الگوی سرد ژانویه 2019 مدل ECMWF-EPS و CFSv2.0 همبستگی آن با سال های آنالوگ مشابه

---

با سلام خدمت مخاطبان گرامی؛

همانطور که در پست روز جمعه 23 آذر 97 بیان شد، طبق بررس های به عمل آمده و با توجه به همسویی احتمالی ژانویه (دیماه) امسال با سال های مشابه سرد همچون ژانویه 1977 ما این چشم انداز را با مدل های دینامیکی راستی آزمایی کردیم، اولین مدل توکیو JMA از آژانس آب و هوایی ژاپن بود که در پست قبلی به تفصیل بیان گردید. در پست حاضر به مقایسه مدل آماری ژانویه 1977 با آخرین چشم انداز مدل های اسمبل ECMWF و همچنین مدل CFSv2.0 خواهیم پرداخت. 

الگوی ترسیم شده توسط اسمبل EPS طی ماه ژانویه 2019 حکایت از الگوی استقرار واچرخند غرب روسیه - اسکاندیناوی به همراه تراف مورب آسیایی بر روی ایران می باشد که سبب هجوم هوای سرد شمالی بر روی کشور شده و به همراه آن الگوی رطوبت جنوبی سبب وقوع بارندگی  به صورت برف و باران بر روی پهنه فلات ایران می گردد. چنین الگوی که به آن الگوی ۷ گفته می شود، مسیر بارندگی ها بر روی شمال غرب، دامنه های زاگرس - نیمه شرقی - شمال شرقی می باشد، در این بین سواحل خزر با مکانیسم آنتی سیکلونی ناشی از پرفشار شمالی بارندگی های فراوانی را شاهد می گردد. 

نیمه دوم ماه ژانویه الگوهای ذکر شده همچنان حکایت از تاثیر گذاری سامانه های سرد شمالی از مسیر شمال غرب کشور می باشد که با همراهی رطوبت جنوبی از سوی دریا سرخ سبب تداوم بارش های قابل توجه بر روی پهنه فلات ایران می گردد. طی اواخر ماه ژانویه و با نزدیک شدن به ماه فوریه به نظر می رسد الگوهای جنوب غربی - شمال شرق روند تقویت را در پیش گرفته و به سوی الگوی مرطوب - معتدل گرایش خواهد یافت.

الگوی بارش طی 4 هفته ژانویه 2019 بر اساس چشم انداز خروجی مدل ECMWF-EPS نمایه کنترل در نقشه های ذیل مشاهده می گردد، همانطور که دیده می شود طی هفته اول ژانویه بر روی بیشتر مناطق کشور بارندگی ها وجود داشته و الگوی مورد انتظار ما (بر طبق مدل آنالوگ سال 1977) به چشم می خورد؛ بارندگی ها از مسیر شمال غرب، دامنه های زاگرس به نیمه شرقی گسترش می یابد. پوشش مناطق نیمه جنوبی کشور در چتر مسیر مرطوب از جبهه همگرایی دریا سرخ می باشد، این در حالی ست که بارندگی ها نیمه شمالی کشور از جبهه مرطوب منتهی الیه شرقی دریا مدیترانه در انتهای مسیر مرطوب این دریا به سمت ایران می باشد. سواحل خزر نیز در الگوی منحصر بفرد خود (آنتی سیکلونی) از رژیم پرفشار بارندگی  کسب می نماید. این الگو کم و بیش طی نیمه اول ژانویه 2019 به چشم می خورد. 

اما نیمه دوم ماه ژانویه با تغییراتی در الگوی بارندگی ها از نیمه اول قابل تمایز می باشد.

همچنان در نیمه دوم ژانویه 2019 الگوی همگرایی بر روی دریا سرخ تداوم خواهد داشت، با این تفاوت که محل همگرایی دریا سرخ به سمت شمال جابجا شده و با جریانات مرطوب بر روی دریا مدیترانه ادغام می گردد که نتیجه آن تقویت بارندگی ها در غرب منطقه می باشد، شمال غرب، دامنه های زاگرس و بخش های شمالی کشور در تیرراس این جبهه فعال ایجاد شده قرار دارند. 

الگوی دمایی ماه ژانویه 2019 بر طبق خروجی مدل EPS در کل ژانویه ای سرد می باشد!!! وزن سرمایش آن بر روی 3/4 از این ماه حاکمیت دارد و از اواخر این ماه به نظر می رسد الگوهای مختص به ماه فوریه بروز نماید !!! 

هسته سرمایش فراگیر بر طبق آپدیت فعلی EPS بر روی هفته دوم ژانویه 2019 (اواسط - نیمه دوم دیماه 97) بر روی جنوبغرب آسیا متمرکز خواهد بود. 

