آژانس آب و هوای ایران
مرکز پیش بینی تخصصی آب و هوا
آژانس آب و هوای ایران
مرکز پیش بینی تخصصی آب و هواتحلیل دوره 12 دی لغایت 12 بهمن 1397 (ژانویه 2019)
نقشه های میانگین آنومالی ارتفاع تراز لایه میانی جو طی یکماه اخیر ( 12 دی لغایت 12 بهمن 97) نشان می دهد که منطقه فعال ناشی از ورتکس قطبی بر روی قلب اروپا استقرار داشته و جت روباد قطبی بر روی عرض های جنوبی این قاره جابجا شده که رهاورد آن رخنه هوای سرد شمالی به درون اروپا بوده است. اما این تراف بلند بر روی اروپا باعث حاکمیت جریانات گرم و مرطوب جنوبی بروی منطقه خاورمیانه و ایران شد که از پیامد آن گسترش الگوهای بارندگی بر روی نیمه غربی - شمالی کشور طی دوره یاد شده (چله بزرگه) شد. الگوی پادساعتگردی ناشی از چرخندی ناوه اروپا با القای الگوی ساعتگرد واچرخندی بر روی منطقه به مرکزیت خلیج فارس شد در نتیجه محور روباد جنب حاره به سمت عرض های بالاتر جابجا شده و به موازت آن کانال رطوبتی منطقه همگرایی دریا سرخ بر روی زاگرس - نیمه شمالی متمایل گردید، در نتیجه این امر منطقه نیمه جنوبی کشور با الگوی آب و هوای خشک و گرمتر از نرمال مواجه شدند و بر روی بیشتر مناطق کشور با حاکمیت زبانه های توده هوای کمفشار غربی و افزایش میانگین ارتفاع ستون جو سطح دمای هوا در طی این مدت بیهنجار گرمتر از نرمال بوده ست.
همانطور که در نقشه مشاهده می گردد، زبانه های توده هوای کمفشار به سبب الگوهای دینامیک جو بر روی اروپا گسترش یافته و بخش هایی از غرب و شمال منطقه تحت سیطره آن واقع شده است، از طرفی با ایجاد جریانات جنوبی در لایه های جو و حاکم شدن پرارتفاع نسبی بر روی فلات ایران متوسط دماهای هوا در غالب مناطق کشور بالاتر از سطح هنجار شد و یکی از گرمترین دوره چله بزرگ (دوره طلایی سرما) را تجربه کردیم.
هواشناسی تحلیلی: تحلیل سینوپتیک و آماری آب و هوای کشور طی مرداد ماه 96
اعم نکات مهم در تحلیل مرداد ماه 96 به شرح ذیل می باشد:
الگوهای تراز 500 و متوسط فشار سطح دریا:
- بر روی نواحی غرب و بخش های جنوبی منطقه (خاورمیانه) میزان ارتفاع تراز 500 هکتوپاسکال بطور متوسط بالاتر از حد هنجار بلند مدت می باشد.بر روی بخش هایی از جنوب غرب روسیه، مرکز پر ارتفاع عامل ایجاد الگوی بلاک (Blocking) و عدم تاثیر گذاری سامانه های عرض های شمالی به روی منطقه می باشد. ارتباط پشته حاصل از کمربند پر ارتفاع جنب حاره با فراز عرض های شمالی، موجب ایجاد شرایط پایداری، هوای خشک و افزایش دما در بخش های غرب، شمال غرب و شمالی کشور می باشد.
- الگوی سیکلونی (چرخندی) ضعیفی بر روی نیمه شرقی کشور و شرق منطقه، ضمن کاهش ضخامت لایه جو و سوی دیگر تضعیف نسبی زبانه های توده هوای کمفشار فصلی در سطح فلات، عامل ایجاد کاهش دما هوا در پهنه مرکزی و بخش هایی از شرق و شمال شرق کشور طی مرداد 96 بوده ست.
