چشم انداز یک ماهه آب و هوا کشور (18 اردیبهشت / 15خرداد 1395)

آژانس آب و هوایی ژاپن (JMA)

با توجه به نقشه های هواشناسی مرکز آب و هوایی توکیو (TCC) طی یک ماهه آینده مورخ 18 اردیبهشت لغایت 15 خرداد ماه 1395، بسبب استقرار محور تراف کم دامنه بر  روی دریا سیاه تا شمال دریا سرخ ضمن عبور امواج کم دامنه تراز میانی به بخش های شمالی کشور، موجب تقویت و حاکمیت پشته پر ارتفاع بر روی فلات ایران می گردد، میزان نابهنجاری ارتفاع تراز 500 hpa بر روی فلات ایران بین 20+ الی 40+ متر پیش بینی می گردد. 

نقشه های متوسط فشار سطح دریا (MSLP) بر روی بخش هایی از شبه جزیره عربستان، فلات ایران، غرب آب های دریا عرب و شمال اقیانوس هند نرمال تا 1- هکتوپاسکال کمتراز نرمال پیش بینی می گردد. این شرایط نشان دهنده فعال بودن زبانه های توده هوای کمفشار بر روی آب های اقیانوس هند و بخش هایی از فلات ایران بشمار می رود. 

با توجه به استقرار ناوه وسیع کم ارتفاع آسیا و گسترش آن تا شمال دریا خزر، تقویت جریانات ناپایدار بر روی بخش های شمالی ـ شرقی را موجب می شود که این موضوع می تواند تقویت ناپایداری ها را بر روی دامنه های شرقی البرز و شمال شرق کشور طی یکماهه به دنبال داشته باشد. 

با توجه به نقشه های پتانسیل سرعت تراز 200 هکتوپاسکال (سمت چپ) ناهنجاری منفی (واگرایی) تراز 200 هکتوپاسکال بر روی آب های اقیانوس هند بویژه غرب اقیانوس بین 4- الی 6- واحد موجب تشدید همرفت و ناپایدری ها بر روی آب ها اقیانوس می گردد. این شرایط می تواند در کنار سایر شرایط گفته شده (نابهنجاری منفی متوسط فشار سطح دریا) شرایط ایده آل جهت تشدید فعالیت های حاره ای را در برهه یکماهه بر روی آب های اقیانوس هند به دنبال داشته باشد. از نتایج دیگر آن می تواند در فرارفت رطوبت به سوی فلات ایران نام برد.

  

بر روی ناحیه وسیعی از شمال آفریقا، اوراسیا، جنوب غرب آسیا و شمال اقیانوس هند نابهنجاری منفی تابع جریان تراز 850 هکتوپاسکال (الگوی گردش سیکلونی) بر روی نواحی واگرایی بالا موجب افزایش ناپایداری و صعود دینامیک جو می گردد. این نواحی بر روی غرب اقانوس هند، فلات ایران و آسیا میانه و  غربی می باشد.

در پهنه وسیعی از آب های اقیانوس هند دما سطحی فراتر از نرمال می باشند. بر روی بخش کوچکی از غرب اقیانوس و همینطور حوضه شرقی آن به طور متوسط بین 1.0 + الی 1.5 + درجه سلسیوس فراتر از نرمال دیده می شود. این وضعیت موجب می گردد که آب های با دمای سطحی 26 + درجه و بالاتر به همراه سایر شرایط ذکر شده در لایه های پایینی و فوقانی جو، موجب افزایش شرایط برای تشدید فعالیت های حاره ای در طی برهه یکماهه بر روی آب های اقیانوس هند شمالی گردد. این فعالیت ها می تواند در صورت توسعه به شکل سیلکون های حاره ای ظاهر گردند. 

شرایط در اقیانوس آرام حاره ای به صورت یک شرایط گذار از النینو به لانینا می باشد با توجه به نوشتار قبلی در مورد سال های آنالوگ مشابه در برخی از سال های مذکور فعالیت حاره اقیانوس هند در میزان بالایی قرار داشته است مانند ماه می سال 2007 (خرداد 1386). 

