پیش بینی هفتگی وضعیت جوی کشور ( 5 الی 11 خرداد 97)

---

بر اساس بررسی ها نقشه های هواشناسی، مرکز یک چرخند فعال بر روی شرق دریا مدیترانه بشکل بسته استقرار خواهد داشت، که این چرخند به سبب همپیوندی حد شمالی پرفشار جنب حاره فعال در منطقه با پشته پرفشار عرض های شمالی، بصورت محصور در می آید و از جابجایی کمی برخوردار می باشد (پدیده بند آیی). استقرار همین توده هوا بر روی شرق دریا مدیترانه با تشدید پر ارتفاع در سطح منطقه و از جمله ایران طی هفته پیشرو همراه می باشد. با رخداد پدیده فرارفت گرم (جنوبی) بر روی غرب منطقه خاورمیانه، هوای جنوبی - جنوب غربی با حرکت به سمت شمال از روی آب های مدیترانه کسب رطوبت کرده و موجبات بارش های قابل توجهی را بر روی بخش وسیعی از کشور ترکیه و قفقاز فراهم خواهد آورد، امواج فرعی ناشی از این چرخند عمیق بخش هایی از شمال غرب، دامنه های زاگرس، دامنه های البرز، مناطقی از مرکز  و به شکل محدود شمال شرق کشور تحت تاثیر قرار خواهند گرفت و شاهد بارش هایی طی دوره 5 الی 11 خرداد 97 خواهند بود.

طی هفته پیشرو 2 سامانه آب و هوای الگوی جو منطقه و فرامنطقه (اوراسیا) را تحت تاثیر فعالیت خود قرار خواهند داد:

الف- سامانه نخست، ناوه عمیق بر روی آسیا مرکزی - غربی در عرض های شمالی می باشد که با الگوی چرخش پادساعتگرد موقعیت تاوه قطبی(Polar Vortex) بر روی نیمکره شرقی را نشان می دهد.

ب- سامانه دوم پرارتفاع عرض های بالای جغرافیایی بر روی اروپا بوده که با الگوی چرخش ساعتگرد (آنتی سیکلونی) دربر دارنده پشته پرارتفاع بر روی بخش وسیعی از اروپا می باشد. 

بر هم کنش بین این دو الگو آب و هوایی سبب می گردد که با رخداد فرارفت سرد بر روی غرب روسیه در غالب زبانه های پرفشار هوا خنک / سرد شمالی به سمت عرض های جنوبی تر و بطرف شرق از اروپا تا آسیا جابجا شود و مناطق وسیعی از آسیا غربی تا مرکزی، آسیا میانه و بخش هایی از شرق خاورمیانه تحت تاثیر قرار دهد.

سرما و بارش برف با توده هوای زمستانی در راه ایران ...

---

طی روزهای آینده، افزایش ابر، وزش باد، کاهش شدید دما و بارش برف و باران نتیجه ورود سامانه بارشزا به سطح کشور می باشد.

نقشه های هواشناسی نشان می دهد، که یک مرکز سامانه سردچال بسته بر روی منتهی الیه شرق مدیترانه بسته شده ست و به موازات حرکت آن به سمت شرق مرکز توده هوای پرفشار شمالی از عرض های بالاتر آن را همراهی می کند. طبق محاسبات انجام شده این سردچال سبب ارسال امواج ناپایدار تا روز شنبه 7 بهمن در بخش های غرب و جنوب غرب، شمال غرب، سواحل دریا خزر، دامنه های البرز و با شدت کمتر بخش هایی از شمال شرق و مرکز کشور خواهد شد، پیامد آن افزایش ابر، وزش باد، بارندگی و کاهش دما خواهد بود. 

با توجه به ماهیت سامانه، بارندگی را در شمال غرب، زاگرس، البرز با بارش برف و کولاک، کاهش دید افقی و مه گرفتگی توام خواهد بود که با افت دما از روز شنبه بخصوص از شب، بارندگی ها در بخش جلگه ای استان گیلان و در شهرهای واقع در دامنه های جنوبی البرز بتدریج تماماً به صورت برف نمایان خواهد شد.

تا روز شنبه 7 بهمن امواج ناپایدار مشاهده شده ناشی از امواج فرعی حاصل از پادساعتگردی سردچال بسته بروی غرب خاورمیانه خواهد بود، اما از روز شنبه اواسط وقت مرکز سردچال به غرب کشور کشیده خواهد شد. طی روز شنبه 7 بهمن ضمن تشدید و گسترش بارندگی ها، اکثر مناطق شمال غرب، غرب حتی جنوب غرب و دامنه های جنوب غربی زاگرس، سواحل خزر، دامنه های البرز و استان های واقع در حاشیه جنوبی آن و سپس از اواخر وقت بشکل خفیف در مناطقی از شمال شرق شاهد بارندگی خواهیم بود که بتدریج از بعد از ظهر و طی ساعات شب در  بیشتر مناطق ریزش ها به شکل برف نمایان می گردد.

