بخش اول: وقوع پدیده های حدی (مخاطرات آب و هوایی) تندبادها،موج گرمایش و کاهش شدید دما در نواحی مختلف کشور

---

همانطور که در بخش های قبلی اطلاع رسانی شد، یک ناوه سردچال عمیق عرض های شمالی، در حال نزدیک شدن به منطقه و کشور می باشد. با نزدیک شدن این سردچال عمیق، بتدریج گرادیان جریانات در سطح منطقه رو به افزایش است. نتیجه این وضعیت افزایش میزان سرعت وزش باد (گاه در لحظه شدید) به همراه ورود موج گرمایی و در ادامه روند افت شدید دما هوا  در بسیاری از مناطق کشور می باشد.

بنابر این با این چشم انداز مخاطرات ذیل قابل انتظار است:

نوع مخاطرات: وقوع تند باد های لحظه ای، موج گرمایی و سپس کاهش قابل توجه دما.

 به دنبال این شرایط مخاطرات ذیل قابل انتظار است:

1. وزش تندبادها موجب خسارت به تاسیسات شهری، خطر سقوط اجسام و سازه های ناپایدار و بروز گرد و خاک در نواحی کویری و خشک خواهد شد.
2. وقوع افزایش و سپس کاهش شدید دما هوا موجب افزایش پتانسیل وقوع بهمن و ریزش سنگ از ارتفاعات به سمت جاده های منتهی به کوهستان ها خواهد شد.
3. ذوب پوشش برف در ارتفاعات و افزایش رواناب های جاری.
4. امکان خسارت به محصولات زارعی، باغی، گلخانه داران، نوغان‌داری، کندوه داری، آبزی پروری و ...  مرتبط با نوع محصول که شرایط آب و هوایی تاثیر گذار است.
5. وقوع یخبندان در نواحی تحت تاثیر بارندگی ها. 

قدم پاییز با تَرَنُمی از باران در نوار شمالی و خنکای هوا بر روی نیمه شمالی کشور

---

با کشیده شدن یک ناوه سرد عرض های بالا به دریا کاسپین و نفوذ زبانه های توده هوای پرفشار سطحی از اواخر هفته جاری و طی نیمه اول هفته آینده دما هوا در بخش های شمالی کشور افت ملموسی یافته و شمال بارانی می شود.

ناوه ای کم ارتفاع  بر روی عرض های واقع در غرب روسیه استقرار یافته است که حاوی هوای سرد می باشد. محاسبات نشان می دهد که طی روز چهارشنبه ناوه مذکور بر روی قزاقستان استقرار خواهد یافت. همسو با این تحول، گسترش پشته پرارتفاع جو بر روی شمال غرب روسیه سبب خواهد شد که ناوه مذکور بر روی قراستان شرایط بسته تری را به خود گرفته و بدین ترتیب  بندال ایجاد شده سبب تداوم استقرار ناوه مذکور بر روی آسیا میانه گردد. این ناوه در طی مدت حضور خود با حرکت پادساعتگرد، ارسال امواجی به روی بخش های شمالی کشور خواهد داشت که به همراه نفوذ زبانه های توده هوای پرفشار از عرض های بالاتر، موجب بروز ناپایداری های منتج به بارش بر روی نوار شمالی کشور به همراه کاهش ملموس دما هوا در این مناطق از روز جمعه تا اواسط هفته آینده بدنبال خواهد داشت. 

کاهش دمایی که از روز جمعه تا روزهای میانی هفته آینده بر روی نیمه شمالی کشور رخ خواهد داد، بر روی نوار ساحلی شمال  کشور بین 7 تا 10 درجه، استان های حاشیه البرز جنوبی 5 تا 7 درجه، شمال شرق تا 6 درجه و شمال غرب کشور بین 3 تا 8 درجه سلسیوس پیش بینی می شود.

مقادیر بارندگی طی 7 روز آینده نشان دهنده تمرکز فعالیت بارشی سامانه مذکور بر روی نوار ساحلی دریا مازندران می باشد. موج بارشی که از اواخر روز جمعه  8 شهریور و طی روز های شنبه و یکشنبه هفته آتی بر روی سواحل گیلان و مازندران تاثیر گذارست، قویتر خواهد بود. لذا برای دو استان گیلان و مازندران و با شدت کمتر استان گلستان طی یک هفته آینده به تناوب رگبارهای باران در برخی مناطق توام با رعد و برق و پیش بینی می شود که دما هوا بخصوص از روز جمعه و طی نیمه اول هفته پیشرو کاهش خواهد یافت. هسته بارندگی ها در طی این مدت بر روی استان گیلان و غرب مازندران پیش بینی بینی می شود. 