با توجه به برونداد نقشه های نابهنجاری بارش یکماهه مرکز آب و هوای توکیو، میزان نرخ بارش بر روی جنوب شرق ایران، دامنه های جنوبی زاگرس، سواحل دریا خزر، دامنه های البرز و شمال شرق کشور نرمال تا 2+ میلی متر در روز فراتر از نرمال پیش بینی می شود، در سایر نواحی کشور نرمال تا 2- میلی متر در روز انتظار می رود.

نقشه های میانگین دمای یکماهه آینده بر روی فلات ایران به صورت بی هنجاری مثبت دما در غالب نواحی کشور ظاهر می گردد. این میزان ناهنجاری بین 1.0+ الی 2.0+ درجه سلسیوس پیش بینی می گردد. 

مدل EPS - ECMWF

در طی هفته اول برهه زمانی یکماهه آینده (18 الی 25 اردیبهشت 95) تراف کم دامنه بر روی غرب خاورمیانه بر روی شرق ترکیه محور یافته ست. میانگین خطوط هم ارتفاع به صورت انحنای جنوب غربی بر روی منطقه استقرار دارد، چنین آرایشی نشان دهنده وجود گرادیان نصف النهاری نسبی در سطح منطقه و در نتیجه عبور موج های کوتاه بر فراز بخش هایی از فلات ایران می گردد. 

میزان ناهنجاری ارتفاع تراز 500 hpa بر روی ایران و شمال اقیانوس هند بصورت بیهنجاری مثبت ارتفاع دیده می شود. 

طی هفته دوم (25 الی 1 اردیبهشت / خرداد 95)، استقرار پشته پر ارتفاع تراز میانی بر روی غرب خاورمیانه شامل شرق مدیترانه، دریا سرخ و شمال شرق آفریقا به همراه آرایش خطوط مداری موجب کاهش سطح ناپایداری های جوی در فلات ایران می گردد. نابهنجاری مثبت ارتفاع تراز میانی جو بر روی ایران حاکمیت خواهد داشت. بر روی شمال اقیانوس هند میزان ارتفاع تراز میانی جو به صورت نزدیک به نرمال دیده می شود که نشان دهنده افزایش میزان فعالیت حاره در برهه زمانی یاد شده قلمداد می گردد.

در طی هفته سوم و چهارم  (نیمه اول خرداد 95) بر میزان انحنای میانگین خطوط هم ارتفاع تراز 500 hpa‌ بر روی غرب خاورمیانه افزوده می گردد که این انحنا به معنای گذر امواج کم دامنه تراز میانی و تاثیر گذاری آنها بر روی بخش های شمالی کشور می باشد. نابهنجاری مثبت ارتفاع تراز میانی جو طی این برهه بر روی ایران همچنان حاکمیت خواهد داشت. همچنین طی این مدت میزان ناهنجاری ارتفاع تراز 500 hpa بر روی اقیانوس هند شمالی به صورت نزدیک به نرمال دیده می شود که تشدید فعالیت های همرفتی و حاره را نشان می دهد. 

بر اساس نقشه های بارشی مدل EPS‌ از ECMWF طی یکماهه آینده در برهه نیمه دوم اردیبهشت 95 بر روی بخش های غربی ،شمالی و با شدت کمتر بر روی نواحی از مرکز بروز ناپایداری های همرفتی موجب وقوع بارش های رگباری می گردد. در طی این مدت بیشترین میزان بارش های تجمعی بر روی نوار شمالی کشور شامل سواحل دریا خزر و دامنه های رشته کوه البرز و شمال شرق کشور می باشد. هسته دوم بارشی را می توان بر روی نواحی دامنه های زاگرس مرکزی قلمداد نمود. 

