تفسیر نقشه: کمربند جنب حاره، تاوه قطبی، روباد جنب حاره، حاره شرقی و سومالی

---

در تراز فوقانی جو (250 هکتوپاسکال) روباد جنب حاره بر روی جنوب غرب آسیا تانیمه جنوبی دریا خزر گسترش بالاسویی (شمالی) را داشته ست و کمربند  پیوسته ای از پرفشار های جنب حاره در جانب جنوبی آن از شمال آفریقا تا جنوب آسیا امتداد یافته اند. این کمربند پرفشار با حرکت از شمال آفریقا به سمت جنوب آسیا به عرض های های بالاتر جابجا می گردد به طوری که از موقعیت متوسط خود در حوالی عرض 22 درجه بر روی شمال غرب آفریقا به حوالی عرض 31 درجه بر روی فلات تبت واقع می گردد.دریان کمربند می توان به مراکز پرفشارهای مهمی همچون پرفشار تبت، پرفشار عربستان و پرفشار شمال غرب آفریقا اشاره داشت. 

در برهه این نقشه شکل گیری ساختار یک پدیده بند آئی یا بلاکینگ عرض معتدله دیده می شود. در این بندآئی که در شرق اروپا واقع ست وجود یک هسته پرفشار مانع در جانب شمالی بلاک موجب بالاسویی جبهه روباد قطبی به عرض های بالاتر بر روی اروپا و درنتیجه عقب نشینی تاوه قطبی در این قاره گردیده ست. و کی مرکز ناوه کمفشار در حد جنوبی بلاک مستقر می باشد.  وجود این بلاک بر روی اروپا موجب تقسیم شدن جریانات اصلی و غالب غربی به 2 شاخه شمالی و جنوبی گردیده و ضمن آنکه موجب لغزش تاوه قطبی بر روی نیمکره شرقی و آسیا شده است. در نتیجه حد جنوبی حلقه بادهای غربی بر روی آسیا به سمت عرض های جنوبی تر گرایش را نشان می دهد. همین امر انطباق روبادها را بر روی آسیا تسهیل نموده و هسته های سرعت قوی تر شکل گیری شده اند.

حد جنوبی پرفشار تبت با حرکت ساعتگرد خود موجب ایجاد هسته سرعت روباد شرقی حاره بر روی عرض های جنوب شبه قاره هند و شمال اقیانوس هند به سمت شرق آفریقا نموده ست. شایان ذکر ست روباد حاره شرقی تنها روبادی می باشد که از شرق به غرب جریان داشته و تنها در فصل تابستان و آنهم فقط بر روی عرض جنب حاره نیمکره شمالی ظاهر می گردد.

در تراز پائینی (850 هکتوپاسکال) مهم ترین نکته جریان یافتن بادهای جنوب غربی بر روی اقیانونس هند شمالی می باشد. این جریان بادهای جنوب غربی نیروی محرکه اصلی و منبع رطوبت رسان به سیستم موسمی شبه قاره هند محسوب می گردد. هسته سرعت این جریان بادهای جنوب غربی، روباد سومالی را ایجاد می نماید. این روباد بر خلاف جت استریم حاره شرقی سطحی بوده و در نزدیکی تراز 850 هکتوپاسکال قابل مشاهده می باشد. تضاد فشار بین آبهای نسبتا سردتر اقیانوس هند در نیمکره جنوبی با فشار بیشتر و سرزمین های گرم آسیا و شبه قاره هند در نیمکره شمالی با فشار کمتر موجب جریان یافتن بادهای جنوب شرقی نیمکره جنوبی از اقیانوس هند جنوبی به سمت استوا می گردد. این بادهای با رسیدن به خط استوا به سبب وجود نیروی انحرافی کوریولیس از راستای خود منحرف شده و این خط را به سمت نیمکره شمالی طی می نماید. در نتیجه به بادهای جنوب غربی بر روی اقیانوس هند شمالی مبدل می گردند. این بادها سرانجام به بادهای شمال شرقی جریان یافته از مرکز فشار کم آسیا می پیوندد و محل همگرایی را تشکیل می دهد. این ناحیه همگرایی به خط همگرایی درون حاره (I.T.C.Z) موسوم می باشد که از آن به استوای هواشناسی یاد می گردد. به دلیل ساختار موسمی شبه قاره هند همانطور که در تراز فوقانی (250 هکتوپاسکال) کمربند جنب حاره نسبت به نواحی هم عرض خود بالاسویی بیشتری را نشان می دهد در تراز زیرین نیز محل همگرایی درون حاره (I.T.C.Z) در محدوده شبه قاره هند به عرض های بالاتری نسب به نواحی مجاور جابجایی را نشان می دهد. 