تحلیل نقشه های هواشناسی طی هفته دوم تیر 98 + ویدئو

---

همانطور که مستحضر هستید، طی تیر ماه که غالب مناطق کشور هوایی پایدار و تابستانی را بواسطه استقرار توده هوای پرارتفاع جنب حاره ای تجربه می نماید، فعالیت توده هوای کمفشار شمال اقیانوس اطلس در روزهای اوج خود قرار دارد!

نقشه های هواشناسی نشان می دهد، این توده هوای کمفشار با تضعیف ورتکس تابستانه قطب شمال مجالی برای گسترش به سمت عرض های جنوبی تر را یافته و تراف ناشی از آن به صورت یک فرود بلند از اسکاندیناوی تا سرتاسر منطقه اروپایی غرب روسیه گسترش یافته و این منطقه تحت تاوایی مثبت / آنومالی منفی ارتفاع و فشار آن واقع خواهد شد. 

این منطقه محل استقرار هوای سرد سامانه توام با اغتشاشات ناشی از بادهای غربی نیمکره شمالی بوده که الگوی آب و هوایی این منطقه را برای روزهای آینده تحت حاکمیت خود خواهد داشت.

محاسابات انجام شده نشان می دهد، طی روز های یکشنبه تا سه شنبه مورخ 9 الی 11 تیر 98 فرودی از این توده آب و هوا از بخش های شمالی کشور عبور خواهد کرد که به همراه نفوذ زبانه های توده هوای پرفشار آزور از سمت دریا سیاه موجب وقوع ناپایداری های جوی بشکل بارش باران و افت دما هوا بر روی نوار شمالی کشور شمال آذربایجان های غربی، شرقی، اردبیل، گیلان، مازندران، گلستان و ارتفاعات در استان های خراسان شمالی و شمال رضوی خواهد شد.

بنابر این طی روزهای یکشنبه تا سه شنبه پیشرو بخصوص بر روی نوار ساحلی دریا مازندران شاهد بارش باران و افت دما هوا خواهیم بود، اوج ریزش های جوی طی روز دوشنبه 10 تیر 98 بر روی استان های گیلان و مازندران پیش بینی می شود که می تواند در برخی از مناطق منجر به آبگرفتگی معابر عمومی و سیلابی شدن مسیل ها نیز شود.

همزمان با عبور توده هوای کمفشار شمالی از روی دریا مازندران، کمربند پر ارتفاع جنب حاره بر روی منطقه با واکنش به این شرایط ضمن عقب نشینی ضلع غربی آن هسته اصلی پر ارتفاع بر روی نواحی مرکزی و شرقی فلات ایران جابجا خواهد شد که سبب استقرار هوای گرم بر روی نواحی مرکزی - شرقی کشور طی روز های یکشنبه تا سه شنبه خواهد شد. 

اما با قرار گرفتن هوای سرد همراه با ناوه عرض های شمالی بر روی بخش نیمه شمالی کشور روند کاهشی دما هوا ابتدا بر روی نوار شمالی سپس تا روزهای میانی هفته بر روی کل نیمه شمالی کشور پیش بینی می شود.

ویدئو کامل تحلیل آب و هوای کشور به همراه نقشه های مربوطه را می توانید در ذیل مشاهده نمائید:

رویداد گسستگی ورتکس قطبی استراتوسفری و هجوم توده هوای سرد قطبی بر روی کشور طی هفته آینده

---

الگوهای آب و هوای نشان دهنده رخداد گُسستگی خفیفی بر روی ورتکس قطبی استراتوسفری طی هفته آینده می باشد و پس از آن ورتکس مجددا به حالت پایدار و منجسم باز می گردد، اما بعد چه اتفاقی می افتد؟ آخرین برونداد مدل GFS نشان می دهد مجددا یک رویداد دیگر گُستتجزئی ورتکس قطبی روی می دهد. این به احتمال زیاد به این معنی است که الگوی خفیف پیش بینی شده مذکور کوتاه مدت بوده و به طور متوالی رخ می دهد.