تحلیل تخصصی الگوی آب و هوایی طی هفته چهارم دی و هفته اول بهمن 96

---

الگوی تراز لایه میانی جو طی هفته چهارم دیماه بیانگر حاکمیت پرارتفاع مانع بر روی غرب روسیه می باشد که به صورت میانگین خطوط هم ارتفاع گسترش یافته بسوی قطب شمال می باشد. در دو سوی این منطقه پر ارتفاع، مراکز منطقه ناوه (کم ارتفاع) بروی آسیا و اروپای غربی _ مرکزی واقع خواهند بود. به موازت مرکز پر ارتفاع مانع بر روی غرب روسیه در منطقه خاورمیانه، قلمرو پر ارتفاع جنب حاره استقرار خواهد داشت که با افزایش میزان ارتفاع تراز لایه میانی جو تا 90+ متر در سراسر دریا سرخ، شبه جزیره عربستان و ایران مواجه بوده و در سایر مناطق تا 60+ متر ارتفاع لایه مذکر بالاتر از حد نرمال میانگین هفتگی در بلند مدت خواهد بود. 

بدین ترتیب با توجه به ساختار اشاره شده در مورد الگوی موج های بلند اوراسیاه، امواج کوتاه از جنوب عرض معتدله تا شمال کمربند جنب حاره به سوی شرق جابجا خواهند شد، عبور این امواج سبب می گردد، منطقه شمالغرب، شمال زاگرس، سواحل دریا خزر و نوار شمالی کشور تحت تاثیر این امواج طی هفته آخر دیماه از بارندگی برخوردار شده و نفوذ زبانه های توده هوای پرفشار باعث خواهد شد، طی اواسط هفته پیشرو، پس از فرارفت هوای گرم جنوبیِ اوایل هفته، با افت متوسط دما هوا در سطح کشور مواجه شویم. 

به دلیل تسلط پشته پر ارتفاع جنب حاره و نوسان غربسو آن نسبت به شدت و موقعیت نرمال بلند مدت  بر روی منطقه و از جمله فلات ایران، بخش وسیعی از کشور از جمله مناطق نیمه جنوبی، جنوبغرب، مرکز و شرق کشور از بارش های سامانه های شمالی بی بهره خواهند بود و شرایط خشک همچنان تا واپسین روزهای دیماه 96 در این مناطق تداوم می یابد. 

در طی هفته اول بهن ماه 96، ساختار پرارتفاع مانع در عرض های شمالی واقع در غرب روسیه موازی با پشته پر ارتفاع جنب حاره به سمت مناطقی شرقی تر جابجا می گردد، با این اتفاق حدود جنوبی و شرقی منطقه امواج بلند ناوه فعال بر روی اروپا نیز به سمت مناطق شرقی منتقل می گردد، لذا خطوط هم ارتفاع تراز میانی بر روی شرق مدیترانه و خاورمیانه نسبت به هفته آخر دی ماه پائین سویی به سمت عرض های جنوبی تر را نشان می دهد، گرچه در منطقه خاورمیانه بطور میانگین لایه تراز میانی جو نسبت به نرمال بلند مدت تا حدود 60+ متر بالاتر از حد نرمال ست، اما به هر حال با شرقسویی مرکز پر ارتفاع جنب حاره و تمایل نسبی خطوط میانگین ارتفاع تراز میانی از حالت مداری هفته آخر دی ماه به راستای جنوب غربی هفته اول بهمن 96، می توان به این نکته اشاره کرد که احتمالاً کشور در برهه اوایل بهمن مامن عبور امواج کوتاهِ کم دامنه به مناطق داخلی و احتمالاً جنوبی نیز خواهد بود.

در الگوی تراز سطح دریا نیز زبانه های پرفشار عقب نشینی به سمت عرض های شمالی و شرقی ترِ روسیه را نشان خواهد داد و زبانه های توده هوای کمفشار در سطح منطقه با آنومالی نرمال تا 1- هکتوپاسکال کمتر از نرمال گسترش می یابد.

علت اصلی کاهش بارندگی در کشور را چه می‌دانید؟

---

در حالیکه به نظر می‌رسد مسؤلان، تدبیری برای نجات کشور از بن‌بست خشکسالی ندارند و از سوی دیگر، آنچه در فضای مجازی منتشر می‌شود حکایت از تلاش‌ها برای مقصر جلوه دادن تکنولوژی هارپ آمریکا در خشکسالی‌های ایران دارد.

