تحلیل وضعیت الگوی آب و هوای ماه فوریه 2019

---

الگوی مدل CFSv2 برای ماه فوریه نشان دهنده الگوی بلاکینگ جو بر روی عرض های جغرافیایی بالا می باشد که باعث فرارفت سرد و تشکیل ناوه بر روی آسیا می گردد. اما در آنسو بر روی اروپای غرب - جنوب غربی گسترش تراف کم ارتفاع از میانه شمال اطلس به سوی غرب مدیترانه به چشم می خورد، استقرار ناوه کم ارتفاع با الگوی حرکت پادساعتگرد غرب مدیترانه سبب القا پشته پر ارتفاع بر روی نیمه شرقی آن و منطقه خاورمیانه می گردد. استقرار پشته پرارتفاع با الگوی گردش ساعتگرد نیز در نهایت با تقویت جریانات شمالی بر روی سرتاسر عرض جنب حاره منطقه سبب می گردد که بر روی دریا عرب میانگین گردش جو به صورت سیکلون (پادساعتگرد) ضعیف ظاهر گردد. 

الگوی سطح زمین نیز از شرایط تراز لایه فوقانی جو تبعیت می کند؛ بر روی سرتاسر عرض های جغرافیایی بالا منطقه وسیعی از زبانه های توده هوای پرفشار حاکمیت داشته که زبانه های آن تا دریا خزر گسترش میابد و از طرف دیگر با وجود الگوی سیکلونی ستون جو بر روی غرب مدیترانه، زبانه های توده های کمفشار بر روی سرتاسر دریا مدیترانه، شمال آفریقا، دریا سرخ و بخش هایی از شبه جزیره عربستان با بی هنجاری منفی فشار و بر روی پاکستان و بخش های شمالی شبه قاره با بی هنجاری مثبت فشار الگوی فشار بسیار مناسبی به جهت گسترش جریانات مرطوب از حوزه دریا مدیترانه - شمال آفریقا و همسویی آن با الگوی پرفشار بالایی بطرف منطقه و ایران را ایجاد می نماید.

همانطور که پیشتر بدان اشاره شد با حاکم شدن توده های پرفشار و بلاکینگ جریانات غربی، منطقه وسیعی از عرض های جغرافیایی بالا و معتدله اوراسیا با بی هنجاری منفی (کاهش) بارش ها طی یکماهه پیشرو (فوریه 2019) مواجه خواهند بود. از طرفی با گسترش الگوی سیکلونی و زبانه های توده های کمفشار مسیر بارندگی ها (Storm Track) بر روی عرض های جنوبی تر شامل مدیترانه، شمال آفریقا، حوزه دریا سرخ به سمت فلات ایران منطبق خواهد شد. حاکمیت الگوی ضعیف سیکلونی بر روی دریا عرب و گسترش جریانات جنوبی بر روی مناطق جنوبی کشور به نظر می رسد نیمه جنوبی - جنوب شرقی کشور طی ماه فوریه با بارش های موثری مواجه شوند. همچنین به جهت گسترش جریانات جنوبی بر روی حوزه دریا سرخ و گسترش جبهه بارشی بر روی دامنه های زاگرس، شمال غرب استان های مرتباط با دامنه های البرز و بخش های مرکزی کشور بارش ها گرایش به بالاتر از حد هنجار را خواهد داشت. الگو سیکلونی قوی بر روی آسیا و ریزش مداوم جریانات از عرض های جغرافیایی بالا که در قالب زبانه های توده هوای پرفشار صورت می گیرد سیمای بارندگی ها را بر روی کرانه های دریا خزر بشکل بی هنجاری مثبت بارشی نشان داده که این شرایط بر روی شرق سواحل برای بخش هایی از استان مازندران، گلستان بارزتر می باشد. بر روی شمال شرق کشور به سبب وجود ناوه های سیکلونی آسیا و عبور جریانات شمالی و از طرف دیگر همگرا شدن با جریانات جنوبی شرایط ایده آل بارشی طی یکماهه آینده به چشم می خورد که این شرایط در بخش شرقی کشور نیز با توسعه جریانات جنوبی انتظار می رود.

