تضعیف النینو، احتمال 50 درصدی وقوع لانینا در اواخر سال 2016

---

در حالی که النینو حاضر در سطوح ضعیف تا متوسط قرار دارد، تغییرات اخیر در مولفه های اتمسفری و اقیانوسی آرام حاره در ترکیب با چشم اندازهای فعلی مدل های آب و هوایی، نشان دهنده افزایش احتمال رخداد لانینا به حدود 50 % در اواخر سال میلادی جاری می باشد. بدین ترتیب کارگروه چشم انداز شاخص ENSO اداره هواشناسی استرالیا به سوی مشاهده لانینا تغییر نمود.

دمای آب های زیر سطحی اقیانوس آرام از اواخر سال 2015 کاهش یافت، با این حال، لایه 50 متر بالایی سردتر از نرمال می باشد. در سطح دریا، دماها از زمان اوج خود تا حدود 1 درجه سلسیوس سردتر شده اند، اما در مجموع گرمتر از نرمال بوده و هنوز در سطح النینو می باشند. شاخص نوسان جنوبی (SOI) و باد های تجارتی (Trade Wind) نیز سیگنال های واضحی از تضعیف النینو را نشان می دهند.  SOI به تازگی تا سطوح نزدیک به نرمال افزایش یافته است، در حالی که بادهای تجارتی نزدیک نرمال می باشند. به هر حال برخی از مولفه هایی همچون شاخص ابرناکی نزدیک خط روزگردان (Date Line) تنها یک گرایش محدود به سوی الگوهای النینو را نشان می دهند.

مدل های آب و هوایی بین المللی تداوم روند تضعیف النینو را طی بهار 2016 پیشنهاد می نمایند که انتظار بر این است، میانه سال به سطوح خنثی باز گردد.طی فصل بهارجاری، 5 مدل از 8 مورد بررسی شده نشان از وقوع لانینا داشته، 3 مدل باقی مانده وضعیت خنثی را نشان می دهند. دقت پیش بینی وضعیت شاخص ENSO در این موقع سال پایین تر از زمان های دیگر می باشد.

شکل 1 . پیش بینی روند ناهنجاری دما سطح آب دریا طی 7 سه ماهه متوالی منتی به دسامبر 2016 حاصل از برونداد مدل CFS v2

شاخص 2 قطبی اقیانوس هند (Indian Ocean dipole = IOD)

---

اقیانوس هند و دریاهای مجاور جنوبی ایران تأمین کننده قسمتی از منابع رطوبتی کشور هستند و تغییرات دمایی سطح آب اقیانوس هند ، نقش مهمی در تبخیر سطح آزاد آب اقیانوس ها و ایجاد رطوبت به درون جو دارد.

اقیانوسها و دریاها به علت داشتن ظرفیت گرمایی بالا منبع اصلی انرژی و رطوبت برای آتمسفر هستند و تغییرات دمای سطح دریا اثر مهمی روی تغییرات اقلیمی خشکی ها دارد.

در سالهای اخیر بررسی بر هم کنش بین عوامل آب و هوایی در خشکی ، اقیانوس و جو مورد توجه بسیاری از دانشمندان علوم هواشناسی و اقلیم شناسی قرار گرفته است. پدیده های دور پیوند در گسترش کلی و منطقه ای، رفتار اقلیم نواحی مختلف کره زمین را کنترل می کنند و می توان توزیع بارش، دما و برخی از سایر پارامترهای هواشناسی مناطق تأثیر پذیر را بر اساس تغییرات این پدیده ها تبیین کرد . نتایج پژوهشهای زیادی نشان داده اند که تغییرات دما در سطح گستره های بزرگ آبی می تواند تاثیر معنی داری بر نوسانهای بارش در سطح خشکی های زمین داشته باشد . روشن شده است که تاثیر دمای سطح آب بر مقدار بارش محدود به نقاط ساحلی نبوده بلکه نواحی بسیار دور از دریا نیز می توانند تحت تاثیر تغییرات الگوهای دمای سطح گستره های آبی قرار گیرد.

