تحلیل دوره 12 دی لغایت 12 بهمن 1397 (ژانویه 2019)

---

نقشه های میانگین آنومالی ارتفاع تراز لایه میانی جو طی یکماه اخیر ( 12 دی لغایت 12 بهمن 97) نشان می دهد که منطقه فعال ناشی از ورتکس قطبی بر روی قلب اروپا استقرار داشته و جت روباد قطبی بر روی عرض های جنوبی این قاره جابجا شده که رهاورد آن رخنه هوای سرد شمالی به درون اروپا بوده است. اما این تراف بلند بر روی اروپا باعث حاکمیت جریانات گرم و مرطوب جنوبی بروی منطقه خاورمیانه و ایران شد که از پیامد آن گسترش الگوهای بارندگی بر روی نیمه غربی - شمالی کشور طی دوره یاد شده (چله بزرگه) شد. الگوی پادساعتگردی ناشی از چرخندی ناوه اروپا با القای الگوی ساعتگرد واچرخندی بر روی منطقه به مرکزیت خلیج فارس شد در نتیجه محور روباد جنب حاره به سمت عرض های بالاتر جابجا شده و به موازت آن کانال رطوبتی منطقه همگرایی دریا سرخ بر روی زاگرس - نیمه شمالی متمایل گردید، در نتیجه این امر منطقه نیمه جنوبی کشور با الگوی آب و هوای خشک و گرمتر از نرمال مواجه شدند و بر روی بیشتر مناطق کشور با حاکمیت زبانه های توده هوای کمفشار غربی و افزایش میانگین ارتفاع ستون جو سطح دمای هوا در طی این مدت بیهنجار گرمتر از نرمال بوده ست.

همانطور که در نقشه مشاهده می گردد، زبانه های توده هوای کمفشار به سبب الگوهای دینامیک جو بر روی اروپا گسترش یافته و بخش هایی از غرب و شمال منطقه تحت سیطره آن واقع شده است، از طرفی با ایجاد جریانات جنوبی در لایه های جو و حاکم شدن پرارتفاع نسبی بر روی فلات ایران متوسط دماهای هوا در غالب مناطق کشور بالاتر از سطح هنجار شد و یکی از گرمترین دوره چله بزرگ (دوره طلایی سرما) را تجربه کردیم.

با توجه به نقشه های آنومالی بارش و دما به وضوح می توان به الگوی خشک و گرمتر از نرمال بر روی نیمه جنوبی و شرقی کشور در طی یکماهه یاد شده پی برد. شدیدترین خشکی از آن نیمه جنوبی فارس، بخش هایی از کرمان، یزد و خراسان جنوبی می باشد که دلیل عمده آن جابجایی محور جت استریم و در نتیجه بالا سویی جریانات بارانزا بوده ست.

جنوب غرب و میانه غربی و بخش هایی از شمال غرب کشور در طی این مدت با بارش های قابل توجه و فرانرمالی به سبب مواجه با جبهه های رطوبتزا برخوردار بودند، استان های خوزستان، چهارمحال و بختیاری، کهکیلویه و بویراحمد، ایلام، لرستان، غرب اصفهان، مرکزی، کرمانشاه، کردستان و جنوب غرب آذربایجان غربی با بارش های بالاتر از حد نرمال مواجه بوده اند.

 

استان های حاشیه دامنه های البرز جنوبی وضعیت بهنجار تا بالاتر از نرمالی به لحاظ بارندگی ها مواجه بوده اند و متوسط دما هوا در طی این مدت بر روی این مناطق همچون غالب نقاط کشور گرمتر از نرمال بلند مدت بوده است. 

بر روی کرانه های دریا خزر گرچه وضعیت بارندگی ها روی هم رفته مطلوب بوده است اما بر روی ارتفاعات شمالی تا میانی البرز درجاتی از کاهش بارندگی ها (رنگ ها قهوه ای) که عمدتا بر روی نوار جنوبی مازندران واقع ست دیده می شود، به نظر می رسد دلیل آن نبود یا ضعف مکانیسم های مرتبط با الگوی های واچرخند (پرفشار) در طی این مدت باشد.

ستون رنگی شدن بر روی گراف نوسانات NAO/AO و PNA دوره مورد نظر (ژانویه 2019) می باشد؛ همانطور که می بینید در این دوره شاخص NAO عمدتا بر روی وضعیت نسبتا ضعیف مثبت خود واقع بوده ست. همین وضعیت نیز برای الگوی اقیانوس آرام - آمریکای شمالی (PNA) به صورت رویداد مثبت برقرار بوده ست و سرانجان شاخص AO روی هم رفته با فراز و فرودهای خود غالبا در فاز منفی خود واقع بوده ست. چنین ترکیبی اولا موجب می گردد که ورتکس قطبی دچار اضمحلال و حتی جابجایی از موقعیت نرمال خود را از منطقه شمالگان به سمت عرض های جنوبی تر داشته باشد، اما وقوع فاز مثبت PNA با توجه به برقرار بودن شرایط زمینه ای النینو مودوکی سبب القای پشته بر روی جنوب غرب آسیا و در نتیجه الگوهای گرمایشی به روی کشور می گردد.