تفسیر نقشه های 5 روز آینده آب و هوای کشور (هفته چهارم آبان 94)

طی اوایل هفته پیشرو که هفته آخر آبان 94 را شامل می گردد، الگوی غالب در سطح منطقه الگوی شمال غربی می باشد که مبین شرایط پایدار و سرد در سطح کشور بوده و عبور جریانات ناپایدار ناشی از گذر موج  عرض های بالاتر موجب بروز برخی پدیده های ناپایداری در نوا ر شمالی کشور می شود. این شرایط طی روزهای شنبه و یکشنبه در طول نوار شمالی کشور از نواحی شمالی آذربایجان شرقی و اردبیل در شمال غرب به سمت نوار ساحلی خزر و دامنه های البرز به سمت شمال شرق موجب افزایش ابر و بارش باران و برف می گردد. این شرایط به دلیل توسعه بیشتر تراف ناشی از یک مرکز ناوه با کانتر بسته 534 ژئوپتانسیل دکامتر در 1/2 شرقی نوار شمالی قوی تر ظاهر می گردد.

در این بین نقش بی بدیل دریای خزر در انتقال رطوبت به سمت خشکی حائز اهمیت می باشد.

اثرات ناشی از عبور امواج شمالی از اواخر روز جمعه 22 آبان 94 از نواحی شمالی آذربایجان شرقی و اردبیل ظاهر می گردد و دیری نخواهد پائید که به سوی نوار ساحلی کشور رخداد ابرناکی و ریزش باران پدیده غالب می گردد. در سطح زمین گسترش و حاکمیت زبانه های توده هوای پرفشار شرایط آنتی سیکلونی را بر روی خزر ایجاد می کند. این شرایط از پارامترهای حیاتی برای رخداد بارش ها در سواحل خزر محسوب می گردد. مرکز بسته با فشار مرکزی 1029 هکتوپاسکال روز شنبه بر روی شرق سواحل خزر مستقر شده که شرایط عمیقتر بارشی را در ضلع شرقی خزر شامل شرق استان مازندران و گلستان ایجاد می نماید. 

شرایط انتقال رطوبت خزر در ترازهای پایینی جو و همچنین وجود عامل صعود در تراز های فوقانی احتمالا شرایط بارشی را در نواحی شمال شرق کشور شامل استان های خراسان شمالی و رضوی فراهم می آورد. در این نواحی ریزش باران و در بخش های مرتفع بارش برف نمود خواهد داشت و دمای هوا در این نواحی افت را نشان خواهد داد. 

حاکمیت الگوی غالب شمال غربی در سطح منطقه که با جریانات شمالی غربی _ جنوب شرقی در فلات ایران همراه می باشد، منجر به گسیل هوای سردتر در 1/2 نیمه شمالی _ شرقی کشور می گردد که در این بین به دلیل عمیق تر بودن این شرایط کاهش دما بر روی دامنه های شرقی البرز به سمت شمال شرق کشور بارزتر خواهد بود. 

انتظار بر این هست که بر روی نواحی مرتفع خراسان های شمالی و رضوی ضمن کاهش  دما ریزش برف پدیده غالب باشد. 

در 4 نقشه زیر پارامترهای مشخص شده سطوح تحتانی تا فوقانی جو را در تاریخ منتخب شنبه 23 آبان 94 ساعت 09:30 مشاهده می نمائید. در نقشه ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 مرکز ناوه کمفشار با کانتر بسته 5331 ژئوپتانسیل متر بر روی عرض های شمالی تر از خزر استقرار یافت ست که دمای مرکز آن در تراز 500 هکتوپاسکال منفی 34 درجه سلسیوس دیده می شود و طول موج آن کوتاه بوده عقب موج بر روی غرب خزر و جلوی ناوه بر روی شرق خزر تا آرال استقرار دارد. راس تراف آن تا البرز کشیده شده ست و بوضوح می توان یافت با حرکت به سمت شرق جانب جنوبی آن توسعه بیشتری یافته است. بنابر این از دامنه های االبرز شرقی شامل شرق خزر و شمال شرق کشور در جانب جلوی راس تراف ناوه مذکور قرار می گیرند و از شرایط مناسب تر تراز میانی برخوردار خواهند بود. 