تحلیل کلی شرایط آب هوایی بهمن ماه 97 بر اساس خروجی مدل تجربی SubX

---

بررس آخرین خروجی مدل تجربی SubX متشکل از برآیند 6 مدل آب و هوایی نشان می دهد که به طور میانگین طی بهمن ماه 97 گردش سیکلونی بر بخش وسیعی از ایران حاکمیت خواهد داشت که هسته آن بر روی دریا عمان و جنوب شرق کشور استقرار می یابد. این مرکز سیکلون مرهون گسترش واچرخندی در غرب منطقه می باشد. مراکز واچرخند بر روی منتهی الیه شرقی مدیترانه - شمال شرق آفریقا، شمال کاسپین استقرار داشته و به منطقه وسیع پرفشار Block  کننده غرب - شمال غرب روسیه منتهی می باشد این ساختار وسیع با آنومالی مثبت ارتفاع بواسط جابجایی ورتکس قطبی بر روی اروپا می باشد و شرایط زمستانی و سرد بر روی بخش هایی از این قاره طی یکماهه آینده غالب خواهد شد. 

جریانات برگشتی ناشی از پرفشار غربی بر روی آسیا مرکزی - میانه و سر انجام فلات ایران به صورت تقویت بادهای نصف النهاری (V-Wind) جنوبسو (شمالی) در ستون جو نشان می دهد که بخصوص از نیمه دوم بهمن ماه 97 می توان شرایط تقویت تراف های مورب آسیا یا نظایر آنها (کم فشارهای بریده ) بر روی منطقه شاهد باشیم که با ایجاد الگوهای بلاکینگ ماندایی نسبتا طولانی را خواهد داشت.

با نگاهی به نقشه میانگین آنومالی بادهای نصف النهار (V-Winds) تراز 850 هکتوپاسکال طی بهمن ماه 97 گسترش بادهای شمالی بر روی فلات ایران به وضوح مشخص می باشد که به سبب تقویت جریانات شمالی بر روی منطقه در طی بهمن ماه 97 بخصوص نیمه دوم آن ست. رنگ های سبز آنومالی بادهای نصف النهار شمالی (جنوبسو) و رنگ های صورتی بیانگر بادهای نصف النهار جنوبی (شمالسو) در تراز لایه 850 هکتوپاسکال می باشد. مناطق وسیعی از بالکان، جنوب شرق اروپا به سمت عرض های شمالی تر تحت تقویت بادهای جنوبی ستون جو واقع می باشند که ناشی از قرار گرفتن این مناطق در جلوی گردش سیکلونی قوی ناوه ورتکس مستقر بر روی غرب اروپا می باشد که با فرارفت جنوبی جریات همراه می باشد. همین وضیت به صورت بالعکس در منطقه ما و بر روی فلات ایران رخ می دهد که نتیجه آن فرارفت شمالی جریانات همراه بوده که به دلیل تضعیف مکانیسم همگرایی دریا سرخ بارندگی های دامنه های زاگرس می تواند از نیمه دوم بهمن 97 دچار کاهش ریزش ها گردیده و بالعکس بر روی نواحی مرکزی، بخش هایی از جنوب ، شرق و نیمه شمالی با بارش های موثر واقع شوند.  

تحلیل وضعیت الگوی آب و هوا کشور طی دیماه 1397

---

بررسی روند دمای بخش حاره اقیانوس آرام از بی هنجاری های مثبت (گرمتر از نرمال) در بخش های شرقی تا مرکزی آن حکایت دارد. روند شاخص اقیانوسی Nino حد آستانه دمایی النینو (0.5+ درجه سلسیوس) برای سه ماهه سپتامبر – اکتبر – نوامبر 2018 را فراتر رفته ست (مقدار 0.7+ درجه سلسیوس)، با این وجود النینو هنوز به درجه تثبیت نرسیده است. همچنین گردش جوی هنوز به تغییرات اقیانوس پاسخ روشنی نداده است. این شرایط نشان از عدم تطابق گردش جوی و اقیانوسی از حیث الگوهای ENSO می باشد. الگوی SST حاره اقیانوس آرام درجاتی از مودوکی بودن النینو مذکور را نشان می دهد، از اینرو اثرات ناشی از این نوع خاص از النینو متفاوت از نوع کلاسیک بر روی الگوهای باد و فشار سرتاسر نیمکره شمالی تاثیر گذار خواهد بود. سایر عوامل فعال و مهم در بخش حاره نوسان زیر فصلی MJO می باشد. این نمایه اقلیمی که یک منطقه فعال همرفتی بر روی بخش حاره می باشد به طور معمول طی نوسان خود که تنها چند هفته بطول می انجامد، به سمت شرق حرکت نموده و شدت آن با تغییراتی همراه ست. استقرار این منطقه فعال در هر بخش حاره اثرات متفاوتی را بر روی الگوهای آب و هوایی حاره و فراحاره خواهد داشت. طبق آخرین پیش بینی ها شاخص MJO بر روی فاز موثری قرار خواهد داشت که بیشتر منجر به القای الگو منفی نوسان اطلس شمالی (NAO) خواهد شد. 

چشم انداز آرایش الگو ارتفاع تراز 500 hpa و متوسط فشار سطح دریا (MSLP) طی دیماه 1397؛ با رخداد پدیده گرمایش ناگهانی استراتوسفری (SSW) طی نیمه اول دیماه 1397، تضعیف در ورتکس قطبی و همچنین چند سلوله شدن آن منجر به تضعیف الگوهای مداری غربی بر روی چیره بادهای غربی نیمکره شمالی می گردد که نتیجه آن ایجاد الگوهای نصف النهاری (فراز - فرودها) بر روی حلقه  بادهای غربی نیمکره شمالی طی دیماه 97 می گردد. بر روی اوراسیا استقرار منطقه فعال ناوه ورتکس قطبی با الگوی آنومالی چرخندی (سیکلونی) منجر به هدایت اغتشاشات بادهای غربی نظیر امواج کوتاه، سرد چال ها و ... بر روی غرب و جنوب غرب آسیا خواهد شد. 

عوامل مهمی در اتمسفر وجود دارد که بر روی آب و هوای نیمکره شمالی و کشور ما بسیار مهم هستند، از جمله ورتکس قطبی استراتوسفری (SPV) که اخیر روند تضعیف داشته است. ورتکس قطبی استراتوسفر تحت تاثیر عوامل معتددی همچون خورشید است که هم اکنون به کمینه فعالیت خود در سیکل 11 ساله فعالیت رسیده ست (سیکل 24). این وضعیت احتمال تضعیف گردش استراتوسفری را برای نیمه دوم فصل زمستان جاری افزایش می دهد. سایر عوامل تاثیر گذار بر روی ورتکس قطبی استراتوسفری، فاز غربی (مثبت) نوسان شبه دوسالانه (QBO) بادهای استوایی در استراتوسفر می باشد که  منجر به SPV قویتر می گردد. پیش بینی ها حکایت از تضعیف بیشتر ورتکس قطبی استراتوسفری طی هفته های پیشرو دارد، که احتمالاً منجر به وقوع پدیده گرمایش استرتوسفری (SSW) در اواخر دسامبر – اوایل ژانویه 2019 (نیمه اول دیماه 1397) خواهد شد. این شرایط منجر به جابجایی ورتکس قطبی شده و در نتیجه احتمال افزایش رخداد فاز منفی NAO را افزایش داده، باعث افزایش الگوهای نصف النهاری جریانات چیره بادهای غربی بر روی بخش وسیع اوراسیا می گردد.  

حال رخداد پدیده SSW بر روی الگوهای نیمکره شمالی و بخصوص اوراسیا چه تاثیراتی می تواند داشته باشد؟ 

الگوی سرد ژانویه 2019 مدل ECMWF-EPS و CFSv2.0 همبستگی آن با سال های آنالوگ مشابه

---

با سلام خدمت مخاطبان گرامی؛

همانطور که در پست روز جمعه 23 آذر 97 بیان شد، طبق بررس های به عمل آمده و با توجه به همسویی احتمالی ژانویه (دیماه) امسال با سال های مشابه سرد همچون ژانویه 1977 ما این چشم انداز را با مدل های دینامیکی راستی آزمایی کردیم، اولین مدل توکیو JMA از آژانس آب و هوایی ژاپن بود که در پست قبلی به تفصیل بیان گردید. در پست حاضر به مقایسه مدل آماری ژانویه 1977 با آخرین چشم انداز مدل های اسمبل ECMWF و همچنین مدل CFSv2.0 خواهیم پرداخت. 

الگوی ترسیم شده توسط اسمبل EPS طی ماه ژانویه 2019 حکایت از الگوی استقرار واچرخند غرب روسیه - اسکاندیناوی به همراه تراف مورب آسیایی بر روی ایران می باشد که سبب هجوم هوای سرد شمالی بر روی کشور شده و به همراه آن الگوی رطوبت جنوبی سبب وقوع بارندگی  به صورت برف و باران بر روی پهنه فلات ایران می گردد. چنین الگوی که به آن الگوی ۷ گفته می شود، مسیر بارندگی ها بر روی شمال غرب، دامنه های زاگرس - نیمه شرقی - شمال شرقی می باشد، در این بین سواحل خزر با مکانیسم آنتی سیکلونی ناشی از پرفشار شمالی بارندگی های فراوانی را شاهد می گردد. 

