تحلیل وضعیت الگوی آب و هوا کشور طی دیماه 1397

---

بررسی روند دمای بخش حاره اقیانوس آرام از بی هنجاری های مثبت (گرمتر از نرمال) در بخش های شرقی تا مرکزی آن حکایت دارد. روند شاخص اقیانوسی Nino حد آستانه دمایی النینو (0.5+ درجه سلسیوس) برای سه ماهه سپتامبر – اکتبر – نوامبر 2018 را فراتر رفته ست (مقدار 0.7+ درجه سلسیوس)، با این وجود النینو هنوز به درجه تثبیت نرسیده است. همچنین گردش جوی هنوز به تغییرات اقیانوس پاسخ روشنی نداده است. این شرایط نشان از عدم تطابق گردش جوی و اقیانوسی از حیث الگوهای ENSO می باشد. الگوی SST حاره اقیانوس آرام درجاتی از مودوکی بودن النینو مذکور را نشان می دهد، از اینرو اثرات ناشی از این نوع خاص از النینو متفاوت از نوع کلاسیک بر روی الگوهای باد و فشار سرتاسر نیمکره شمالی تاثیر گذار خواهد بود. سایر عوامل فعال و مهم در بخش حاره نوسان زیر فصلی MJO می باشد. این نمایه اقلیمی که یک منطقه فعال همرفتی بر روی بخش حاره می باشد به طور معمول طی نوسان خود که تنها چند هفته بطول می انجامد، به سمت شرق حرکت نموده و شدت آن با تغییراتی همراه ست. استقرار این منطقه فعال در هر بخش حاره اثرات متفاوتی را بر روی الگوهای آب و هوایی حاره و فراحاره خواهد داشت. طبق آخرین پیش بینی ها شاخص MJO بر روی فاز موثری قرار خواهد داشت که بیشتر منجر به القای الگو منفی نوسان اطلس شمالی (NAO) خواهد شد. 

چشم انداز آرایش الگو ارتفاع تراز 500 hpa و متوسط فشار سطح دریا (MSLP) طی دیماه 1397؛ با رخداد پدیده گرمایش ناگهانی استراتوسفری (SSW) طی نیمه اول دیماه 1397، تضعیف در ورتکس قطبی و همچنین چند سلوله شدن آن منجر به تضعیف الگوهای مداری غربی بر روی چیره بادهای غربی نیمکره شمالی می گردد که نتیجه آن ایجاد الگوهای نصف النهاری (فراز - فرودها) بر روی حلقه  بادهای غربی نیمکره شمالی طی دیماه 97 می گردد. بر روی اوراسیا استقرار منطقه فعال ناوه ورتکس قطبی با الگوی آنومالی چرخندی (سیکلونی) منجر به هدایت اغتشاشات بادهای غربی نظیر امواج کوتاه، سرد چال ها و ... بر روی غرب و جنوب غرب آسیا خواهد شد. 

عوامل مهمی در اتمسفر وجود دارد که بر روی آب و هوای نیمکره شمالی و کشور ما بسیار مهم هستند، از جمله ورتکس قطبی استراتوسفری (SPV) که اخیر روند تضعیف داشته است. ورتکس قطبی استراتوسفر تحت تاثیر عوامل معتددی همچون خورشید است که هم اکنون به کمینه فعالیت خود در سیکل 11 ساله فعالیت رسیده ست (سیکل 24). این وضعیت احتمال تضعیف گردش استراتوسفری را برای نیمه دوم فصل زمستان جاری افزایش می دهد. سایر عوامل تاثیر گذار بر روی ورتکس قطبی استراتوسفری، فاز غربی (مثبت) نوسان شبه دوسالانه (QBO) بادهای استوایی در استراتوسفر می باشد که  منجر به SPV قویتر می گردد. پیش بینی ها حکایت از تضعیف بیشتر ورتکس قطبی استراتوسفری طی هفته های پیشرو دارد، که احتمالاً منجر به وقوع پدیده گرمایش استرتوسفری (SSW) در اواخر دسامبر – اوایل ژانویه 2019 (نیمه اول دیماه 1397) خواهد شد. این شرایط منجر به جابجایی ورتکس قطبی شده و در نتیجه احتمال افزایش رخداد فاز منفی NAO را افزایش داده، باعث افزایش الگوهای نصف النهاری جریانات چیره بادهای غربی بر روی بخش وسیع اوراسیا می گردد.  

