پیش بینی وضعیت جوی کشور طی تابستان 1397 (بخش اول: بررسی شاخص ها و عوامل اقلیمی موثر)

---

1- شاخص النینو _ نوسان جنوبی (ENSO)؛ 

شاخص نینو اقیانوسی (ONI) طی سه ماهه فوریه - آپریل 2018 به 0.6- درجه سلسیوس رسید.طی زمستان 96 بر روی آب های حاره اقیانوس آرام رویداد لانینا (مقادیر ONI معادل 0.5- یا سردتر برای 5 ماه متوالی) گزارش شد که کمترین میزان ONI  معادل 1- درجه سلسیوس بوده که بیانگر شدت لانینا با درجه متوسط می باشد. 

بر اساس پیش بینی های صورت گرفته در مرکز پیش بینی اقلیمی (CPC)  گذار وضعیت لانینا به وضعیت خنثی (ENSO-Neutral) صورت خواهد گرفت و وضعیت خنثی تا پاییز 97 تداوم خواهد داشت. با توجه به اینکه سطح دما آب های زیر سطحی در ناحیه شرق - مرکزی و شرق حاره اقیانوس آرام نرمال تا زیر نرمال می باشد. به نظر می رسد که احتمال رو به افزایشی برای رخداد فاز گرم ENSO (النینو) طی زمستان 97 وجود داشته باشد.  

2- شاخص دو قطبی اقیانوس هند (IOD)؛ 

دوقطبی  اقیانوس هند (IOD) در حال حاضر در شرایط فاز خنثی است. مقدار شاخص هفتگی تا تاریخ 17 اردیبهشت 97 معادل 0 درجه سلسیوس بود. سه از شش مدل بین المللی آب و هوایی مورد بررسی، پیش بینی می کنند که IOD طی تابستان پیشرو  به فاز منفی وارد شده و همچنان تا پاییز تداوم خواهد داشت. نیمی از مدل های آب و هوایی مورد بررسی نشان می دهد که IOD برای تابستان خنثی باقی می ماند، در حالی که نیمه دیگر IOD منفی را پیش بینی می کند.

 لازم به ذکر است که قطعیت چشم اندازها این از موقع سال کم  است.

3- الگوی  میانگین سه ماهه (11 خرداد - 9 شهریور 97) آرایش  ارتفاع (Z500) و فشار( MSLP) 

الف - مدل ECMWF 

بر اساس خروجی مدل های هواشناسی ( برونداد می 2018) بروی اوراسیا استقرار کم ارتفاع تراز میانی با حاکمیت الگوی گردش پادساعتگرد (سیکلونی) دیده می شود که توده هوای مذکور به واسطه پر ارتفاع مستقر بر روی غرب اروپا / شمال اطلس  و در نتیجه پدیده فرارفت شمالی تداوم می یابد. بر روی سرتاسر عرض های جنوبی تر میانگین ارتفاع تراز میانی جو بین 5 الی 10 متر بالاتر از حد نرمال پیش بینی می شود. 

بر روی جنوب غرب آسیا در بخش های غربی خاورمیانه شدت پرفشار جنب حاره متمایل به بالاتر از حد نرمال بوده و ضلع شرقی آن تمایل به شدت کمتر را نشان می دهد. 

از نظر الگوی متوسط فشار سطح دریا (MSLP) زبانه های توده هوای پرفشار آزور بر روی بخش هایی از میانه اقیانوس اطلس، غرب اروپا، بخش هایی از دریا مدیترانه بالاتر از حد نرمال می باشد که  به دلیل استقرار حاکمیت پر ارتفاع عرض های بالاتر بر روی اروپا بلاکینگ جریانات غربی توده هوای اطلس بر روی سرتاسر عرض های معتدله اوراسیا از نتایج این شرایط خواهد بود. زبانه های توده هوای پرفشار بر روی بخش های از دریا سیاه، کاسپین و  آسیا میانه حاکمیت داشته و بالعکس بر نواحی جنوبی تر در آسیا غربی شامل بخش وسیعی از ایران، عربستان، افغانستان و پاکستان ، ترکیه و بخش هایی از شبه جزیره بالکان نرمال تا کمتر از حد نرمال پیش بینی می شود. 

