بخش دوم: وقوع پدیده های حدی (مخاطرات آب و هوایی) بارش برف قابل توجه،موج سرما و یخبندان در سطح کشور

---

کشور طی هفته پیشرو میزبان یک سردچال قدرتمندی خواهد بود که به ما یاد آوری میکند زمستان تازه آغاز شده است..!

طی بررسی های مفصل در بخش های قبلی، اشاره شد که یک فرود عمیق حلقه بادهای غربی بر روی غرب آسیا موجب می شود، سردچال مورد نظر ما بر روی موقعیت کشور واقع شود. 

در تشکیل این فرود ما بر روی اروپا متمرکز می شویم، جایی که بر روی شمالِ اطلس کم ارتفاعِ عمیق و در سرتاسر میانه آن پرارتفاعِ قوی حاکمیت دارد، تقابل بین این دو برقراری فاز مثبت NAO را نشان می دهد. بروز فاز مثبت نوسان NAO جریانات مداری بسیارقوی را بر روی سرتاسر اروپا به سمت روسیه هدایت می کند. اما این جریانات، تحت مکانیسم های مرتبط با رویداد فاز مثبت نوسان EA-WR فرودی عمیق را در سرتاسر غرب آسیا به ارمغان می آورد. امتداد این فرود با توجه به وجود الگوی واچرخندِ جنوب اروپا، تا شمال خلیج فارس گسترش یافته و سردچال مدنظر ما را بر روی قائده آن از فراز ایران عبور می دهد. تقویت و گسترش زبانه های توده هوای پرفشار اروپایی از سمت غرب سبب تقویت شارش های سرد بر روی کشور طی هفته پیشرو خواهد شد که پازل رویداد بارش برف را بر روی کرانه های شمالی کشور تکمیل می کند!!!

در یک نگاه کلی، وقتی به نمایه آرایش الگوی آنومالی متوسط ارتفاع تراز 500 هکتوپاسکال طی هفته سوم بهمن نگاه می کنیم، حلقه بادهای غربی حول نیمکره شمالی متحمل فراز و رودهای بسیار زیادی بوده و از پیچ و تاب های متعددی برخوردار است. الگوی فاز مثبت بسیار قوی نوسان NAO به همراه فاز منفی الگوی اقیانوس آرام - آمریکای شمالی PNA یک کمپلکس از ناوه - تراف کم ارتفاع را بر روی ربع راست نیمکره غربی یعنی سرتاسر شمال اطلس تا آمریکای شمالی پدیده آورده است.  

در جست و جوی چرایی تشکیل فرود عمیق بر روی کشور، عوامل دیگری را در بین لیست نمایه های اقلیمی می توان یافت، در این خصوص باید به الگوی نوسان MJO نگاه کرد. این نوسان زیر فصلی طی هفته سوم بهمن بر روی فاز موثر 5 خود واقع می گردد که با القای فاز مثبت نوسان NAO، از ایجاد فرود بلند بر روی سیکل گردش حلقه بادهای غربی بر روی غرب آسیا حمایت می کند:

در نهایت باید به وقوع فاز مثبت الگوی نوسان TNH اشاره کرد که در طی آن پرفشار اروپا تقویت و موجب ریزش های سرد بر روی نواحی غربی خاورمیانه و شمال ایران طی ماه فوریه می شود:

برآیند اثر این نوسانات اقلیمی نیمکره شمالی، منجر به ایجاد یک فرود عمیق بر روی سیکل حرکتِ حلقه بادهای غربی در غرب آسیا - خاورمیانه شده که امتداد آن از کاسپین تا شمال خلیج فارس کشیده می شود. سامانه ی مورد بحث ما سردچالی ست که در قاعده محور این فرود از فراز کشور عبور خواهد کرد و موجب کاهش شدید دمای هوا و بارش برف در نیمه غربی - شمالی کشور تا روزهای نیمه دوم هفته پیشرو خواهد شد. 