الگوی کلی انتقال رطوبت به الگوی جریان و گردش جو در منطقه وابستگی شدیدی دارد. بنابر این ، در ایام مختلف سال سطوح آبی ، مقادیر مختلفی از بخار آب را به سمت ایران انتقال می دهند.

در مقیاس های منطقه ای و جهانی ، مطالعاتی برای بررسی تغییرات فیزیکی دمای سطح اقیانوس ها و دریاها و تغییرات خشکسال ی ها و تر سالی ها با استفاده از مدل جو- اقیانوس، تحلیل های آماری و دینامیکی صورت گرفته است . ساجی و همکاران (1999) اندرکنش های جو - اقیانوس را که سبب تغییرات بین سالی اقلیمی در اقیانوس هند می شود، بررسی کردند. آنها با استفاده از بررسی الگوهای دمای سطح دریا، بردار بادهای سطحی، ارتفاع سطح دریا ، جریان های دریایی و همچنین، بارش در اطراف اقیانوس هند برای دوره 40 ساله موفق به کشف مد دو قطبی دمایی در اقیانوس هند (IOD: Indian Ocean dipole) گردیدند. ساختار دو قطبی دمایی به صورت نابهنجاری در دمای سطحی دریا ظاهر می شود که شامل دمای سطحی گرمتر از نرمال دریا در قسمت بزرگی از غرب حوضه (10⁰S - 10⁰N و 50⁰E - 70⁰E) و نواحی سردتر از نرمال در شرق حوضه (10⁰S - 00 و 90⁰E - 110⁰E) همراه با نابهنجاری باد و بارش هستند.

نوسان اطلس شمالی (North Atlantic Oscillation =NAO)

---

برخلاف ساختار موجی بعضی از الگوهای دورپیوندی، نوسان اطلس شمالی یا به اختصار NAO یک دو قطبی شمالی- جنوبی است که با بی هنجاری هم زمان و با فاز مخالف برخی کمیت های هواشناختی در نواحی جنب حاره ای و شمال اقیانوس اطلس مشخص می شود. این نوسان به بازتوزیع جرم هوا، بین منطقه قطب شمال و نواحی جنب حاره ای اقیانوس اطلس اشاره دارد و دارای دو فاز مثبت و منفی است به طوری که گذار این نوسان از یک فاز به فاز دیگر سبب تغییرات بزرگی در مناطق هم جوار آن می شود. روش یکسانی وجود ندارد. یکی از NAO برای تعریف این روش ها که از نظر مفهومی نیز ساده است، استفاده از نقشه های همبستگی تک نقطه ای است. در این روش، NAO با مناطقی که بیشینه همبستگی منفی در حوزه  اقیانوس اطلس شمالی با یکدیگر دارند، تعریف  می شود. در فاز مثبت این نوسان، فشار سطحی بیش از میانگین در جنوب عرض 55 درجه شمالی و یک کمفشار بی هنجار در ناحیه وسیعی در اطراف قطب شمال، سبب تشدید گرادیان نصف النهاری فشار می شود که بیشترین دامنه بی هنجاری های آن در اطراف جزیر ه ایسلند و شبه جزیره  ایبریا رخ می دهد. همراه با جریان های NAO  فاز مثبت سطحی غربی قوی تر از میانگین در عرض های میانی اقیانوس اطلس به سمت اروپا، جریان بی هنجار جنوبی در شرق ایالات متحد امریکا و جریان بی هنجار شمالی در نواحی قطبی کانادا و مدیترانه است.

الگوی فازهای منفی و مثبت شاخص NAO طی زمستان.