GFS پیش بینی می کند که بلاکینگ به همراه وقوع دماهای معتدل (گرم)  بر روی اروپا برای هفته ها با شکل گیری توده هوای پرفشار [الگوی گردش آنتی سیکلونی (پادساعتگرد)] نیروی کافی برای راندن هوای سرد سیبری به سمت جنوب را فراهم می آورد.

با توجه به نقشه های پیش یابی طی هفته پیشرو با گسست خفیف ورتکس قطبی و تشدید واچرخندی پرفشار اروپایی هوای سرد شمالی از سیبری روسیه به عرض های جنوبی تر کشیده خواهد شد، همزمان زبانه توده هوای پرفشار و بسیار سرد از عرض های قطبی به طرف جنوب جابجا می گردد. بتدریج طی نیمه دوم هفته پیشرو کشور تخت تاثیرات ناشی از هوای سرد توده هوای پرفشار قرار می گیرد. طی این مدت به دلیل وجود جریانات شمالی بر روی غرب خاورمیانه و گذر امواج غربی بطور متوالی ارسال موج های ناپایدار بر روی کشور و رخداد بارندگی ها بر روی بخش های غرب، مرکز و مناطقی از جنوب کشور خود نمایی خواهد کرد. طی نیمه دوم تا روز های پایانی با رخنه هوا سرد از عرض های بالاتر به روی کشور  با کاهش شدید و قابل توجه دما هوا، در بسیاری از مناطق هوای سرد زمستانی حاکم می گردد، این هوای سرد با توجه به وجود امواج ناپایدار در مناطقی از کشور بشکل اولین برف زودهنگام سال ظاهر می گردد. 

موج جدید هوای سرد کشور را در بر می گیرد؛ دمای انجماد در ییلاقات شمال شرق و شرق کشور

---

موج جدید سرمای هوا طی هفته پیشرو از سمت شمال فرا خواهد رسید، بر طبق پیش بینی ها دما هوا در بسیاری از مناطق نیمه شمالی و شرقی کشور به طرز ملموسی کاهش می یابد. این کاهش دما بر روی مناطقی از شمال شرق کشور طی روز چهارشنبه (که اوج سرماست) نسبت به شرایط عادی بلند مدت این موقع از سال حدودا 12 الی 15 درجه سردتر خواهد بود. در نتیجه بطور خلاصه ما با یک موج سرمای نابهنجاری طی هفته پیشرو مواجه خواهیم شد. 

اما مکانیسم این سرما چیست ؟

با نگاهی به الگوی ارتفاع لایه میانی استراتوسفر طی هفته پیشرو در می یابیم که تقارن معمول در وضعیت گرداب قطبی نیمکره شمالی به چشم نمی خورد، به عبارت دیگه شکل غیر همگونی در ظاهر ورتکس قطبی ایجاد شده ست. این عدم تقارن منجر به 2 سلول شدن ورتکس قطبی به صورت مجزا در دو نیمکره شرقی و غربی گردیده ست. سلول اول بر روی سیبری روسیه گردش جنوب سویی به سمت آسیا میانه و حوزه کاسپین داشته و همتای دوم آن بر روی شمال شرق کانادا (خلیج بافین) و گرینلند گسترش یافته ست. 

اما چیزی که در این مساله برای ما اهمیت دارد، لغزش ورتکس قطبی بر روی سیبری روسیه و گسترش جنوب سوی آن به طرف آسیا میانه می باشد که در پست قبلی بدان اشاره شد. بر روی منطقه اروپا استقرار پشته ارتفاعی خطوط هم ارتفاع تراز میانی استراتوسفر را رو به قطب به سمت عرض های بالاتر جابجای نموده و در نقطه مقابل لغزش ورتکس بر روی آسیا را در پی داشته ست.  گرادیان فشار در محل بین دو حوزه کم ارتفاع و پر ارتفاع به حدی ست که شاخص وزش باد مداری در مرز بین این دو به 0 و حتی منفی میل کرده و به اصطلاح وقفه در حرکت جریات غربی برای برهه ای رخ می دهد.

 پدیده وقفه در جریات غربی زمانی رخ میده که بواسطه شدت بلاکینگ در لایه های جو امکان جابجایی معمول شرق سوی سامانه های آب و هوایی وجود نداشته باشد.