 "حسن لشکری" - دانشیار آب و هواشناسی گروه جغرافیای دانشگاه شهید بهشتی ترتیب داده است.

لشکری در این گفت‌وگو بر لزوم تمرکز بر بارورسازی ابرها و مدیریت منابع آب تاکید می‌کند و مقصر دانستن تکنولوژی هارپ و همچنین آلودگی هوا و ریزگردها را در خشکسالی مردود می‌داند.

علت اصلی کاهش بارندگی در کشور را چه می‌دانید؟

مقدار بارش هرمنطقه ای به موقعیت جغرافیایی آن منطقه نسبت به گردش عمومی جو بستگی دارد. بنابراین مناطق خشک وپرباران دنیا بسته به موقعیت جغرافیایی انها نسبت به گردش عمومی جو تعیین می شود. مقدار باران در هرمنطقه ای نیز همواره ثابت نیست ودارای سیکل های افزایشی وکاهشی است.که این سیکل‌ها  تقریبادارای دوره های 11، 22، 33 و... ساله  هستند.

این سیکل‌ها نیز ارتباط نزدیکی با سیکل فعالیت‌های خورشیدی دارد. حال اگر آخرین دوره زمین شناسی که اقلیم فعلی سیاره زمین شکل گرفته است را معیار سنجش قرار دهیم بشر فقط اطلاعات ثبت شده 100 یا حداکثر150 سال اخیر را دارد که درکشورما این مقداربه ندرت به  50 تا 60 سال می‌رسد. بنابراین نمی‌توان قضاوت کرد که بارش‌های کشورر روندکاهشی متداوم دارد. اولا آمار ایستگاهی این را ثابت نمی‌کند. ثانیاً ممکن است دوباره روند افزایشی به خود بگیرد. چون ما دقیقا نمی‌دانیم الان در چه قسمتی از یک سیکل طولانی مدت قرار داریم.

البته باید مسئله خشکسالی یا ترسالی را از این موضوع جداکرد. چون ممکن است این کاهش چندساله اخیر به دلیل خشکسالی‌هایی است که در هر اقلیمی، چه اقلیم‌های مرطوب و چه اقلیم‌های خشک اتفاق می‌افتد.

در ارتباط با خشکسالی امسال، همانطور که بیان شد خشکسالی و ترسالی جابجایی‌هایی است که به صورت دوره‌ای در عملکرد، ساختار و مکان‌گزینی سامانه‌ها تاثیرگذاشته و در هر اقلیمی اتفاق می‌افتد. به عبارت دیگر جابجایی مکانی در یک سامانه به دلیل جابجایی مکانی سامانه‌ها در گردش عمومی جو می‌تواند تعداد سامانه‌های بارشی ورودی به یک کشور را تقویت کرده یامانع ورود سامانه‌های بارشی به یک کشور شود. نتایج حاصل از رساله  دکتری خانم دکتر زینب محمدی که در دانشگاه شهید بهشتی دفاع شده است نشان می‌دهد جابجایی مکانی و زمانی پرفشار جنب حاره‌ای عربستان نقش بسیار تعیین کننده‌ای در خشکسالی‌ها و ترسالی‌های کشور ایران دارد.

این تحقیق نشان داد که جابه‌جایی غرب سوی این پُرفشار مانع از ورود سامانه بارشی کم‌فشار سودان به ایران می‌شود و در عین حال باعث جابه‌جایی شمال سوی سیکلون‌های مدیترانه‌ای شده و کشور از تاثیر این سامانه بارشی محروم می‌ماند. شکل ۱ موقعیت هسته این سامانه پرفشار را در روزهای مختلف خشکسالی فراگیر و شدید سال آبی 2008-2007 در ایران نشان می‌دهد.

شکل ۱ - موقعیت هسته این پرفشار را در روزهای مختلف خشکسالی فراگیر و شدید سال آبی 2008-2007

امسال نیز در طول سه ماه مهر، آبان و آذر و تاکنون همین شرایط حاکم شده است و پُرفشار عربستان جابه‌جایی، غرب‌سو داشته و مانع ورود سامانه‌های بارشی به کشور شده است. شکل های  2 تا 4 موقعیت پرفشار عربستان را در سه ماه اول سال 1396 نشان می‌دهد. می‌بینیم که هسته پرفشار عربستان کاملاً به سمت غرب جابه‌جا شده و بر روی مرکز و غرب عربستان قرار دارد. در صورتیکه وقتی این پرفشار بر روی دریای عمان و شرق هند جابجا شود شرایط بسیار خوبی برای ورود سامانه های بارشی فراهم می شود.