طی روز جمعه بتدریج بارشِ پیشقراولِ برف  از سمت شمال غرب و دامنه های شمالی زاگرس آغاز خواهد شد و استان های واقع در این خطه اولین بارندگی های این سامانه را دریافت می کنند:

طی روز شنبه بارش ها بر روی شمال غرب شدت می یابد، علاوه بر آن بر روی استان های واقع در غرب و دامنه های زاگرس مرکزی و ارتفاعات البرز بارش برف خواهیم داشت، شدت بارش برف بر روی استان های آذربایجان غربی، کردستان و نواحی از آذربایجان شرقی پیش بینی می شود، بارش ها در جاده های کوهستانی و گردنه های برفگیر به شکل کولاک شدید و اختلال در تردد همراه خواهد شد:

طی روز یکشنبه بارش برف و وزش باد بر روی شمال غرب، دامنه های زاگرس و البرز تداوم یافته و برف بتدریج بر روی نواحی جلگه ای استان گیلان و غرب مازندان آغاز خواهد شد: 

طی روز دوشنبه طوفان برف بر روی سواحل متمرکز است، بارش برف قابل توجهی بر روی استان گیلان موجب بروز اختلال و مشکلات در سطح استان خواهد شد که تمهیدات لازم باید جهت مدیریت بحران احتمالی اندیشیده شود. علاوه بر بارش برف بر روی استان های ساحلی شمال کشور، همچنان بر روی شمال غرب، غرب، زاگرس مرکزی، البرز و استان های مرتبط با آن به سمت شمال شرق کشور گاهی با بارش برف پیش بینی می شود:

روز سه شنبه بارش برف بر روی بخش های شمالی، نواحی مرکز و استان های مرتبط با زاگرس مرکزی متمرکز خواهد بود، هسته بارش برف همچنان بر روی غرب سواحل شمال کشور یعنی استان گیلان متمرکز خواهد بود که تداوم خسارت و اختلال در مدیریت شهری را در پی خواهد داشت:

روز چهارشنبه  ایستگاه آخر طوفان برف بر روی شمال شرق کشور متمرکز می باشد، خراسان های شمالی و رضوی محل بدرقه ناوه عمیق مذکور طی 5 پی در پی خواهد بود:

سیمای الگوی بارش برف تجمعی منتهی به صبح روز پنجشنبه 24 بهمن 98 نشان می دهد، عمده بارش برف ناشی از فعالیت سردچال عمیق بر روی بخش های شمالی - غربی کشور متمرکز می باشد. هسته های بارش برف بر روی استان های کردستان، آذربایجان های غربی، شرقی، اردبیل، زنجان، گیلان و غرب مازندران متمرکز خواهد بود. با توجه به این چشم انداز تا اواسط هفته پیشرو بر روی نواحی مختلف کشور وزش بادهای شدید لحظه ای و افت شدید دما هوا را در پیش خواهیم داشت. وزش بادهای شدید در جاده های برفگیر منجر به بروز کولاک شدید و اختلال در تردد خواهد شد، لذا تقاضا می شود هموطنان عزیز در صورت امکان از مسافرت در جاده های منتهی به شمال و غرب کشور جدا خودداری و برنامه حرکت خود را به زمان دیگری موکول نمایند. 

همچنین با توجه به برودت شدید هوا و رطوبت بالا بر روی استان های گیلان و مازندران بروز پدیده برف ناشی از اثر دریاچه منجر به طوفان برف خواهد شد. با توجه به آنکه برف های نواحی ساحلی شمال کشور رطوبت (آب) بیشتری را با خود حمل می کند ضریب آب معادل آن بالا می باشد که ضمن اختلال در مدیریت شهری، در مناطق واقع در استان های گیلان و نیمه غربی مازندران بروز خسارت به تاسیسات شهری و منازل مسکونی بویژه در روستاها دور از انتظار نمی باشد. 