حال رخداد پدیده SSW بر روی الگوهای نیمکره شمالی و بخصوص اوراسیا چه تاثیراتی می تواند داشته باشد؟ 

الگوی سرد ژانویه 2019 مدل ECMWF-EPS و CFSv2.0 همبستگی آن با سال های آنالوگ مشابه

---

با سلام خدمت مخاطبان گرامی؛

همانطور که در پست روز جمعه 23 آذر 97 بیان شد، طبق بررس های به عمل آمده و با توجه به همسویی احتمالی ژانویه (دیماه) امسال با سال های مشابه سرد همچون ژانویه 1977 ما این چشم انداز را با مدل های دینامیکی راستی آزمایی کردیم، اولین مدل توکیو JMA از آژانس آب و هوایی ژاپن بود که در پست قبلی به تفصیل بیان گردید. در پست حاضر به مقایسه مدل آماری ژانویه 1977 با آخرین چشم انداز مدل های اسمبل ECMWF و همچنین مدل CFSv2.0 خواهیم پرداخت. 

الگوی ترسیم شده توسط اسمبل EPS طی ماه ژانویه 2019 حکایت از الگوی استقرار واچرخند غرب روسیه - اسکاندیناوی به همراه تراف مورب آسیایی بر روی ایران می باشد که سبب هجوم هوای سرد شمالی بر روی کشور شده و به همراه آن الگوی رطوبت جنوبی سبب وقوع بارندگی  به صورت برف و باران بر روی پهنه فلات ایران می گردد. چنین الگوی که به آن الگوی ۷ گفته می شود، مسیر بارندگی ها بر روی شمال غرب، دامنه های زاگرس - نیمه شرقی - شمال شرقی می باشد، در این بین سواحل خزر با مکانیسم آنتی سیکلونی ناشی از پرفشار شمالی بارندگی های فراوانی را شاهد می گردد. 

نیمه دوم ماه ژانویه الگوهای ذکر شده همچنان حکایت از تاثیر گذاری سامانه های سرد شمالی از مسیر شمال غرب کشور می باشد که با همراهی رطوبت جنوبی از سوی دریا سرخ سبب تداوم بارش های قابل توجه بر روی پهنه فلات ایران می گردد. طی اواخر ماه ژانویه و با نزدیک شدن به ماه فوریه به نظر می رسد الگوهای جنوب غربی - شمال شرق روند تقویت را در پیش گرفته و به سوی الگوی مرطوب - معتدل گرایش خواهد یافت.

الگوی بارش طی 4 هفته ژانویه 2019 بر اساس چشم انداز خروجی مدل ECMWF-EPS نمایه کنترل در نقشه های ذیل مشاهده می گردد، همانطور که دیده می شود طی هفته اول ژانویه بر روی بیشتر مناطق کشور بارندگی ها وجود داشته و الگوی مورد انتظار ما (بر طبق مدل آنالوگ سال 1977) به چشم می خورد؛ بارندگی ها از مسیر شمال غرب، دامنه های زاگرس به نیمه شرقی گسترش می یابد. پوشش مناطق نیمه جنوبی کشور در چتر مسیر مرطوب از جبهه همگرایی دریا سرخ می باشد، این در حالی ست که بارندگی ها نیمه شمالی کشور از جبهه مرطوب منتهی الیه شرقی دریا مدیترانه در انتهای مسیر مرطوب این دریا به سمت ایران می باشد. سواحل خزر نیز در الگوی منحصر بفرد خود (آنتی سیکلونی) از رژیم پرفشار بارندگی  کسب می نماید. این الگو کم و بیش طی نیمه اول ژانویه 2019 به چشم می خورد. 