 

نوسان قطبی (Arctic Oscillation=AO)

---

نوسان قطبی AO) Arctic Oscillation) و حالت حلقوی شکل شمالی NAM) Northern Annular Mode) عبارت است از ناهنجاری فشار اتمسفری در تراز دریا در عرض های قطبی شمال و عرض های میانی (عرض 45 درجه شمالی ) که این ناهنجاری به صورت فازهای مثبت و منفی نشان داده می شود. از دیدگاه سینوپتیکی، نوسان قطبی یکی از الگوهای پیوند از دور 2 میباشد که بر آب و هوای کره ی زمین از طریق تغییر در الگوهای فشار، دما، بارش، ا رتفاع ژئوپتانسیل، جهت باد و ... تأثیر می گذارد. به عبارت دیگر الگوی نوسان قطبی، تغییرات الگوهای فشار، دما، بارش، ارتفاع ژئوپتانسیل، جهت باد و ... را در دوره های خاصی از سال کنترل می کند. 

یکی از این الگوهای اقلیمی که در نیمکره ی شمالی تحت تأثیر این شاخص قرار دارد، عنصر دما است. دما یکی از عناصراقلیمی بسیار حساس از نظر تأثیرپذیری از سایر عوامل تأثیر گذار محیطی و اقلیمی می باشد. الگوهای فشار، بیش از سایر عوامل بر روی دما تأثیرگذار هستند.

الگوی AO یکی از برجسته ترین الگوهای تغییرات فشار سطح دریا (SLP) با خصوصیت غیر فصلی در شمال عرض های جغرافیایی 20 درجه ی نیمکره ی شمالی است . معمولاً با ایجاد ناهنجاری های فشار سطح دریا (SLP) با علامت مشخص بر روی قطب شمال و ناهنجاری هایی با علامت مخالف در عرض جغرافیایی 37 تا 45 درجه ی شمالی مشخص می گردد. " AO فاز مثبت به دوره هایی اطلاق می شود که فشار سطح دریا در قطب شمال زیر معمول باشد . در این حالت بادهای غربی سطح زمین در شمال اقیانوس اطلس تقویت می شود و شرایط گرمتر و مرطوبتر از معمول را در ار وپای شمالی به همراه می آورد. فاز منفی AO نشاندهنده ی فشار بالاتر از معمول بر روی منطقه قطب شمال و کمتر از معمول در عرض های 45 درجه شمالی است. در طی این شرایط که به فاز سرد هم معروف است، موج های سرمایی، اروپا را فرا گرفته ولی شرایط خاورمیانه و جنوب اروپا و مدیترانه، مرطوبتر از حد معمول خواهد بود. در حالی که در فازهای مثبت، هوای مرطوبتر بر آلاسکا، اسکاتلند و اسکاندیناوی و شرایط خشکتر در کالیفرنیا، اسپانیا حاکم می گردد. "

متن کامل را در ادامه مطلب پیگیری نمائید. 

ﻧﻮﺳﺎن ﺷﺒﻪ دو ﺳﺎﻟﻪ (Quasi-Biennial Oscillation=QBO)