- همگرایی جریانات بر روی فلات ایران بخصوص ارتفاعات در دامنه های جنوبی زاگرس، سبب رخداد بارش های همرفتی بر روی بخش هایی از استان، سیستان و بلوچستان، هرمزگان، کرمان، فارس، بوشهر و کهکیلویه و بویر احمد گردید و حتی منجر به وقوع آبگرفتگی ها و سیلابی شدن برخی از مسیل ها گردید.
الگوی بارش و دما:
- هفته اول مرداد 96؛ بارندگی هایی در قسمت هایی از شمالشرق، شمال غرب و جنوب کشور رخ داده است. بیشینه مجموع بارش این هفته در ایستگاه مینودشت در استان گلستان به میزان 107.5 میلی متر به ثبت رسید. هفته دوم مرداد 96؛ بارندگی درقسمت هایی از خراسان شمالی، مازندران، البرز، تهران، کرمان، سیستان و بلوچستان و هرمزگان رخ داده است. بیشینه مجموع بارش این هفته در ایستگاه غلامان در استان خراسان شمالی به میزان 24.5 میلی متر به ثبت رسید. هفته سوم مرداد 96؛ بارندگی درنوارشمالی، شمال غرب، شمال شرق، دامنه های جنوبی زاگرس تا جنوب شرق کشور بوده است. بیشینه مجموع بارش این هفته در ایستگاه کلاله در استان گلستان به میزان 53 میلی متر به ثبت رسید. هفته چهارم مرداد 96؛ بارندگی درقسمت هایی از حاشیه دریای خزر، شمال غرب، زاگرس میانی و جنوبی بوده است. بیشینه مجموع بارش این هفته در ایستگاه امامزاده جعفر در استان کهگیلویه و بویراحمد به میزان 19.5 میلی متر به ثبت رسید.
- بیشینه بارش در طی مرداد 96 از آن ایستگاه کلاله (فرودگاه) در استان گلستان با 148 میلی متر گزارش شده است.
- در کل بارش ها طی مرداد 96 نسبت به مقادیر بلند مدت دوره مشابه با کاهش رو به رو گردیده و در حدود 38.1- درصد افت بارش ها در طی این مدت رخداده ست. از 31 استان کشور 7 استان دارای بارش های نرمال و بالاتر از حد نرمال بلند مدت بوده ست؛ استان های خوزستان، فارس، گلستان، خراسان شمالی، کهکیلویه و بویراحمد و بوشهر از جمله این استان ها می باشد. بالاترین افزایش بارش نسبت به دور مشابه بلند مدت از آن استان بوشهر با 94.06+ درصد بالاتر از حد نرمال به ثبت رسید.
در طی 31 استان کشور، قم با 100- درصد کمتر از نرمال بلند مدت خود دارای بالاترین میزان کاهش بارش ها نسبت به مقادیر بلند مدت خود قرار گرفت.
هفته اول مرداد 96؛ در مقیاس کل کشور، طی هفته مذکور دمای هوا به میزان 1.2+ درجه سلسیوس نسبت به میانگین بلندمدت در همین بازه زمانی افزایش داشته است. درمجموع، تمامی استان های کشور گرم تر از شرایط دمایی بلندمدت خود دراین بازه زمانی بوده اند. هفته دوم مرداد 96؛ در مقیاس کل کشور، طی هفته مذکور دمای هوا به میزان 0.4+ درجه سلسیوس نسبت به میانگین بلندمدت در همین بازه زمانی افزایش داشته است. هفته سوم مرداد 96؛ در مقیاس کل کشور، طی هفته مذکور دمای هوا به میزان 0.1+ درجه سلسیوس نسبت به میانگین بلندمدت در همین بازه زمانی افزایش داشته است. درمجموع، 23 استان کشور گرم تر و 8 استان نیز خنک تر از شرایط دمایی بلندمدت خود دراین بازه زمانی بوده اند. هفته چهارم مرداد 96؛ در مقیاس کل کشور، طی هفته مذکور دمای هوا به میزان 0.2+ درجه سلسیوس نسبت به میانگین بلندمدت در همین بازه زمانی افزایش داشته است. درمجموع، 22 استان کشور گرم تر و 9 استان نیز خنک تر از شرایط دمایی بلندمدت خود دراین بازه زمانی بوده اند.
