بررسی فعالیت توده هوای موسمی بر روی جنوب شرق کشور طی 14 روز آینده

---

کلیاتی بر وضعیت اخیر موسمی تابستان 96

موسمی جنوب غربی  هند (Southwest Monsoon) همچنان به تاخت و تاز در شبه قاره و بخش هایی از جنوب شرق آسیا به همراه  بارش باران های سنگین گسترده ادامه می دهد. سیل گسترده در بنگلادش و استان آسام (Assam) در هند گزارش شده است. اداره هواشناسی هند (IDM) پیش بینی می کند موسمی جنوب غربی هند  پیشرفت خود را به سمت  شمال کشور تداوم دهد. در حال حاضر حد شمالی موسمی برفراز شمال هند، کمی جنوبی تر از موقعیت متوسط آن برای این موقع از سال است. بارش باران های سنگین سبب جاری شدن سیل و رانش زمین، با گزارش چندین مرگ و میر در جنوب چین و جنوب جزیره ژاپنی کیوشو (Kyushu) گردیده ست. رسانه های محلی گزارش دادند، بارندگی سیل آسا بین 4 و 7 ژوئیه، از جمله 590 میلی متر طی دو روز در بخش هایی از کیوشو (تقریبا دو برابر متوسط ماهانه)، و طوفان های تندری (Thunderstorm) با حداکثر نرخ بارش بیش از 80 میلی متر بر ساعت درنوردیدند. بارش شدید در نتیجه عبور طوفان شدید استوایی نانمادول Nanmadol (یا ایمونگ Emong) و تعامل آن با  جبهه مه یو Meiyu (یا بایو Baiu) رویداده ست - یک سیستم آب و هوا ایستای شبه ساکن در منطقه شمال غرب اقیانوس آرام در این زمان از سال است. 

نقشه موقعیت مکانی توده هوای موسمی 2017 شبه قاره هند؛ خطوط قرمز رنگ زمان نرمال موقعیت مکانی توده هوای موسمی و خطوط سبز رنگ موقعیت مشاهده شده طی فصل موسمی 2017. همانطور که مشاهده می شود بر فراز شمال، شمال غرب شبه قاره و جنوب پاکستان موقعیت توده هوای موسمی قدری جنوبی تر از موقعیت نرمال بلند مدت آن طی برهه اواسط ژوئیه می باشد.

احتمال تقویت مادن جولیان نوسان (MJO)، وضعیت خنثی ENSO و وضعیت خنثی _ مثبت ضعیف IOD

سیگنال MJO طی دو هفته گذشته عمدتا ضعیف یا غیر قابل تشخیص بوده است، اما چندین مدل اقلیمی بین المللی،  پیشروی شرقسو منظم و تقویت نسبی را بر فراز اقیانوس هند شرقی یا غرب قاره دریایی (Maritime Continent) پیش بینی نمودند. این سناریو به طور معمول منجر به ادامه شرایط فعال بادهای موسمی هند و افزایش ابرناکی و بارش بر فراز بخش هایی از قاره دریایی می گردد. 

در حال حاضر شاخص های جوی و اقیانوسی مورد استفاده برای سنجش وضعیت ال نینو نوسان جنوبی (ENSO) در محدوده خنثی هستند. شاخص نوسان جنوبی (SOI) با توجه به فشار جوی بالاتر از نرمال در سراسر شمال استرالیا در وضعیت منفی (خارج از محدوده خنثی) بود. در روزهای اخیر، SOI به سطح خنثی بازگشت. تمام مدل های اقلیمی بین المللی به غیر از یک مورد که توسط اداره هواشناسی استرالیا مورد بررسی واقع شدند، نشان می دهد به احتمال زیاد حاره اقیانوس آرام برای باقی سال 2017 در وضعیت ENSO خنثی باقی می ماند. دو قطبی اقیانوس هند (IOD) در شرایط خنثی می ماند. سه مورد از شش مدل آب و هوایی نشان می دهد، یک رویداد مثبت IOD طی فصل تابستان جاری توسعه خواهد یافت، بیشتر مدل های دیگر اگرچه به آستانه رویداد مثبت IOD نزدیک می شوند، اما همچنان در محدوده مقادیر خنثی باقی می مانند. 

 وضعیت پارامترهای لایه جو منطقه و الگوی SST دریاهای جنوبی

در لایه تراز پایینی جو و مشخصا بر روی تراز 850 هکتوپاسکال، تقویت الگوهای نابهنجاری گردش سیکلونی (واچرخندی) بر روی پاکستان به مرکزیت جنوب این کشور (ایالات بلوچستان و سند)، شرایط مناسب صعود و ناپایداری را تقویت بخشیده ست که بالابری هوای مرطوب موسمی به تراز لایه های بالاتر را تسهیل می نماید. از طرف دیگر شرایط لایه تراز فوقانی (200 هکتوپاسکال) بر روی جنوب غرب آسیا، اقیانوس هند و جنوب آسیا بیانگر نابهنجاری منفی سرعت پتانسیل (CHI) می باشد که مرکز پتانسیل سرعت منفی تراز 200 هکتوپاسکال بر روی جنوب شرق آسیا و شرق خلیج بنگال با بیش از 20- واحد استقرار را نشان می دهد، در نتیجه بر روی منطقه موسمی جنوب پاکستان، دریا عمان، عرب، جنوب شرق ایران و بخش وسیعی از شبه قاره هند واگرایی هوا در تراز بالایی جو استمرار را نشان می دهد.

