نوسان قطبی (Arctic Oscillation=AO)

---

نوسان قطبی AO) Arctic Oscillation) و حالت حلقوی شکل شمالی NAM) Northern Annular Mode) عبارت است از ناهنجاری فشار اتمسفری در تراز دریا در عرض های قطبی شمال و عرض های میانی (عرض 45 درجه شمالی ) که این ناهنجاری به صورت فازهای مثبت و منفی نشان داده می شود. از دیدگاه سینوپتیکی، نوسان قطبی یکی از الگوهای پیوند از دور 2 میباشد که بر آب و هوای کره ی زمین از طریق تغییر در الگوهای فشار، دما، بارش، ا رتفاع ژئوپتانسیل، جهت باد و ... تأثیر می گذارد. به عبارت دیگر الگوی نوسان قطبی، تغییرات الگوهای فشار، دما، بارش، ارتفاع ژئوپتانسیل، جهت باد و ... را در دوره های خاصی از سال کنترل می کند. 

یکی از این الگوهای اقلیمی که در نیمکره ی شمالی تحت تأثیر این شاخص قرار دارد، عنصر دما است. دما یکی از عناصراقلیمی بسیار حساس از نظر تأثیرپذیری از سایر عوامل تأثیر گذار محیطی و اقلیمی می باشد. الگوهای فشار، بیش از سایر عوامل بر روی دما تأثیرگذار هستند.

الگوی AO یکی از برجسته ترین الگوهای تغییرات فشار سطح دریا (SLP) با خصوصیت غیر فصلی در شمال عرض های جغرافیایی 20 درجه ی نیمکره ی شمالی است . معمولاً با ایجاد ناهنجاری های فشار سطح دریا (SLP) با علامت مشخص بر روی قطب شمال و ناهنجاری هایی با علامت مخالف در عرض جغرافیایی 37 تا 45 درجه ی شمالی مشخص می گردد. " AO فاز مثبت به دوره هایی اطلاق می شود که فشار سطح دریا در قطب شمال زیر معمول باشد . در این حالت بادهای غربی سطح زمین در شمال اقیانوس اطلس تقویت می شود و شرایط گرمتر و مرطوبتر از معمول را در ار وپای شمالی به همراه می آورد. فاز منفی AO نشاندهنده ی فشار بالاتر از معمول بر روی منطقه قطب شمال و کمتر از معمول در عرض های 45 درجه شمالی است. در طی این شرایط که به فاز سرد هم معروف است، موج های سرمایی، اروپا را فرا گرفته ولی شرایط خاورمیانه و جنوب اروپا و مدیترانه، مرطوبتر از حد معمول خواهد بود. در حالی که در فازهای مثبت، هوای مرطوبتر بر آلاسکا، اسکاتلند و اسکاندیناوی و شرایط خشکتر در کالیفرنیا، اسپانیا حاکم می گردد. "

متن کامل را در ادامه مطلب پیگیری نمائید. 

ﻧﻮﺳﺎن ﺷﺒﻪ دو ﺳﺎﻟﻪ (Quasi-Biennial Oscillation=QBO)