در طی نیمه اول خرداد 95 (هفته سوم و چهارم) از سطح بارش های کشور کاسته خواهد شد و بارش های منحصر به نوار شمالی کشور، شامل نواحی از شمال غرب، سواحل دریا خزر، دامنه های رشته کوه البرز و شمال شرق کشور خواهد بود طی این مدت وقوع بارش هایی در نواحی مرکزی مورد انتظار می باشد. 

با توجه به نقشه های نابهنجاری میانگین دما هوا یکماهه آینده در غالب برهه زمانی در بیشتر نواحی کشور نابهنجاری فراتر از نرمال حاکمیت خواهد داشت. به عبارت دیگر متوسط دمای هوا در بیشتر برهه یکماهه در غالب نواحی کشور گرمتر از شرایط معمول این موقع از سال ظاهر خواهد شد. همچنین این سطح فرانرمال دمایی در نیمه دوم برهه زمانی یکماهه آینده (نیمه اول خرداد) بویژه طی هفته اول آن در سطح بالاتر واقع خواهد بود.

با توجه به این نقشه های دمایی بیشترین میزان نابهنجاری فراتر از نرمال دما بر روی بخش های شرقی تر کشور واقع شده اند نواحی از استان های سیستان و بلوچستان، کرمان ، بخش هایی از خراسان جنوبی، یزد و سپس مرکز کشور از بالاترین میزان نابهنجاری میانگین دمای هوا طی این مدت برخوردار خواهند بود. 

نواحی از دامنه های زاگرس مرکزی، نوار جنوبی شامل خلیج فارس، شمال شرق و جنوب غرب کشور از شرایط نرمال تا متمایل به کمتر از نرمال دمایی برخوردار خواهند شد.

مدل CFS. v2

بر طبق آخرین خروجی داده های مدل CFS. v2 طی یکماهه آینده بر روی نواحی شمال غرب ایران نابهنجاری مثبت بارشی پیش بینی می گردد. این نابهنجاری مثبت در امتداد دامنه های غربی البرز نیز دیده می شود. در سایر نواحی کشور به طور میانگین میزان مجموع بارش ها در سطح محدوده نرمال برآورد می گردد. 

در طی هفته اول برهه زمانی یکماهه آینده، در 1/2 نیمه شمالی و همچنین مرکز کشور ناهنجاری قابل توجه بارش دیده می شود که هسته اصلی آن بر روی شمال شرق کشور و در استان های خراسان شمالی و شمال خراسان رضوی مستقر می باشد. درسایر نواحی از جمله استان های واقع در امتداد دامنه های جنوبی البرز و مرکز کشور نیز با بارش های فراتر از نرمال در طی این مدت مواجه خواهند بود. 

بتدریج طی هفته های دوم تا چهارم، نابهنجاری ها در محدوده نرمال واقع خواهند شد. تنها بر روی بخش هایی از شمال غرب کشور و امتداد دامنه های البرز وضعیت مثبت بارشی دیده می شود. همچنین امکان رخداد بارشی های فراتر از نرمال در برخی از نواحی مرکزی از جمله نقاطی از استان اصفهان در طی این مدت وجود خواهد داشت. 

نکته بسیار حائز اهمیت که باید به آن اشاره نمایم، با توجه به خروجی نقشه های مدل مذکور از هفته دوم برهه زمانی یاد شده بر میزان فعالیت حاره اقیانوس هند افزوده می گردد، بتدریج از این برهه جریانات مرطوب بارشی از شمال اقیانوس هند و غرب دریا عرب به  سوی نواحی شمالی تر گسترش را نشان می دهند. این گرایش به نواحی شمالی تر در برهه هفته سوم و چهارم موجب کشیدگی دامنه بارش ها بر روی بخش هایی از کشور یمن و عمان خواهد شد. این شرایط تشدید فعالیت همرفت و حاره اقیانوس هند را نشان می دهد که می تواند به صورت کژفشاری هایی مانند سیکلون های حاره ای ظاهر گردد.