الگوی مجموع بارندگی تا صبح روز پنجشنبه 24 بهمن 98 خروجی مدل های ECM و GFS نشان می دهد که ما باید انتظار تمرکز بارندگی ها را بر روی بخش های شمالی و غربی کشور داشته باشیم. هسته های بارندگی ها بر روی کرانه های شمالی کشور بخصوص غرب سواحل یعنی استان گیلان و غرب مازندران، استان های واقع در شمال غرب، مناطق واقع در زاگرس شمالی تا مرکزی استقرار خواهد داشت. از روز یکشنبه با حاکم شدن مرکز سرد چال بر روی کشور بتدریج جریانات جنوبی از شرق خلیج فارس تقویت شده و بارندگی ها به شکل رگبار و رعد و برق بر روی ارتفاعات واقع در هرمزگان و سیستان و بلوچستان آغاز خواهد شد و بتدریج با عبور سردچال از فراز کشور رطوبت جنوبی به همراه وجود جریانات ناپایدار در لایه های میانی جو شرایط را برای وقوع بارش های رگباری توام با رعد و برق در بخش های جنوبی کرمان، هرمزگان، جزایر جنوبی، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی فراهم خواهد می آورد، این بارش ها می تواند به حدی باشد که در برخی از نواحی سه استان هرمزگان، جنوب کرمان و سیستان و بلوچستان سبب آبگرفتگی های معابر عمومی و جاری شدن رواناب شود. 

به نظر می رسد نواحی مرکزی کشور در یک منطقه برزخ در خصوص فعالیت سردچال مذکور واقع باشد. چرا که با توجه به نقشه الگوی متوسط فشار سطحی / ارتفاع تراز لایه میانی جو بر روی دریا مدیترانه و سرخ میزان فشار و ارتفاع افزایش یافته و شرایط برای همراهی مناسب مسیر رطوبت با امواج ناپایدار در لایه های جو فراهم نمی باشد. در این خصوص شکل فرود سردچال و حرکت آن بر روی کشور نیز حائز اهمیت می باشد که شرایط مناسبی را برای بارندگی ها موثر در نواحی مرکزی کشور فراهم  نمی آورد. 

در خصوص بارندگی ها بر روی استان های مرتبط با دامنه های البرز جنوبی اختلافی در خروجی مدل های GFS  و ECM به چشم می خورد بطوریکه خروجی مدل GFS شرایط بارندگی ها را طی اواسط هفته پیشرو برای این مناطق بهتر از مدل ECM نشان می دهد. شاید مهم ترین دلیل برای این اختلاف دوره انتقالی (گذار) نوسان MJO از فاز 5 به 6 طی نیمه دوم هفته پیشرو باشد که مسیر رطوبت را بر روی دامنه های البرز تقویت می نماید این چشم انداز از منظر خروجی مدل GFS پر رنگ تر دیده می شود تا مدل ECM.

اما نیم نگاهی به روند دمای کمینه بندازیم ببینیم وضعیت دما شبانه با فعالیت سردچال مذکور طی هفته پیشرو چه تغییراتی را محتمل می گردد:
با رخنه هوای سرد همراه سردچال به کشور، از روز شنبه تا روزهای نیمه دوم هفته پیشرو روند کاهش قابل توجهی در سطح دما بر روی بیشتر مناطق کشور اتفاق می افتد. همانطور که مشاهده می شود کاهش شدید و قابل توجه دمای کمینه طی روزهای یکشنبه تا سه شنبه پیشرو بر روی شمال غرب، غرب و البرز مرکزی دماهای بسیار سرد (کمینه های منفی دور رقمی) را در این مناطق ایجاد می کند. در برخی از این مناطق تا بیش از 15 درجه (نواحی نزدیک به 20 درجه) افت دما کمینه طی هفته پیشرو رخ می دهد. 

چنین وضعیتی مخاطره وقوع یخبندان ها را در نواحی شمال غرب، غرب، دامنه های البرز و شمال شرق کشور طی هفته پیشرو محتمل می سازد و دما در اغلب مناطق کشور به 0 و زیر صفر درجه سلسیوس خواهد رفت: