اوج گیری دوباره فاز مثبت دو قطبی اقیانوس هند

---

اداره هواشناسی استرالیا انداز چشم انداز اقیانوس هند را به روز کرده است که نشان دهنده یک رویداد مثبت قوی برای سه ماهه اوت - سپتامبر - اکتبر 2019 است (شکل 1). در طول فاز مثبت دو قطبی اقیانوس هند، حاره مرکزی - غربی اقیانوس هند گرمتر از حد نرمال است که منجر به فعالیت ناهنجار طوفان های تندری در این منطقه می شود. در شاخه نزولی جریان های همرفت که نیروی محرکه طوفان های تندری ست، فرونشست در جو با ایجاد توده هوای خشک، بر روی آبهای سرد در غرب و شمال غرب استرالیا استقرار می یابدو آب و هوای خشکی را برای استرالیا به ارمغان می آورد. 

شکل 1: پیش بینی نوسان IOD + اداره هواشناسی استرالیا

سال های آنالوگ اخیر زمانی که + IOD برقرارست، عبارتند از: 2006، 2012 و 2015. در طی سه ماهه اوت- سپتامبر - اکتبر سال های آنالوگ، اتفاق نظر در خصوص الگوی تراز فوقانی در سراسر آسیا، یک تراف تراز فوقانی قدرتمند بر فراز غرب تا مرکز روسیه و یک پشته توده هوا گرم برفراز اروپا دیده می شود. در حالی که تقویت پشته نیز آب و هوای شمال شرق آسیا را تحت تاثیر داده است(شکل 2). 

بررسی فعالیت توده هوای موسمی بر روی جنوب شرق کشور طی 14 روز آینده

---

کلیاتی بر وضعیت اخیر موسمی تابستان 96

موسمی جنوب غربی  هند (Southwest Monsoon) همچنان به تاخت و تاز در شبه قاره و بخش هایی از جنوب شرق آسیا به همراه  بارش باران های سنگین گسترده ادامه می دهد. سیل گسترده در بنگلادش و استان آسام (Assam) در هند گزارش شده است. اداره هواشناسی هند (IDM) پیش بینی می کند موسمی جنوب غربی هند  پیشرفت خود را به سمت  شمال کشور تداوم دهد. در حال حاضر حد شمالی موسمی برفراز شمال هند، کمی جنوبی تر از موقعیت متوسط آن برای این موقع از سال است. بارش باران های سنگین سبب جاری شدن سیل و رانش زمین، با گزارش چندین مرگ و میر در جنوب چین و جنوب جزیره ژاپنی کیوشو (Kyushu) گردیده ست. رسانه های محلی گزارش دادند، بارندگی سیل آسا بین 4 و 7 ژوئیه، از جمله 590 میلی متر طی دو روز در بخش هایی از کیوشو (تقریبا دو برابر متوسط ماهانه)، و طوفان های تندری (Thunderstorm) با حداکثر نرخ بارش بیش از 80 میلی متر بر ساعت درنوردیدند. بارش شدید در نتیجه عبور طوفان شدید استوایی نانمادول Nanmadol (یا ایمونگ Emong) و تعامل آن با  جبهه مه یو Meiyu (یا بایو Baiu) رویداده ست - یک سیستم آب و هوا ایستای شبه ساکن در منطقه شمال غرب اقیانوس آرام در این زمان از سال است. 

نقشه موقعیت مکانی توده هوای موسمی 2017 شبه قاره هند؛ خطوط قرمز رنگ زمان نرمال موقعیت مکانی توده هوای موسمی و خطوط سبز رنگ موقعیت مشاهده شده طی فصل موسمی 2017. همانطور که مشاهده می شود بر فراز شمال، شمال غرب شبه قاره و جنوب پاکستان موقعیت توده هوای موسمی قدری جنوبی تر از موقعیت نرمال بلند مدت آن طی برهه اواسط ژوئیه می باشد.

احتمال تقویت مادن جولیان نوسان (MJO)، وضعیت خنثی ENSO و وضعیت خنثی _ مثبت ضعیف IOD

سیگنال MJO طی دو هفته گذشته عمدتا ضعیف یا غیر قابل تشخیص بوده است، اما چندین مدل اقلیمی بین المللی،  پیشروی شرقسو منظم و تقویت نسبی را بر فراز اقیانوس هند شرقی یا غرب قاره دریایی (Maritime Continent) پیش بینی نمودند. این سناریو به طور معمول منجر به ادامه شرایط فعال بادهای موسمی هند و افزایش ابرناکی و بارش بر فراز بخش هایی از قاره دریایی می گردد. 