---

ﻣﺸﺎﻫﺪات اوﻟﻴﻪ از ﻣﻨﻄﻘه ﭘﻮش ﺳﭙﻬﺮ (استراتوسفر) اﺳﺘﻮاﻳﻲ ﺑﺮ وﺟﻮد ﺑﺎدﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺑـﺮﺧـﻲ از‬ ‫ﻣﻮارد ﺟﻬﺖ ﺷﺮﻗﻲ و در ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻮارد دارای ﺟﻬﺖ ﻏﺎﻟﺐ ﻏﺮﺑﻲ ﺑﻮدﻧﺪ دﻻﻟﺖ داﺷﺖ.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺎدﻫﺎ در اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﺑﺎدﻫﺎی ﺷﺮﻗﻲ ﻛﺮاﻛﺎﺗﻮآ (Krakatau Easterlies) و ﺑﺎدﻫﺎی ﻏﺮﺑﻲ ﺑﺮﺳﻮن (Berson Westerlies) ﺷﻬﺮت ﻳﺎﻓﺖ. اﻣﺎ در ﺳـﺎل 1961 رﻳﺪ و  ِاﺑﺪون (Reed and Ebdon) در دو ﻛﺎر ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﻤﺮﺑﻨﺪ ﺑﺎد ﻏﺮﺑﻲ و ﺷﺮﻗﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺷﻮﻧﺪه دارﻧﺪ و از ارﺗﻔﺎﻋﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ از 30 ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮی ﻣﻨﺸﺄ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ، ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﻻﻳﻪ ﭘـﻮش ﺳـﭙـﻬـﺮ‬ ‫ﺣﺎره ای را در زﻳﺮ 35 ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮی ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳﻄﻲ ﺣـﺪود 1 ﻛـﻴـﻠـﻮﻣـﺘـﺮ در ﻣـﺎه ﺑـﻪ ﺳـﻤـﺖ ﭘـﺎﻳـﻴـﻦ در‬ ‫ﻣﻲ َﻧﻮردﻧﺪ. ‬ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎی ﺑﻌﺪی ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺎدﻫﺎ در ﺣﺪ ﻓﺎﺻﻞ زﻣـﺎﻧـﻲ ﺣـﺪود 13 ﻣـﺎه‬ ‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺷﺪه و در ﻓﺎﺻﻠﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﺣﺪود 27 اﻟﻲ 28 ﻣﺎه ﻳﻚ ﺳﻴﻜﻞ ﻛﺎﻣﻞ را ﺗﺸـﻜـﻴـﻞ ﻣـﻲ دﻫـﻨـﺪ. در ﺳـﺎل‬ ‫1964 آﻧﺠﻞ و ﻛﻮرﺷﻮور(Angell and korshover) ﻧﺎم ﻧﻮﺳﺎن ﺷﺒﻪ دو ﺳﺎﻟﻪ (Quasi-Biennial Oscillation) را ﺑﺮای اﻳﻦ ﺑﺎدﻫﺎی ﺷﺮﻗﻲ و ﻏـﺮﺑـﻲ اﺳـﺘـﻮاﻳـﻲ‬ ‫ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻘﺒﻮﻟﻴﺖ ﻋﺎم ﻳﺎﻓﺖ و از آن ﭘﺲ ﺑﺎ ﻧﺎم اﺧﺘﺼﺎری ‪QBO‬ ﺧﻮاﻧﺪه ﺷـﺪ. ‬از‬ ‫آنﺟﺎﻳﻲﻛﻪ ﻧﻮﺳﺎن ﺷﺒﻪ دو ﺳﺎﻟﻪ - ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ دوره ﻳﺎ ﺳﻴﻜﻞ وﻗﻮع ﺑﺎ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از دورهﻫﺎی ژﺋﻮﻓﻴﺰﻳﻜﻲ و اﻗﻠﻴﻤـﻲ‬ ‫اﻧﻄﺒﺎق ﻧﺪارد ‪ -‬ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎی ﻛﻠﻴﺪی در ﺗﺒﻴﻴﻦ اﻗﻠﻴﻢﺷﻨﺎﺳﻲ ﭘﻮش ﺳﭙﻬﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬ ‫ﺷﺪه و در ﺗﻮﺿﻴﺢ وردشﭘﺬﻳﺮی (تغییر پذیری) ﺳﺎل ﺑﻪ ﺳﺎل دﻣﺎ و ﻣﻘﺎدﻳﺮ ازن، ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻣﻮاج ﻣﻘﻴﺎس ﺳﻴـﺎره ای‬ ‬‬ ‫در ﻧﻴﻤﻜﺮه زﻣﺴﺘﺎﻧﻲ و ﺷﺪت و ﺿﻌﻒ ﺗﺎوه ﻗﻄﺒﻲ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻤﻲ را اﻳﻔﺎ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ در اداﻣﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﺧﺎص ﻣﻮرد‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد.‬ ‫

متوسط باد مداری نوسان QOB از ژانویه 1958 تا اوت 1978. نواحی آبی رنگ مقادیر منفی (باد شرقی) و نواحی قرمز رنگ مقادیر مثبت (باد غربی) می باشند.