نیمه دوم ماه ژانویه الگوهای ذکر شده همچنان حکایت از تاثیر گذاری سامانه های سرد شمالی از مسیر شمال غرب کشور می باشد که با همراهی رطوبت جنوبی از سوی دریا سرخ سبب تداوم بارش های قابل توجه بر روی پهنه فلات ایران می گردد. طی اواخر ماه ژانویه و با نزدیک شدن به ماه فوریه به نظر می رسد الگوهای جنوب غربی - شمال شرق روند تقویت را در پیش گرفته و به سوی الگوی مرطوب - معتدل گرایش خواهد یافت.

الگوی بارش طی 4 هفته ژانویه 2019 بر اساس چشم انداز خروجی مدل ECMWF-EPS نمایه کنترل در نقشه های ذیل مشاهده می گردد، همانطور که دیده می شود طی هفته اول ژانویه بر روی بیشتر مناطق کشور بارندگی ها وجود داشته و الگوی مورد انتظار ما (بر طبق مدل آنالوگ سال 1977) به چشم می خورد؛ بارندگی ها از مسیر شمال غرب، دامنه های زاگرس به نیمه شرقی گسترش می یابد. پوشش مناطق نیمه جنوبی کشور در چتر مسیر مرطوب از جبهه همگرایی دریا سرخ می باشد، این در حالی ست که بارندگی ها نیمه شمالی کشور از جبهه مرطوب منتهی الیه شرقی دریا مدیترانه در انتهای مسیر مرطوب این دریا به سمت ایران می باشد. سواحل خزر نیز در الگوی منحصر بفرد خود (آنتی سیکلونی) از رژیم پرفشار بارندگی  کسب می نماید. این الگو کم و بیش طی نیمه اول ژانویه 2019 به چشم می خورد. 

الگوی سرد ژانویه 2019 مدل JMA و همبستگی آن با وقوع گرمایش استراتوسفری در طی سال های آنالوگ مشابه

---

ران جدید مدل JMA دسامبر 2018 برای چشم انداز الگوی ماه ژآنویه منتشر شد!!! این چشم انداز بسیار هیجان انگیز و حیرت آور ست. در این الگو ما با بلاکینگ عرض های جغرافیایی بالا در اوراسیا و الگوی سیکلونی قوی بر روی شمال اقیانوس اطلس - غرب اروپا مواجه ایم. در نتیجه شاخص نوسان های اطلس شمالی و الگوی غرب روسیه – شرق اطلس  بترتیب در فازهای مثبت و منفی خود واقع هستند. افزایش ارتفاع ستون جو بر روی شمالگان بیانگر گرایش شاخص AO به فاز منفی خود می باشد. شاخص نوسان Scand نیز با آنومالی مثبت بر روی شبه جزیره اسکاندیناوی در فاز مثبت خود است. الگوی الاکلنگی ارتفاع مثبت بر روی غرب و منفی آن بر روی شرق آمریکای شمالی فاز مثبت الگوی PNA را نشان می دهد. 

• بروز دیرهنگام ضعیف تامتوسط انینو
• گرمایش شمال اقیانوس آرام (+ PDO)
• فاز مثبت NAO
• گذار فاز شرقی (منفی) به غربی (مثبت) نوسان QBO
• درجه خفیف مودوکی بر روی گستره حوزه ENSO
• فعالیت ضعیف خورشیدی
• فازمثبت PNA

با توجه به پیش بینی تضعیف بادهای مداری تراز لایه 10 هکتوپاسکال طی اواخر ماه دسامبر 2018 بر روی نیمکره شمالی طی چشم اندازهای ترسیم شده توسط مولفه های مدل GFS، افزایش حرکت نصف النهاری بادهای جو فوقانی و حتی وقوع گرمایش ناگهانی استراتوسفری (SSW) پیش بینی می شود. آخرین نمودار فضایی شاخص QBO نشان می دهد که نوسان QBO در مد چینش فاز غربی خود است، که در مقایسه با  الگوی رویدادهای تضعیف ورتکس استراتوسفری، بویژه در طی ماه دسامبر سازگار می باشد: