چشم انداز آب و هوای کشور طی 14 روز آینده (منتهی به اول مهر 96)

---

بررسی نقشه های هواشناسی نشان می دهد، با استقرار و گسترش توده هوای پرفشار جنب حاره و همسویی آن با پشته ارتفاعی بر روی شمال غرب خاورمیانه شرایط آب و هوایی گرمتر از نرمال بر روی شمال غرب، دامنه های البرز غربی و بخش هایی از غرب کشور طی دو هفته آینده تداوم خواهد داشت. این آب و هوای گرم گاها بر روی بخش هایی از کرانه های دریا خزر، نیمه شمالی و حتی مرکز کشور هم گسترش می یابد. دامنه های البرز شرقی، شمال شرق، بخش های شرقی، دامنه های جنوب شرقی زاگرس و ارتفاعات در برخی از استان های جنوبی کشور می تواند دماهای نرمال یا گرایش به کمتر از نرمالی را طی این مدت تجربه نماید. از نظر الگوهای بارشی با عبور متناوب سامانه های بارشزا تراز میانی و همراهی آنها با پارامترهای نسبی سطح زمین، از روی کرانه های دریا خزر، نواحی از شمال غرب و دامنه های البرز شرایط برای رخداد بارندگی مهیا می باشد. همچنین بر روی ارتفاعات واقع در استان های جنوبی کشور به سبب فراهم شدن شرایط همرفت به صورت محلی و نقطه ای وقوع بارش های موقتی دور از انتظار نمی باشد، از این رو در استان های خوزستان، چهارمحال و بختیاری، کهکیلویه و بویراحمد، بوشهر، فارس، هرمزگان، کرمان و سیستان و بلوچستان طی دو هفته آینده شرایط رخداد ناپایداری های همرفتی و بارش های موقتی را در برخی از مناطق خود  پیش بینی می کنیم.

در سایر نواحی با توجه به مدل های فعلی پدیده آب و هوایی موثری پیش بینی نمی شود.

پیش آگاهی (قطعی نیست): با توجه به مدل های دمایی خروجی های فعلی از اواخر هفته پیشرو (هفته سوم)  و طی آخرین هفته از شهریور 96 شرایط برای بروز موج دمایی گرمتر از نرمال در سطح کشور دیده می شود، این موج هوای گرمتر از نرمال بر روی بخش های شمال غرب، غرب، نیمه شمالی بارزتر ست و گسترش هوای گرم در پهنه کشور پیش بینی می شود. در این خصوص تعقیب الگوهای بعدی در مورد تغییرات احتمالی این شرایط لازم بوده و هر گونه تغییر در شرایط مذکور در بخش های بعدی به سمع و نظر مخاطبان خواهد رسید.

طی دو هفته آینده فعالیت توده هوای کمفشار اقیانوس اطلس شمالی سبب تغییرات عمده در الگوهای آب و هوایی اوراسیا می گردد. با هر چرخندگی در محل استقرار این توده هوا بر روی اقیانوس اطلس و غرب اروپا موجب می گردد که پشته القایی (هوای گرم و خشک) در جانب شرق آن بر روی مناطقی از شمال غرب خاورمیانه، شرق اروپا و غرب روسیه داشته باشیم. هسته پر ارتفاع تشکیل یافته بر روی روسیه غربی  با پر ارتفاع مستقر در جنوب غرب آسیا پیوند برقرار کرده و در نتیجه توده هوای گرم در غرب خاورمیانه و از جمله غرب و شمال غرب ایران گسترش می یابد.

آنچه که در مدل های هفته آخر شهریور 96 به چشم می خورد، مرکز ناوه عمیق فعال با حرکت به سمت شرق بر روی مرکز اروپا مستقر می گردد، این توده هوای کم ارتفاع عمیق یک ناوه قوی ناپایدار با جریانات پادساعتگرد عمیقی ست که از سطح زمین با زبانه های کمفشار همراهی می گردد. تشدید و گسترش این ناوه بر روی اروپای مرکزی موجب می گردد که پشته مستقر روی غرب آسیا (روسیه) عمیق شده و سرتاسر غرب آسیا در تیر راس و سیطره پر ارتفاع تراز میانی جو قرار بگیرد و با ایجاد پیوند با پرفشار جنب حاره ای فعال در منطقه خارومیانه مناطق بیشتری از کشور زیر استیلای محور اصلی پرفشار جنب حاره ای واقع شوند که نتیجه آن گسترش هوای گرمتر از نرمال از شمال غرب و غرب به مناطق بیشتری از نیمه شمالی و مرکز کشور می باشد.