در حال حاضر شاخص های جوی و اقیانوسی مورد استفاده برای سنجش وضعیت ال نینو نوسان جنوبی (ENSO) در محدوده خنثی هستند. شاخص نوسان جنوبی (SOI) با توجه به فشار جوی بالاتر از نرمال در سراسر شمال استرالیا در وضعیت منفی (خارج از محدوده خنثی) بود. در روزهای اخیر، SOI به سطح خنثی بازگشت. تمام مدل های اقلیمی بین المللی به غیر از یک مورد که توسط اداره هواشناسی استرالیا مورد بررسی واقع شدند، نشان می دهد به احتمال زیاد حاره اقیانوس آرام برای باقی سال 2017 در وضعیت ENSO خنثی باقی می ماند. دو قطبی اقیانوس هند (IOD) در شرایط خنثی می ماند. سه مورد از شش مدل آب و هوایی نشان می دهد، یک رویداد مثبت IOD طی فصل تابستان جاری توسعه خواهد یافت، بیشتر مدل های دیگر اگرچه به آستانه رویداد مثبت IOD نزدیک می شوند، اما همچنان در محدوده مقادیر خنثی باقی می مانند. 

شاخص 2 قطبی اقیانوس هند (Indian Ocean dipole = IOD)

---

اقیانوس هند و دریاهای مجاور جنوبی ایران تأمین کننده قسمتی از منابع رطوبتی کشور هستند و تغییرات دمایی سطح آب اقیانوس هند ، نقش مهمی در تبخیر سطح آزاد آب اقیانوس ها و ایجاد رطوبت به درون جو دارد.

اقیانوسها و دریاها به علت داشتن ظرفیت گرمایی بالا منبع اصلی انرژی و رطوبت برای آتمسفر هستند و تغییرات دمای سطح دریا اثر مهمی روی تغییرات اقلیمی خشکی ها دارد.

در سالهای اخیر بررسی بر هم کنش بین عوامل آب و هوایی در خشکی ، اقیانوس و جو مورد توجه بسیاری از دانشمندان علوم هواشناسی و اقلیم شناسی قرار گرفته است. پدیده های دور پیوند در گسترش کلی و منطقه ای، رفتار اقلیم نواحی مختلف کره زمین را کنترل می کنند و می توان توزیع بارش، دما و برخی از سایر پارامترهای هواشناسی مناطق تأثیر پذیر را بر اساس تغییرات این پدیده ها تبیین کرد . نتایج پژوهشهای زیادی نشان داده اند که تغییرات دما در سطح گستره های بزرگ آبی می تواند تاثیر معنی داری بر نوسانهای بارش در سطح خشکی های زمین داشته باشد . روشن شده است که تاثیر دمای سطح آب بر مقدار بارش محدود به نقاط ساحلی نبوده بلکه نواحی بسیار دور از دریا نیز می توانند تحت تاثیر تغییرات الگوهای دمای سطح گستره های آبی قرار گیرد.

الگوی کلی انتقال رطوبت به الگوی جریان و گردش جو در منطقه وابستگی شدیدی دارد. بنابر این ، در ایام مختلف سال سطوح آبی ، مقادیر مختلفی از بخار آب را به سمت ایران انتقال می دهند.

در مقیاس های منطقه ای و جهانی ، مطالعاتی برای بررسی تغییرات فیزیکی دمای سطح اقیانوس ها و دریاها و تغییرات خشکسال ی ها و تر سالی ها با استفاده از مدل جو- اقیانوس، تحلیل های آماری و دینامیکی صورت گرفته است . ساجی و همکاران (1999) اندرکنش های جو - اقیانوس را که سبب تغییرات بین سالی اقلیمی در اقیانوس هند می شود، بررسی کردند. آنها با استفاده از بررسی الگوهای دمای سطح دریا، بردار بادهای سطحی، ارتفاع سطح دریا ، جریان های دریایی و همچنین، بارش در اطراف اقیانوس هند برای دوره 40 ساله موفق به کشف مد دو قطبی دمایی در اقیانوس هند (IOD: Indian Ocean dipole) گردیدند. ساختار دو قطبی دمایی به صورت نابهنجاری در دمای سطحی دریا ظاهر می شود که شامل دمای سطحی گرمتر از نرمال دریا در قسمت بزرگی از غرب حوضه (10⁰S - 10⁰N و 50⁰E - 70⁰E) و نواحی سردتر از نرمال در شرق حوضه (10⁰S - 00 و 90⁰E - 110⁰E) همراه با نابهنجاری باد و بارش هستند.