بادهای 120 روزه سیستان که جزئی از مکانیسم موسمی شبه قاره هند می باشند نیز در نقشه فوق به خوبی دیده می شوند. 

تحلیل جامع سینوپتیک اردیبهشت ماه 1395؛ مینودشت استان گلستان با 95.2 میلی متر بالاترین میزان بارش / خشکسالی ها تداوم دارند.

---

نقشه های معرف نابهنجاری ارتفاع تراز 500 هکتوپاسکال نشانگر وجود ارتفاع بالاتر از سطح نرمال بر روی غالب نواحی کشور می باشد، بطوری که بر روی نیمه شمالی و مرکز کشور این نابهنجاری تا 40+ ژئوپتانسیل متر بالغ می گردد. بر روی شرق شبه جزیره عربستان و جنوب خلیج فارس مرکز الگوی گردش نابهنجار چرخندی دیده می شود. بطوری که در نواحی شرق شبه جزیره، خلیج فارس، عمان و شمال دریا عرب محدوده نابهنجاری ارتفاع تراز 500 هکتوپاسکال رنج (1± ژئوپتانسیل متر) استقرار داشته ست.

از نظر وضعیت الگوی سطح زمین به طور کل در سطح کشور متوسط فشار سطح دریا رنج  (1± هکتوپاسکال) را نشان می دهد. 

الگوی نابهنجاری مثبت ارتفاع تراز 500 هکتوپاسکال و نرمال متوسط فشار سطح دریا نشان دهنده وضعیت نرمال و کمتر از نرمال فعالیت سامانه های بارش زا در سطح کشور طی اریبهشت ماه 1395 محسوب می گردد. 

بررسی ها نشان می دهد که بارش اردیبهشت ماه سال جاری درکل کشور پایین تر از حد طبیعی (میانگین بلند مد ت این ماه) بوده، بطوریکه بارش کل کشور به 64 درصد میانگین بلندمدت آن در این ماه رسید و به عبارتی با 36 درصد کاهش همراه بود. در بین ایستگا ه های پایش بارندگی، ایستگاه مینودشت (سازمان هواشناسی) در استان گلستان با ثبت 95.2 میلی متر بارش، بیشترین  مجموع بارندگی این ماه را داشته است.این درحالیست که همه استانهای کشور با کمبود بارش نسبت به بلندمدت خود روبرو بوده اند و نوار جنوبی کشور هیچ بارشی دریافت نکرده است.

همچنین در اردیبهشت ماه سال جاری افزایش دما نسبت به حالت طبیعی در کل کشور دیده می شود که بر این اساس به طور میانگین، کشور دمایی حدود 1.6 درجه گرمتر از دوره مشابه در بلند مدت را تجربه نموده است.

بررسی خشکسالی های کوتا ه مدت حکایت از گسترش نسبی خشکسالی خفیف تا متوسط در کل کشور دارد. این درحالیست که بررسی این پدیده در بازه های زمانی بلند مدت منتهی به پایان اردیبهشت 1395 مؤید تداوم خشکسالی های انباشته بعضاً با شدت بیشتردر بیش از نیمی از مناطق کشور می باشد.

رخداد پدیده گرد و خاک در اردیبهشت ما ه 95 خوشبختانه حکایت از کاهش تعداد روز و وسعت این پدیده در استان های کشوردر مقایسه با مدت مشابه در سال گذشته و کاهش شدت و گستره ی آن نسبت به بلند مدت دارد.

برای دریافت فایل کامل ماهنامه مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران اینجا را کلیک نمائید.

امکان رخداد طوفان همرفتی شدید در دامنه های البرز شرقی و مرکزی / رعد و برق و و زش باد را جدی بگیرید

بر اساس تحلیل آخرین نقشه های هواشناسی، طی 24 ساعت آینده بر روی استان های واقع در امتداد دامنه های البرز بخش هایی از شمال غرب، سواحل دریا خزر به سمت بخش هایی از شمال شرق کشور در ساعاتی بویژه در بعد از ظهر فردا جمعه 31 اردیبهشت 95 با رشد ابر، وزش باد شدید و در برخی نواحی گرد و خاک همراه بوده که می تواند منجر به رگبار و رعد و برق به صورت پراکنده و محلی گردد.

شدت بارش ها همانطور که در نقشه های مربوط به بارش ملاحظه می فرمائید بر روی ارتفاعات واقع در دامنه های البرز مرکزی، شرقی به سمت بخش هایی از شمال شرق کشور متمرکز خواهد بود که در این نواحی به سبب مساعد بودن شرایط در جهت تشدید ناپایداری ها، می تواند شدت بارش ها به دلیل کوتاه بودن مدت بارش ها و شدت بالای آنها منجر به آبگرفتگی معابر عمومی گردد. 

طبق خروجی مدل GFS، مجموع بارش 24 ساعت منتهی به 03:00 روز شنبه 1 خرداد 1395 بر روی نواحی از ارتفاعات البرز شرقی شامل ارتفاعات شمال استان سمنان و جنوب گلستان در حدود 70 الی 75 میلی متر در 24 ساعت و در ارتفاعات البرز مرزی در شمال استان تهران بین 40 الی 45 میلی متر در 24 ساعت هسته بارش ها واقع خواهند شد.

همچنین بر روی نواحی از مرکز و دامنه های جنوبی زاگرس وقوع بارش های محلی و نقطه ای همرفتی در ساعات بعد از ظهر طبق نقشه فوق دیده می شود. 

تحلیل سینوپتیک: خرم آباد با بارش 285.3 میلی متر رکورد فروردین 1395 / 25 استان میانگین بارش فراتر از نرمال

---

ایستگاه خرم آباد با مجموع بارش 285.3 میلی متر  رکورد دار بالاترین میزان بارش  ثبت شده طی فروردین 1395 می باشد. استان لرستان با 207.7+ %  نرمال بیشترین نابهنجاری فراتر از نرمال بارش استانی را در سطح کشور به خود اختصاص داده ست.  از میان 31 استان کشور، 25 استان دارای میانگین بارش فراتر از نرمال طی فروردین 1395 می باشند. استان های لرستان، ایلام، همدان، کرمانشاه، مازندران و قم 5 رتبه برتر بارش استانی فراتر از نرمال فروردین 1395 را دارا می باشند.

 در این بین استان تهران درجایگاه 12 امین استان با  متوسط بارش فراتر از نرمال به میزان 79.1+ % نرمال جای دارد.

متوسط بارش های استانی فروردین 1395 در 6 استان کمتر از نرخ نرمال های بلند مدت بوده است، این استان ها عبارتند از: سیستان و بلوچستان، یزد، بوشهر، خراسان جنوبی، کرمان و هرمزگان که بیشترین میزان کاهش متوسط بارش ها از آن استان سیستان و بلوچستان با 66.4 - % نرمال بوده است.

به لحاظ دمایی، طی فروردین 1395با توجه به نقشه های معرف ناهنجاری های میانگین دمای بیشینه و کمینه روزانه، به طور کل در بخش های شرقی کشور و سواحل دریا خزر متوسط دمای هوا گرایش به فراتر از نرمال را نشان داده است این در حالی ست که بر روی بخش های غربی و نواحی از میانه جنوب کشور میانگین دما تمایل به کمتر از نرمال را طی یکماهه فروردین 95 داشته ست.

بر روی نواحی از استان کرمان، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان ناهنجاری میانگین دما روزانه بین 0.6+ الی 1.5+ درجه سلسیوس بوده ست و بالاترین میزان میانگین بیشینه روزانه بر روی غرب استان کرمان و بخشی از جنوب استان سیستان و بلوچستان بین 35+ الی 40+ درجه واقع بوده ست.

بر روی نواحی از استان همدان، کرمانشاه و لرستان میزان نابهنجاری دما هوا تا 2.5- درجه سلسیوس نشان داده شده ست. کمترین میزان میانگین کمینه روزانه بر روی نواحی مرتفع دامنه های البرز در جنوب استان مازندران و گیلان، غرب  اردبیل و شمال استان سمنان قرار داشته ست.