   

در طی این مدت با عبور موج های کوتاه تراز میانی برخی از ناپایداری های جوی بر روی نوار شمالی کشور از جمله مناطقی از شمال غرب، نوار ساحلی خزر، دامنه های البرز و شمال شرق می تواند به شکل رشد ابرها، وقوع بارش ها و ... خود نمایی کند. همچنین در آنسوی منطقه بر روی آسیا میانه به سبب استقرار جریانات شمال غربی برگشتی از پر ارتفاع مستقرر برروی دریا سیاه، ریزش هوای سرد را بر روی نیمه شرقی خواهیم داشت که این جریانات برگشتی الگوی گردش جو را به سوی جریانات سیکلونی سوق می دهد و با کاهش دما در لایه جو از شدت پشته بر روی نیمه شرقی و دامنه جنوب شرقی زاگرس کاسته می گردد این شرایط دو پیامد را به دنبال دارد:

1- ریزش هوای شمالی بر روی فلات ایران از سمت شمال شرق که با جریانات گاه و بی گاه جنوبی حامل رطوبت ادغام شده و بروز پاره ای ناپایداری های همرفتی را بر روی سرتاسر ارتفاعات استان های جنوبی مورد شاره در بالا سبب می گردد.

2- در نیمه شمال شرق، شرق، دامنه های جنوب شرقی زاگرس و نواحی از ارتفاعات جنوبی کشور از دماها به مراتب نرمال تر و حتی گرایش به کمتر از نرمالی برخوردار می گردند. 

کمفشار حاره ای بر روی آب های جنوب دریا عرب شمال اقیانوس هند

نقشه های CFS طی هفته پیشرو تشکیل یک توده هوای کمفشار گرمسیری بر روی شمال اقیانوس هند را نشان می دهد، استقرار این کمفشار عمیق به سبب فراهم شدن مولفه های اقیانوسی و جوی متعددی ست که دست به دست هم سبب ایجاد یک مرکز فعال کمفشار بر روی مختصات اقیانوس هند خواهند شد. اطلات فعلی نشان می دهند که امکان ورود این موج به حریم آب های دریا عمان کم ست و فعالیت عمده آن حداکثر بر روی جنوب دریا عرب می باشد. 

تمامی عواملی که سبب تشکیل این کمفشار حاره ای بر اقیانوس هند می شود را می توان از نقشه های هفتگی مرکز آب و هوایی توکیو (TCC) ملاحظه کرد:

1- الگوی پتانسیل سرعت تراز 200 همکتوپاسکال بر روی اقیانوس هند مرکزی بیانگر واگرایی تراز فوقانی (200 هکتوپاسکال) می باشد که با علامت D مشخص شده ست. وقتی در لایه فوقانی واگرایی جریانات را داشته باشیم عمل انبساط توده هوا رخ داده و این امر به کاهش فشار ستون جو و در نتیجه صعود هوا بر روی منطقه تحت تاثیر منجر می گردد که خود عمل مهمی در بروز ناپایداری هاست. 

2-الگوی تابع جریان تراز 850 هکتوپاسکال سبب تشکیل الگوی گردش سیکلونی (چرخند با علامت C) بر روی جنوب دریا عرب می گردد، بر روی بخش های شمالی دریا عرب و عمان الگوی گردش آنتی سیکلونی (علامت A) و بر روی حاره اقیانوس هند مرکزی نیز الگوی گردش آنتی سیکلونی (واچرخند) متمرکز می شوند بر همکنش بین این دو منطقه سبب گردش جریانات به صورت پادساعتگرد و تشکیل هسته چرخندی بر روی دریا عرب جنوبی و در نزیکی سواحل غربی شبه قاره هند طی هفته پیشرو می گردد. 

3- نگاهی به میزان انحراف دمای سطح آب دریا (SST) بر روی سرتاسر دریا عرب و اقیانوس هند نشان می دهد که سطح آب های منطقه نسبت به نرمال حدود 1 درجه سلسیوس گرمتر از حالت عادی این موقع از سال ست همین گرمای اضافه نیروی محرکه لازم برای تداوم و تشکیل کمفشارهای حاره ای را فراهم می آورد. لازم به ذکر ست که برای تداوم و تکشیل توفان های دریایی دمای سطح آب معادل 26.5 درجه و بالاتر ضروری ست.

در نقشه نابهنجاری بارندگی (نرخ بارش بر حسب میلی متر در روز) ملاحظه می گردد که در محل تشکیل طوفان دریایی بارش ها به بیش از 8+ میلی متر در روز بالاتر از وضعیت عادی ست و ریزش های سنگینی در محل تحت تاثیر رخ می دهد.