با توجه به این چشم انداز به نظر می رسد، پوشش برف مناطق کشور طی دیماه - نیمه اول بهمن 1397 در بیشتر نواحی نرمال و بالاتر از حد نرمال بلند مدت باشد و همچنین احتمال رخداد برف جلگه ای بر روی سواحل دریا خزر نسبت به برآوردهای قبلی افزایش یافته ست. همچنین بارندگی های ترسیم شده بر روی نیمه جنوبی کشور طی دیماه  1397 میتواند ترمیم کننده کاهش بارش های پاییزه این مناطق به شمار رود. 

الگوهای ترسیم شده ماه ژانویه 2019 توسط مدل CFSv2 در حال تکوین و تحولات جاری خود می باشد. اما روندهای طی شده این مدل طی 17 روز اخیر هنوز فاصله زیادی نسبت به الگوهای مدل نظر ما طی آنالوگ های متمرکز بر سال 1977 دارد. به عبارت دیگر مدل CFSv2.0 هنوز الگوهای جریانات مداری را بر روی اوراسیا ترجیح میدهد که طی آن جریانات اصلی بارندگی بر روی عرض های معتدله گسترش یافته و بر روی عرض های جنب حاره گرمایش حاکمیت می یابد.

همانطور که در انیمیشن ویدئویی ذیل مشاهده می شود، طی تغییرات ابتدایی مدل در اوایل دسامبر جاری شرایط الگوی آرایش تراز 700 هکتوپاسکال بر روی منطقه چندان امیدوار کننده بنوده و بیانگر گرمایش هوا به همراه بروز خشکی طی ژانویه 2019 را نشان می داد. وقتی ما به روند این مدل طی روزهای اخیر متمرکز می شویم در می یابیم که طی روند تکاملی مدل CFSv2.0 (طبق میانگین سه روزه) بتدریج از بی هنجاری های مثبت ارتفاع بر روی منطقه در حال کاسته شدن می باشد. 

آخرین خروجی میانگین سه روزه مدل cfsv2.0 منتهی به 17 دسامبر 2018 نشان دهنده حاکمیت جریانات مرطوب غربی به صورت گسترش ناوه کم ارتفاع بر روی شمال اروپا و پر ارتفاع تراز میانی بر روی آسیا میانه می باشد در نتیجه هنوز الگوها در این مدل از حالت مداری بیشتری در مقایسه با رژیم نصف النهاری برخوردارست. باید با گذر زمان ببینیم این مدل روند تکاملی خود را به چه سمت و سوی پیش خواهد بود. 

آخرین خروجی میانگین سه روزه منتهی به 17 دسامبر 2018 نشان دهنده بی هنجاری مثبت دما بر روی بخش وسیعی از اوراسیا بوده و سرمایش بر روی بخش هایی از اسکاندیناوی - شمالگان استقرار دارد که این الگوی با مبنای مورد نظر ما فاصله زیادی را نشان می دهد. همچنین الگوی مداری بارش بر روی اروپا - آسیا نکته منفی ست که روند مداری بارندگی بر روی عرض های معتدله منجر به حالت برزخ قرار گرفته منطقه ما نسبت به تاثیر گذاری سامانه های بارشزا بوده و همچنین الگوی مذکور دربرگیرنده هوای سرد نمی باشد.

روند اخیر تحولات مدل در طی ساعات اخیر نتایج امیدوار کننده ای را نشان می دهد که باید این تحولات طی روزهای آینده در تکوین مدل ذکور تداوم یافته تا بتوان آنها را بعنوان الگوی تثبیت یافته تلقی کنیم :

در روند اخیر مدل CFSv2.0 بر روی منطقه شمالگان نابهنجاری مثبت ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال به مثابه تحلیل رفتن ورتکس قطبی و در نتیجه عامل اصلی ایجاد الگوی نصف النهاری جریانات بر روی اوراسیا محسوب می گردد. نکته دوم و مدنظر ما بی هنجاری مثبت ارتفاع بر روی غرب روسیه می باشد که این پرفشار بعنوان یک پرارتفاع مانع (Blocking) منجر به ایجاد فرارفت سرد بر روی آسیا میانه - مرکزی می گردد. این پرارتفاع غرب روسیه اسکاندیناوی نقش اصلی در ایجاد سرمایش ژانویه 2019 ایفا می نماید. گرچه باز هم این چشم انداز با معیار ما فاصله دارد ولی به نظر می رسد روند خوبی در تحولات اخیر مدل ایجاد شده که باید امیدوار بود این تحولات در بروز رسانی های بعدی مدل تکرار و به تثبیت رسیده و همچنین درجه شباهت الگوی آن به سال 1977 به بالاترین میزان برسد.