پیش بینی فصلی تابستان 95: بررسی سال های آنالوگ بر اساس بلاکینگ ماه آپریل 2016 (فروردین 1395) (شماره ۳)

با توجه به وقوع پدیده بلاکینگ (Blocking) عرض های شمالی به صورت گسترده و قوی طی ماه آپریل 2016، در این نوشتار به بررسی سال هایی که در آن، طی ماه آپریل  پدیده بلاکینگ عرض های شمالی به صورت قابل توجه رخ داده ست پرداخته و سپس تابستانی های تابع آنها از نظر وضعیت نابهنجاری ارتفاع تراز 500 hpa، بارش و  دما مورد ارزیابی واقع گردید.

بررسی نقشه های ترسیم شده، معرف نابهنجاری ارتفاع تراز 500 هکتوپاسکال طی سال های آنالوگ مشابه نشان دهنده وجود نابهنجاری منفی ارتفاع تراز میانی بر روی عرض های جنوبی می باشد. بخش وسیعی از جنوب غرب آسیا، اقیانوس هند، شبه جزیره عربستان و شمال آفریقا دارای کاهش نابهجار ارتفاع تراز میانی جو می باشد که این شرایط افت میزان ارتفاع را بر روی کمربند فشار زیاد جنب حاره طی تابستان نشان می دهد.  نقطه مقابل در عرض های شمالی تر افزایش میزان ارتفاع تراز میانی جو بر روی حوزه شمال دریا خزر دیده می شود. الگوی مذکور نشان دهنده میزان افزایش ارتفاع تراز 500 hpa‌ بر روی شمال دریا خزر ـ شبه جزیره بالکان می باشد. 

الگوی نابهنجاری دما در نقشه های برآیند سال های آنالوگ مشابه، نشان دهئده وجود نابهجاری منفی دما هوا تابستانه در نیمه شرقی ـ مرکز کشور بوده که این شرایط در نوار ساحل خزر به صورت نابهنجاری مثبت دما هوای فصل می باشد. بر روی بخش های غربی کشور عمدتا در حد نرمال با تمایل نسبی به بیش از نرمال را نشان داده ست.

از نظر الگوی بارشی عمدتا وضعیت هنجاری در سرتاسر فلات ایران دیده می شود.  

از سال 1950 میلادی، بررسی های سال های با بلاکینگ عرض های شمالی طی ماه آپریل بر روی حوالی گرینلند و بخش هایی از قطب شمال،  ما را به 17 سال می رساند: سال های 1953، 1956، 1968،1961، 1973، 1978، 1979، 1986، 1988، 1995، 1996، 1998، 1999، 2000، 2008، 2010 و 2012. موقعیت دقیق بلاکینگ عرض های بالا در این سال های می تواند متفاوت باشد اما در کل همه آنها نشاندهنده وقوع بلاکینگ بر روی گریلند و بخش هایی از قطب شمال می باشد. 

در نقشه برآیند ماه آپریل 17 سال مذکور (April All Years) میزان نابهنجاری بر روی گرینلند و مدار قطب شمال به صورت نابهنجاری مثبت ارتفاع ظاهر گردیده است که شرایط بلاکنیگ نیمکره غربی (گرینلند) و بروز فاز منفی نوسان قطبی (AO) را نشان می دهد. بر روی سرتاسر شمال غرب و غرب اروپا نابهنجاری ارتفاع تراز میانی نشان دهنده گرایش به فاز NAO  منفی می باشد.

این در حالی ست که بر روی حوالی شمال دریا خزر نابهنجاری ارتفاع تراز 500 hpa به شکل بی هنجاری مثبت ظاهر گردیده ست.

در نقشه های معرف میانگین ارتفاع تراز میانی سه ماهه تابستان نشان می دهد که بر روی سرتاسر عرض های جنوبی بر روی جنوب غرب آٍسیا، آب های اقیانوس هند و شمال آفریقا نابهنجاری منفی ارتفاع تراز میانی دیده می شود. این شرایط نشان دهنده تضعیف میزان ارتفاع تراز میانی جو بر روی کمربندی پرفشار جنب حاره جنوب غرب آسیا ـ شمال آفریقا نشان می دهد.  بیشترین میزان نابهنجاری در طی ماه اوت رخ داده ست و متمایل به جنوب شرق ـ شرق ایران دارد. الگوی پرفشار به طور میانگین در طی سه ماهه تابستان به  فرم دریا خزر ـ شبه جزیره بالکان می باشد. 

از نظر بارشی دیده می شود که میزان ناهنجاری در مناطق اعظم کشور در محدوده نرمال واقع می باشد و افزایش یا کاهش نسبت به نرمال به شکل قابل توجهی در هیچ کدام از مناطق دیده نمی شود.

در نقشه های نابهنجاری متوسط دما فصل تابستان دیده می شود که الگوی نابهنجاری منفی دما بر روی نیمه شرقی، جنوب غرب زاگرس و مرکز کشور حاکمیت داشته ست. میزان نابهنجاری مثبت دما بر روی سواحل دریا خزر و برخی از نقاط غرب دیده می شود.