ب- مدل GFSv2

از منظر این مدل بر روی شمال غرب اروپا حاکمیت پر ارتفاع تراز میانی جو و محل گردش آنتی سیکلونی هوا و بر روی غرب روسیه الگوی سیکلونی طی سه ماهه مذکور به چشم می خورد. در عرض جنب حاره دریا مدیترانه نواحی کم ارتفاع تراز 700 هکتوپاسکال وجود جریاناتی نابهنجار تابستانه بر روی منطقه مدیترانه بطرف خاورمیانه و ایران دیده می شود.

میانگین الگوی بادهای مداری (U-Wind) در لایه تراز 850 تا 200 هکتوپاسکال طی سه ماهه یاد شده بیانگر مقادیر منفی شاخص (بادهای شرقی / آبی) بر روی سرتاسر جنب حاره دریا مدیترانه، کاسپین و آسیا میانه می باشد و بر روی عرض های بالاتر نواحی نارنجی رنگ نشان دهنده وجود مقادیر میانگین مثبت و بادهای شرق سو (غربوزان) می باشد. این وضعیت بدان معنا ست که در عرضهای جنوبی و جنب حاره عبور سامانه های کمفشار نسبت به نرمال این موقع سال بارزتر بوده و بر روی جنوب عرض های معتدله حاکمیت پرفشار مورد انتظار می باشد. 

ج- مدل مرکز آب و هوایی توکیو (TCC)

طبق مدل آب و هوایی توکیو بر روی سواحل شرق آسیا (فیلیپین) تا شرق اقیانوس آرام شمالی الگوی واگرایی تراز بالا (200 هکتوپاسکال) و شرایط مهیا برای صعود و ناپایداری هوا و بر روی منطقه ای از غرب اقیانوس آرام تا خط روز گردان (مدار 180 درجه) الگوی همگرایی تراز بالا و شرایط سرکوب همرفت و ناپایداری استقرار دارد. (نقشه بالا سمت چپ) بر روی باند 40 درجه عرض شمالی الگوی آنتی سیکلونی تراز فوقانی (200 هکتوپاسکال) از خاورمیانه تا بخش غربی آسیا شرقی و باند عرض 45 درجه در آسیا شرقی تا دریا برینگ دیده می شود. (نقشه بالا سمت راست) 

بر روی سرتاسر نواحی نیمکره شمالی میانگین ارتفاع تراز 500 هکتوپاسکال بالاتر از حد نرمال می باشد که مراکزی بر روی آسیا خاوردور، آرام شمالی، آمریکا شمالی و اطلس شمالی دیده می شود (نقشه پایین سمت چپ) بر روی سرتاسر خاورمیانه تا بخش غربی آسیا شرقی و باند 20 تا 30 درجه شمالی اقیانوس آرام میانگین فشار سطح دریا کمتر از حد نرمال می باشد در صورتی که بر روی اقیانوس آرام عمدتاً میزان میانگین فشار سطح دریا بالاتر از حد نرمال بلند مدت می باشد (نقشه پایین سمت راست)

د- وضعیت دما سطح آب دریا (SST)

- وضعیت اقیانوس هند: بخش غربی گرمتر از نرمال و شرق آن سردتر از نرمال (IOD مثبت)

- دریا کاسپین عموماً گرمتر از نرمال (Caspian مثبت)

- دریا سیاه گرمتر از نرمال (Black Sea مثبت)

- مناطق شرقی و مرکزی دریا مدیترانه گرمتر از نرمال و بخش های شرقی سردتر از نرمال

-الگوی سه گانه نابهنجاری SST آب های اقیانوس اطلس شمالی (Triple Mode)، بخش شمالی (حوزه آیسلند) گرمتر از نرمال، حوزه آبهای جنوب گرینلند سردتر از نرمال و بر روی میانه اطلس شمالی گرمتر از نرمال می باشد.