بالاترین دمای مطلق ثبت شده از آن ایستگاه مهران واقع در استان ایلام با 52.5 درجه در بعد از ظهر روز 15 مرداد 96 و کمترین دمای مطلق ثبت شده در سطح کشور از آن ایستگاه اردبیل (فرودگاه) با 4.4 در صبگاه روز 17 مرداد 96 به ثبت رسیده ست.
الگوی بی هنجاری ارتفاع تراز 500 هکتوپاسکال از پلات های مرکز ملی پیش بینی های محیطی (NCEP) نشان می دهد طی ماه مرداد 96 ، بر روی نواحی غرب و بخش های جنوبی منطقه (خاورمیانه) میزان ارتفاع تراز 500 هکتوپاسکال بطور متوسط بالاتر از حد هنجار بلند مدت می باشد، بر روی بخش هایی از جنوب غرب روسیه مرکز پر ارتفاع (واچرخند) مستقر می باشد که عامل ایجاد الگوی بلاک (Blocking) و عدم تاثیر گذاری سامانه های شمالی به روی منطقه می باشد. همچنین الگوها به خوبی عامل ارتباط پشته حاصل از کمربند پر ارتفاع جنب حاره با فراز عرض های شمالی را به خوبی نشان می دهد، دستاورد این شرایط برقرار شرایط پایداری، هوای خشک و افزایش دما در بخش های غرب، شمال غرب و شمال کشور می باشد.
جریانات برگشتی از مرکز پر ارتفاع مستقر در عرض های شمالی در غالب جریانات شمالی _ شمال شرقی بر روی شرق منطقه عامل بوجود آورنده الگوی سیکلونی ضعیف بر روی نیمه شرقی کشور و شرق منطقه می باشد، کاهش ضخامت لایه جو و از یک سو تضعیف نسبی زبانه های توده هوای کمفشار فصلی در سطح فلات، عامل کاهش دما هوا در پهنه مرکزی و بخش هایی از شرق و شمال شرق کشور طی مرداد 96 بوده ست.
طی نیمه اول مرداد 1396؛ مینودشت با 107.5 میلی متر بیشترین بارش، اردبیل با 5.8 و مهران با 51.5 درجه خنک ترین و گرمترین بودند
بررسی الگوی بی هنجاری ارتفاع تراز 500 هکتوپاسکال (Z500) و متوسط فشار سطح دریا (MSLP) طی نیمه اول مرداد 96 نشان می دهد، بر روی جنوب غرب روسیه مرکز پر ارتفاع تراز 500 هکتوپاسکال واجد الگوی گردش بی هنجاری ساعتگرد استقرار داشته ست که با مرکز پر ارتفاع جنب حاره واقع در خاورمیانه که بر روی شمال غرب عربستان و شمال دریا سرخ بسته گردیده، همپیوندی برقرار کرده ست. در نتیجه بر روی سرتاسر غرب خاورمیانه، دریا سیاه، قفقاز، ترکیه، کاسپین، غرب و شمال غرب ایران تا بخش وسیعی از جنوب غرب روسیه و جنوب شرق اروپا با بی هنجاری مثبت ارتفاع تراز 500 هکتوپاسکال و حاکمیت پشته پر ارتفاع همراه بوده ست. بر روی نیمه شرقی - مرکزی ایران الگوی گردش بی هنجاری چرخندی (پادساعتگرد) مبین حاکمیت ارتفاع تراز 500 هکتوپاسکال حدود نرمال طی نیمه دوم مرداد ماه 96 بوده ست.
طبق آنچیزی که از الگوی بی هنجاری متوسط فشار سطح دریا طی نیمه اول مرداد ماه 96 دیده می شود، طی این مدت بر روی فلات ایران میزان متوسط فشار سطح دریا گرایش به بالاتر از حدود نرمال های بلند مدت را داشته ست که تضعیف زبانه های توده هوای کمفشار فصلی را نشان می دهد.