متن کامل را در ادامه مطلب پیگیری نمائید.

 

شاخص النینو _ نوسان جنوبی / انسو (El Nino_Southern Oscillation = ENSO)

---

مطالعات نشان می دهد که ال نینو اولین بار در حدود صدسال پیش مورد توجه علمی قرار گرفت، با وجود این شواهدی در دست است که دریانوردان و ماهیگیران بومی آمریکای جنوبی پدیده النینو را در اوایل قرن 15 میلادی نیز می شناخته اند.

پدیده اِنسو یکی از عوامل ایجاد تغییر اقلیم می باشد . این پدیده یک زوج اقیانوسی - اتمسفری است که هر چهار تا هفت سال یکبار اتفاق می افتد.آنجائیکه معکوس شدن فشار هوا و تغییرات گرمایش اقیانوس در منطقه آرام بطور همزمان اتفاق می افتد، دانشمندان این پدیده را « انسو » یا به طورخلاصه « ال نینوی/ نوسان جنوبی »  می نامند. واژه اِنسو از ترکیب دو واژه نوسان جنوبی (Southern Oscillation) و النینو (El Nino) گرفته شده است. النینو مؤلفه اقیانوسی پدیده ای می باشد که با ایجاد جریان های گرم در ایام سال نو مسیحی در سواحل اکوادور و پرو اتفاق می افتد. نوسانات جنوبی نیز مؤلفه اتمسفری پدیده اِنسو می باشد، که معمولاً اختلاف فشار سطحی بین دو جزیره تاهیتی در شرق، و داروین استرالیا در غرب اقیانوس آرام به عنوان مبنای اندازه گیری شاخص نوسانات جنوبی می باشد. اولین بار گیلبرت والکر درسال 1922 پدیده نوسانات جنوبی را از تغییرات فشار این مراکز در اقیانوس آرام استوایی شناسایی و معرفی کرد. شاخص مثبت بیانگر فشار زیاد هوا در جزایر تاهیتی، و فشار کم در حوالی اندونزی و داروین استرالیا که تحت عنوان لانینا (La Nina) شناخته می شود. شاخص منفی (فاز النینو )  نشانگر فشار نسبتا بالای هوا در حوالی اندونزی - داروین و فشار تقریباً کم در حوالی تاهیتی می باشد می باشد. در زمان وقوع النینو دمای سطح آب اقیانوس گرم تر از میانگین آن در طول سال خواهد بود.

متن کامل را در ادامه مطلب پیگیری نمائید.

الگوی اطلس شرقی (EA)

 الگوی اطلس شرقی (EA) دومین مد مهم تغییر پذیری با فراوانی کم در اطلس شمالی می باشد و به عنوان یک مد اصلی در همه ماه ها نمایان می شود. الگوی EA از لحاظ ساختاری مشابه با NAO می باشد و شامل یک دو قطبی شمال – جنوب از مراکز ناهنجار می باشد که اطلس شمالی را از شرق به غرب پوشش می دهد. مراکز ناهنجار الگوی EA به طرف جنوب شرق تا خطوط گرهی الگوی NAO جابجا می شوند. به این دلیل، الگوی EA اغلب به عنوان یک الگوی تغییر جهت یافته جنوبسو NAO تفسیر می شود. با این حال، میانه عرض جغرافیایی پائین تر دربرگیرنده یک ارتباط قوی جنب حاره در رابطه با تعدیل شدت و مکان پشته جنب حاره می باشد. این ارتباط جنب حاره، الگوی EA را متمایز از همتای NAO آن می کند. این الگوی EA مشابه با الگوی نشان داده شده در مطالعه بارنستون و لیوزی (1987) می باشد، اما به طور متمایزی متفاوت از الگوی EA می باشد که در اصل توسط والاس و گوتزلر (1981) تعریف شده است.