الگوی سرد ژانویه 2019 مدل JMA و همبستگی آن با وقوع گرمایش استراتوسفری در طی سال های آنالوگ مشابه

---

ران جدید مدل JMA دسامبر 2018 برای چشم انداز الگوی ماه ژآنویه منتشر شد!!! این چشم انداز بسیار هیجان انگیز و حیرت آور ست. در این الگو ما با بلاکینگ عرض های جغرافیایی بالا در اوراسیا و الگوی سیکلونی قوی بر روی شمال اقیانوس اطلس - غرب اروپا مواجه ایم. در نتیجه شاخص نوسان های اطلس شمالی و الگوی غرب روسیه – شرق اطلس  بترتیب در فازهای مثبت و منفی خود واقع هستند. افزایش ارتفاع ستون جو بر روی شمالگان بیانگر گرایش شاخص AO به فاز منفی خود می باشد. شاخص نوسان Scand نیز با آنومالی مثبت بر روی شبه جزیره اسکاندیناوی در فاز مثبت خود است. الگوی الاکلنگی ارتفاع مثبت بر روی غرب و منفی آن بر روی شرق آمریکای شمالی فاز مثبت الگوی PNA را نشان می دهد. 

• بروز دیرهنگام ضعیف تامتوسط انینو
• گرمایش شمال اقیانوس آرام (+ PDO)
• فاز مثبت NAO
• گذار فاز شرقی (منفی) به غربی (مثبت) نوسان QBO
• درجه خفیف مودوکی بر روی گستره حوزه ENSO
• فعالیت ضعیف خورشیدی
• فازمثبت PNA

با توجه به پیش بینی تضعیف بادهای مداری تراز لایه 10 هکتوپاسکال طی اواخر ماه دسامبر 2018 بر روی نیمکره شمالی طی چشم اندازهای ترسیم شده توسط مولفه های مدل GFS، افزایش حرکت نصف النهاری بادهای جو فوقانی و حتی وقوع گرمایش ناگهانی استراتوسفری (SSW) پیش بینی می شود. آخرین نمودار فضایی شاخص QBO نشان می دهد که نوسان QBO در مد چینش فاز غربی خود است، که در مقایسه با  الگوی رویدادهای تضعیف ورتکس استراتوسفری، بویژه در طی ماه دسامبر سازگار می باشد:

زاگرس و البرز در انتظار بارش باران و برف طی هفته آخر آذر، ساحل نشینان خزر منتظر کاهش دما 10 تا 15 درجه ای باشند ...

---

سامانه ای مدیترانه ای در حال حرکت به سمت شرق دریا می باشد، محاسبات نشان م یدهند که این سامانه بارشزا در روز دوشنبه 26 آذر 97 به منتهی الیه شرق دریا مدیترانه می رسد و اولین امواج ناشی از چرخندی آن به بخش های غربی کشور نفوذ می کند. این سامانه در طی مدت حرکت خود بر روی مدیترانه کسب رطوبت نموده و با جریانات گرم و مرطوب جنوبی نیز همراهی می گردد. محاسبات انجام شده نشان می دهد که این سامانه بارش زا از روز دوشنبه 26 آذر 97 فعالیت خود را از سمت غرب کشور آغاز کرده و طی نیمه دوم هفته پیشرو بر روی بخش های غرب، جنوب غرب، شمال غرب و مناطق شمالی کشور سبب بارش برف و باران خواهد شد.

همچنان در بخش های جنوبی کشور شرایط جهت وقوع بارندگی مناسب نمی باشد.