الگوی متوسط فشار (MSLP) و ارتفاع تراز 500 هکتوپاسکال (Z500) طی یک هفته آینده بیانگر افزایش میزان فشار بر روی سرتاسر پهنه وسیعی از فلات ایران، کاسپین، پاکستان، دریا عمان و عرب تا میزان متوسط 2+ تا 3+ هکتوپاسکال و تقویت زبانه های کمفشار سودانی بر روی حوضه دریا سرخ و پهنه وسیع شبه جزیره عربستان تا میزان 1- هکتوپاسکال دیده می شود که موجب ریزش هوای خنک بر روی سطح پهنه فلات ایران و بخش های شرقی منطقه از فراز آسیا میانه، کاسپین می گردد.در لایه میانی جو نیز نوسان در موقعیت محور کمربند پرفشار جنب حاره به صورت مداری _ غربسو و همچنین نیمروزان _ شمالی دیده می شود که سبب خواهد شد بر روی ناحیه دریا سیاه، قفقاز، کاسپین با هم پیوندی پشته پر ارتفاع جنب حاره با همتای خود در عرض های بالاتر جو، میزان ارتفاع لایه تراز میانی بین 20 تا 40 متر فراتر از نرمال ها واقع گردد. کشیدگی محور ناوه عرض های بالاتر جو بر روی آسیا به سمت آسیا میانه با فرارفت هوای سرد از دریا خزر و گسیل آن به سمت آسیا میانه، پهنه فلات ایران، شرق خاورمیانه ( افغانستان و پاکستان) تا دریا عمان می گردد. 

الگوهای SST بر روی دریاهای عمان و عرب، نشاندهنده کاهش نابهنجاری SST بر روی پهنه های آبی مورد اشاره به میزان 0.4 تا 1 درجه سلسیوس می باشد، که با توجه به موقعیت سال که در فصل تابستان واقع می باشیم ذکر دو مورد ضروری ست:

1- بطور معمول دمای سطح آب دریاها به دلیل تفاوت در گرمای ویژه سردتر از خشکی های مجاور می باشند.

2- تفاوت در SST بین دریاها و خشکی منجر به تمرکز هوای سردتر و چگال تر بر فراز آب ها و کمفشار سطحی بر روی خشکی ها می باشد. لذا بر روی آبها پرفشار سطحی و بر روی خشکی ها زبانه های کمفشار استقرار می یابند.

با تقویت زبانه های توده هوای پرفشار بر روی دریا عرب و عمان واچرخندی سطحی موجب گسیل رطوبت بر روی خشکی های مجاور اعم از پاکستان، عمان، غرب و شمال غرب هند و جنوب شرق ایران خواهد شد.

پیش بینی وضعیت فعالیت توده هوای موسمی 

طی 7 روز آینده فعالیت توده هوای موسمی شبه قاره بر روی جنوب پاکستان، غرب و شمال غرب شبه قاره هند، دریاهای عرب و عمان تشدید می گردد به همین دلیل میزان فعالیت همرفت بر روی جنوب شرق ایران، ارتفاعات جنوب شرقی زاگرس بر روی استان های کرمان، سیستان و بلوچستان، هرمزگان تقویت خواهد شد. میزان دمای هوا بر روی پهنه فلات ایران بر روی شمال شرق، شرق و بخش های مرکزی بین 2 تا 3 درجه کمتر از نرمال و در سایر نواحی بر روی رشته کوه البرز و جنوب شرق کشور تا 1 درجه سلسیوس کمتر از نرمال های بلند مدت خواهد بود. بر روی بخش های شمال غربی، کرانه های دریا خزر و بخش هایی از غرب کشور تا 1 درجه سلسیوس گرمتر از نرمال های بلند مدت خواهد بود.

بررسی نقشه های هواشناسی نشان می دهند که برای بازه زمانی 8 الی 14 روز آینده بین برونداد مدل CFS و JMA تفاوت هایی بروز می نماید، بطوریکه در خروجی مدل CFSv2.0 بارش های فراتر از نرمال بر روی آب های جنوبی منطقه عقب نشینی نموده و برآیند ریزش های 7 روزه در این بازه زمانی متمایل به کمتر از مقادیر نرمال های بلند مدت بر روی آب های شرق و جنوب شرقی دریا عرب به سمت جنوب پاکستان حاکم می گردد. به هر حال شرایط عقب رفت توده هوای موسمی و تضعیف آن بر روی آب های جنوبی و جنوب پاکستان را نشان می دهد.اما خروجی مدل JMA برای باز زمانی مذکور شرایط متفاوتی را نشان می دهد؛ بر روی آب های عمان، پاکستان، جنوب شرق و بخش هایی از شرق ایران میزان بارش ها نرمال تا 1 میلی متر در روز فراتر از نرمال های بلند مدت پیش بینی می شود. هسته بارش های فراتر از نرمال همچنان بر روی جنوب پاکستان بر روی ایالت بلوچستان استقرار دارد. 

از نظر دمایی، بر روی نیمه جنوبی و بخش هایی از مرکز همچنان هوا بطور متوسط تا 1 درجه سلسیوس کمتر از نرمال های بلند مدت پیش بینی می شود و بر روی شمال غرب و بخش هایی از نوار شمالی کشور تا 1 درجه سلسیوس گرمتر از نرمال های بلند مدت پیش بینی می شود.

رشد ابر های کومه بارا (CB) بر اثر همرفت توده هوای مرطوب  بر روی جنوب استان سیستان و بلوچستان :