---

ﻣﺸﺎﻫﺪات اوﻟﻴﻪ از ﻣﻨﻄﻘه ﭘﻮش ﺳﭙﻬﺮ (استراتوسفر) اﺳﺘﻮاﻳﻲ ﺑﺮ وﺟﻮد ﺑﺎدﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺑـﺮﺧـﻲ از‬ ‫ﻣﻮارد ﺟﻬﺖ ﺷﺮﻗﻲ و در ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻮارد دارای ﺟﻬﺖ ﻏﺎﻟﺐ ﻏﺮﺑﻲ ﺑﻮدﻧﺪ دﻻﻟﺖ داﺷﺖ.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺎدﻫﺎ در اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﺑﺎدﻫﺎی ﺷﺮﻗﻲ ﻛﺮاﻛﺎﺗﻮآ (Krakatau Easterlies) و ﺑﺎدﻫﺎی ﻏﺮﺑﻲ ﺑﺮﺳﻮن (Berson Westerlies) ﺷﻬﺮت ﻳﺎﻓﺖ. اﻣﺎ در ﺳـﺎل 1961 رﻳﺪ و  ِاﺑﺪون (Reed and Ebdon) در دو ﻛﺎر ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﻤﺮﺑﻨﺪ ﺑﺎد ﻏﺮﺑﻲ و ﺷﺮﻗﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺷﻮﻧﺪه دارﻧﺪ و از ارﺗﻔﺎﻋﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ از 30 ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮی ﻣﻨﺸﺄ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ، ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﻻﻳﻪ ﭘـﻮش ﺳـﭙـﻬـﺮ‬ ‫ﺣﺎره ای را در زﻳﺮ 35 ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮی ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳﻄﻲ ﺣـﺪود 1 ﻛـﻴـﻠـﻮﻣـﺘـﺮ در ﻣـﺎه ﺑـﻪ ﺳـﻤـﺖ ﭘـﺎﻳـﻴـﻦ در‬ ‫ﻣﻲ َﻧﻮردﻧﺪ. ‬ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎی ﺑﻌﺪی ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺎدﻫﺎ در ﺣﺪ ﻓﺎﺻﻞ زﻣـﺎﻧـﻲ ﺣـﺪود 13 ﻣـﺎه‬ ‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺷﺪه و در ﻓﺎﺻﻠﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﺣﺪود 27 اﻟﻲ 28 ﻣﺎه ﻳﻚ ﺳﻴﻜﻞ ﻛﺎﻣﻞ را ﺗﺸـﻜـﻴـﻞ ﻣـﻲ دﻫـﻨـﺪ. در ﺳـﺎل‬ ‫1964 آﻧﺠﻞ و ﻛﻮرﺷﻮور(Angell and korshover) ﻧﺎم ﻧﻮﺳﺎن ﺷﺒﻪ دو ﺳﺎﻟﻪ (Quasi-Biennial Oscillation) را ﺑﺮای اﻳﻦ ﺑﺎدﻫﺎی ﺷﺮﻗﻲ و ﻏـﺮﺑـﻲ اﺳـﺘـﻮاﻳـﻲ‬ ‫ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻘﺒﻮﻟﻴﺖ ﻋﺎم ﻳﺎﻓﺖ و از آن ﭘﺲ ﺑﺎ ﻧﺎم اﺧﺘﺼﺎری ‪QBO‬ ﺧﻮاﻧﺪه ﺷـﺪ. ‬از‬ ‫آنﺟﺎﻳﻲﻛﻪ ﻧﻮﺳﺎن ﺷﺒﻪ دو ﺳﺎﻟﻪ - ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ دوره ﻳﺎ ﺳﻴﻜﻞ وﻗﻮع ﺑﺎ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از دورهﻫﺎی ژﺋﻮﻓﻴﺰﻳﻜﻲ و اﻗﻠﻴﻤـﻲ‬ ‫اﻧﻄﺒﺎق ﻧﺪارد ‪ -‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎی ﻛﻠﻴﺪی در ﺗﺒﻴﻴﻦ اﻗﻠﻴﻢﺷﻨﺎﺳﻲ ﭘﻮش ﺳﭙﻬﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬ ‫ﺷﺪه و در ﺗﻮﺿﻴﺢ وردشﭘﺬﻳﺮی (تغییر پذیری) ﺳﺎل ﺑﻪ ﺳﺎل دﻣﺎ و ﻣﻘﺎدﻳﺮ ازن، ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻣﻮاج ﻣﻘﻴﺎس ﺳﻴـﺎره ای‬ ‬‬ ‫در ﻧﻴﻤﻜﺮه زﻣﺴﺘﺎﻧﻲ و ﺷﺪت و ﺿﻌﻒ ﺗﺎوه ﻗﻄﺒﻲ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻲ را اﻳﻔﺎ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ در اداﻣﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﺧﺎص ﻣﻮرد‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد.‬ ‫

متوسط باد مداری نوسان QOB از ژانویه 1958 تا اوت 1978. نواحی آبی رنگ مقادیر منفی (باد شرقی) و نواحی قرمز رنگ مقادیر مثبت (باد غربی) می باشند.

متن کامل را در ادامه مطلب پیگیری نمائید.