این الگوی بی هنجاری در لایه تراز میانی و فشار تراز سطح دریا نشان می دهد که مسیر عبور توده هوای عرض معتدله در طی نیمه اول مرداد 96 بر روی عرض های جغرافیایی بالا (شمال اطلس به سمت شمال غرب و شمال اروپا) بوده و بر روی منطقه حاکمیت پر ارتفاع جنب حاره و همپیوندی آن با پر ارتفاع حاکم بر روی جنوب غرب روسیه مانع از تاثیر گذاری توده هوای ناپایدار عبوری بر روی بخش های شمالی و حوزه کاسپین (سواحل شمال) گردیده ست. در نتیجه مقادیر نرخ بارش طی نیمه اول مرداد ماه 96 بر روی نوار ساحلی خزر و بخش هایی از شمال غرب کشور گرایش به کمتر از نرمال های بلند مدت را نشان داده و در سایر مناطق کشور این بی هنجاری مطابق با نرمال های بلند مدت بوده ست.
تحلیل سینوپتیک تیر 1396: شهر کرد 3.8 درجه سردترین و اهواز با 53.7 درجه گرمترین های تیر 96 بوده اند
با توجه به الگوی ناهنجاری تراز 500 هکتوپاسکال طی تیر 96، حاکمیت مرکز پر ارتفاع تراز میانی بر روی غرب ترکیه مشهود می باشد که با برقرار الگوی گردش واچرخندی بر روی شمال غرب خاورمیانه همراه بوده ست، نتیجه این شرایط افزایش ارتفاع لایه تراز جو بین 40+ تا 45+ متر بر روی بخش اعظم ترکیه و دریا سیاه و از 15+ تا 20+ متر بالاتر از نرمال بر روی بخش وسیعی از غرب خاورمیانه و ایران بوده ست. این افزایش میزان ارتفاع تراز لایه میانی جو با الگوی بی هنجاری متوسط فشار سطح دریا (MSLP) بین 1.5- تا نرمال در همین بخش (غرب خاورمیانه) توام گردیده ست. در نتیجه بر روی غرب خاورمیانه و ایران شرایط گرمایش دمای هوا حاکم بوده ست و بالعکس در شرق خاورمیانه و ایران با توجه به قرار گرفتن در مسیر جریانات شمالی لایه میانی و تمرکز زبانه های توده هوای پرفشار تراز سطح دریا فرارفت سرد و شارش هوای خنکتر در نیمه شرقی رویداد ست.
طی تیر 1396، کمترین دمای ثبت شده مربوط به شهر کرد با دمای 3.8 درجه سلسیوس در استان چهارمحال و بختیاری و بیشترین دمای ثبت شده متعلق به اهواز با 53.7 درجه سلسیوس در استان خوزستان بوده ست. بیشترین بارش تجمعی هفتگی در هفته چهارم تیر 96 از ایستگاه مراوه تپه استان گلستان با 82 میلی متر به ثبت رسیده ست.
همانطور که از خروجی نمودار تغییرات بارندگی استانی تیر 96 از مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران بر می آید، تیر 96 در کل ماه خشکی نسبت به میزان مقادیر بلند مدت بوده ست، بطوری که میانگین بارندگی کشور 11 % کاهش را نشان می دهد. در بین 31 استان کشور 21 استان با بارش های کمتر از نرمال و 10 استان با بارش های فراتر از نرمال با درجات متفاوتی طی تیر ماه 96 مواجه بوده اند.
طی تیر 96 بیشترین میزان کاهش بارندگی ها از آن استان کهکیلویه و بویر احمد و پس از آن خوزستان بترتیب با 100% و 99.8 % و استان مرکزی با 406.8 % پر بارش ترین ایستگاه های کشور نسبت به میزان مقادیر بلند مدت خود طی تیر ماه بوده اند.