بیشترین میزان بارندگی های ناشی از سامانه ناپایدار بر روی بخش های غرب، جنوبغرب، سواحل دریا خزر و دامنه های مرکزی - شرقی البرز می باشد. بنابر این در غرب و جنوبغربِ استان آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه، ایلام، لرستان، خوزستان، چهارمحال و بختیاری، گیلان، مازندران، گلستان، خراسان شمالی و ارتفاعات البرز، تهران و شمال سمنان (دامنه های البرز مرکزی و شرقی) هسته های بارندگی ها را خواهیم داشت، احتمال آبگرفتگی معابر عمومی و سیلابی شدن مسیل ها در برخی از مناطق یاد شده در طی مدت فعالیت سامانه بارشزا وجود دارد. 

همچنین با فعالیت سامانه بارش زا بر روی استان های واقع در شمال غرب، غرب، ارتفاعات جنوب غرب، دامنه های البرز و شمال شرق کشور بارش برف پیش بینی می شود، لذا از اواسط و طی نیمه دوم هفته آینده به سبب بارش برف، رخداد پدیده مه گرفتگی منجر به کاهش دید در جاده های کوهستانی و امکان اختلال در تردد نیز وجود دارد. 

میانگین دما هوا تا پایان آذر 97 گرمتر از حد نرمال خواهد بود...

---

با توجه به نقشه های میان مدت هواشناسی به نظر می رسد میانگین دما هوا طی نیمه دوم آذر ماه 97 گرمتر از نرمال بلند مدت باشد و این گرمای نابهنجار تقریبا تا روزهای واپسین این ماه در بیشتر مناطق کشور استمرار داشته باشد. در همین مدت بخش هایی از استان های واقع در غرب، جنوب غرب و حاشیه خلیج فارس از دماهای معتدلتری (نزدیک به نرمال) برخوردار می باشند. بر روی نیمه شمالی - شرقی کشور الگوی گرمایش میانگین دما هوا طی این مدت برقرار خواهد بود، بیشترین میزان آنومالی گرمایش هوا بر روی شمال غرب، شمال شرق و شرق کشور همچون استان های آذربایجان غربی، شرقی، اردبیل، سمنان، گلستان، خراسان های شمالی، رضوی، یزد، کرمان و سیستان و بلوچستان بین 1+ الی 2.5+ درجه سلسیوس متوسط دما هوا طی 2 هفته آینده حاکمیت خواهد داشت.

این گرما هوا به سبب وجود گردش سیکلونی (پادساعتگرد) جو بر روی منتهی الیه شرقی دریا مدیترانه و در نتیجه حاکمیت جریانات جنوب غربی بر روی منطقه و ایران می باشد که با استقرار آنومالی مثبت ارتفاع ستون جو بر روی فلات ایران تواماً موجب گرمایش جو بر روی کشور می گردد.

مدل های پیش یابی نشان دهنده شکلگیری یک منطقه وسیعی از پشته پرارتفاع عمیق بر روی آسیا (روسیه) می باشد که با عقب نشینی ورتکس قطبی از روی عرض های آسیایی همراه می باشد. این پشته پرارتفاع طی نیمه دوم آذر ماه بتدریج به سمت موقعیت غربی تر جابجا می گردد و به نظر می رسد حدود جنوبی آن با همتای جنب حاره ای همپیوند گردد که با سیمای آنومالی مثبت ارتفاع ستون جو بر روی ایران مصادف می گردد. همانطور که قبلا در پست مربوط به ماه دسامبر (اینجا را ببینید) ذکر گردید الگوهای حاکم در طی این ماه به صورت گسترش تراف ها کم ارتفاع از حوزه اسکاندیناوی و الگوی سیکلونی شرق مدیترانه می باشد. برقراری الگوی سیکلونی بر روی منتهی الیه شرقی مدیترانه طی نیمه دوم آذر ماه 97 ضمن تشدید پرارتفاع بر روی فلات ایران (نواحی مرکزی - شرقی) موجب تداوم جریانات مرطوب بر روی نیمه غربی - شمالی کشور می باشد.