طی تیر 96، عمده استان های واقع در شرق _ مرکز کشور دارای متوسط دمای کمتر از نرمال بوده و هوا به نسبت در مقایسه با حدود نرمال بلند خنکتر بوده است؛ استان های خراسان رضوی، شمالی، جنوبی، نیمه شمالی سیستان و بلوچستان، فارس، اصفها ن و یزد بین 0.5 تا 1.5 درجه سلسیوس کمتر از نرمال های بلند مدت تیر ماه بوده اند. در مقابل بخش های غربی کشور از میانگین دمای ماهیانه گرمتری نسبت به نرمال های بلند مدت برخوردار بوده اند؛ استان های آذربایجان غربی، شرقی، اردبیل، کردستان، زنجان، قزوین، همدان، کرمانشاه، و خوزستان بین 0.5 تا 2.5 درجه سلسیوس گرمتر از میزان نرمال طی تیر ماه واقع بوده اند.
نوار ساحلی خزر در شمال و کرانه های جنوبی کشور نیز از قاعده میانگین دمای هوا گرمتر طی تیر ماه 96 استثنا نبوده اند؛ در کرانه های دریا خزر بین 0.5 تا 2 درجه سلسیوس (روند افزایشی میانگین دمای هوا تیر ماه از شرق به غرب) و در کرانه های جنوبی کشور بین 1 الی 2 درجه سلسیوس هوا گرمتر از نرمال بلند مدت بوده ست.
بررسی الگوهای مرتبط با ارتفاع تراز 500 هکتوپاسکال و سطح زمین طی هفته اول تیر 96
بررسی الگوهای مرتبط با ارتفاع تراز 500 هکتوپاسکال و سطح زمین طی هفته اول تیر 96 :
طی یک هفته آینده میزان شدت فشار زیاد جنب حاره روند تقویت نسبی را در پیش خواهد گرفت که این تغییر به دنبال توسعه نصف النهاری این واچرخند به سوی شمال صورت خواهد گرفت. علاوه بر نوسانات نیمروزان، با گذر زمان به سمت اواسط دهه اول تیر ماه 96 مرکز سلول واچرخند جنب حاره نوسان مداری - غربسوی را در پیش گرفته، بدین ترتیب حداکثر تاوایی منفی ناشی از فرونشست هوا بر روی نواحی غرب خاورمیانه حاکمیت خواهد یافت.
همانطور که در نقشه ذیل مشاهده می نمائید، خط مشکی پر رنگ شده پربند 585 ژئوپتانسیل دکامتر بعنوان مرکز بیرونی پرفشار جنب حاره ای را نشان می دهد، بر این اساس مشاهده می شود که طی حرکت به سمت اوسط و نیمه دوم هفته اول تیر ماه 96، توسعه نیمروزان (نصف النهاری) در کمربند پر ارتفاع جنب حاره ای اتفاق می افتد و کشور تقریبا ( بجز بخش کوچکی از آذربایجان) بطور کامل تحت استیلای پر ارتفاع جنب حاره قرار خواهد گرفت و بطور نسبی بر میزان ضخامت جو بر روی کشور افزوده می شود. در طی این شرایط موج های کوتاه حدود جنوبی حلقه بادهای غربی از فراز شمال دریا کاسپین به سمت غرب در حال جابجایی می باشند.
همانطور که در طی این زمان کمربند پر فشار جنب حاره توسعه شمالی را نشان می دهد مرکز اصلی سلول واچرخند نیز بر روی جنوب ایران به آرامی نوسان مداری - غربسو در پیش خواهد گرفت. این اتفاق نیز با تشدید (کاهش فشار) کمفشار فصلی بر روی جنوب پاکستان و عمان همراه هست. بنابر این همچنان تا نیمه هفته اول تیر 96 منطقه گرمایش اصلی منطقه بر روی جنوب و جنوب شرق ایران قرار خواهد داشت. از اینرو تا اوسط هفته آینده بطور میانگین بر میزان دمای هوا در سطح کشور افزوده خوهد شد. ادامه مطلب ...