در همین زمان منتخب، در نقشه تراز 850 هکتوپاسکال شارش رطوبت با توجه به جهت جریانات از شمال غرب دریای خزر به سمت جنوب شرق آن می باشد. این نکته بسیار مهم و حائز اهمیت می باشد که جریانات شمال غربی در طول مسافت بیشتری بر روی بستر خزر حرکت کرده و محتوای رطوبت پهنه آبی دریا را بر روی سواحل استان مازندران، گلستان و دامنه های البرز شرقی به ارمغان می آورند. در همین تراز نقشه همگرایی و خط همسرعت بیانگر حد بالای همگرایی تراز 850 هکتوپاسکال بر روی سواحل مازندران، گلستان و زون شرقی البرز می باشد و شرایط مناسب تراز پاینی جو را به لحاظ محتوای رطوبت و صعود با توجه به مطالب گفته شده و نقش توپوگرافی منطقه نشان می دهد.

در نقشه آخر واگرایی و باد تراز فوقانی 300 هکتوپاسکال شرایط نسبتا مطلوب واگرایی تراز فوقانی را بر روی ناحیه شرق خزر  و شمال شرق کشور نشان می دهد که توام با وضعیت سایر لایه های جو در کل شرایط خوبی برای رخداد بارش ها بارزتر بر روی سواحل مازندران، گلستان، ارتفاعات البرز شرقی به سمت شمال شرق کشور نشان می دهد. 

سری زمان بارش موج یاد شده را از زون نوار شمالی کشور در شکل ذیل مشاهده می نمائید :

فریم برگزیده از وضعیت مطلوب بارشی در شرق استان مازندران ، گلستان و دامنه های البرز شرقی طی روز شنبه ساعت 12:30 به وقت تهران:

به سمت اواسط هفته، این شرایط خیلی پایدار نخواهد بود و خیلی زود الگوهای جو منطقه دستخوش تغییرات اساسی می گردند، توده های آب و هوا به سرعت در عرض های بالا به سمت شرق جابجا شده و الگوهای منطقه به شکل پایداری نسبی مبدل می گردند:

مرکز یک ناوه بسیار عمیق بر روی جنوب غرب روسیه با کانتر بسته 525 ژئوپتانسیل دکامتر دیده می شود که ناحیه وسیعی از غرب روسیه را در عرض های شمالی جغرافیایی تحت حاکمیت خود قرار داده ست. همراستا با ناوه شمالی یک موج کم فشار بر روی شمال شرق آفریقا بر روی سواحل جنوبی مدیترانه در کشور مصر دیده می شود. پشته جلوی موج بر روی فلات ایران تسلط خواهد داشت و جریانات عمدتا به حالت مداری نمایان می گردند. 

در این وضعیت پایداری در سطح کشور به حد نهایی خود رسیده که می تواند پیامد آن افزایش آلاینده های جوی در شهرهای صنعتی و پر جمعیت همچون تهران باشد. 

الگوهای جو در نیمه دوم هفته شرایط مرطوبی را بر روی نیمه غربی و نوار شمالی کشور نشان می دهند که نشانی از گسترش و فعالیت موج مدیترانه _ دریا سرخ می باشد.

چشم انداز هفته چهارم آبان از منظر الگوهای تراز میانی، فشار سطح دریا، بارش و دما در نقشه های ذیل مشاهده می شوند:

در نقشه تراز میانی جو سکان دار الگوهای آب و هوایی را شاخص NAO مثبت در اروپای غربی بدست خواهد داشت. در این نقشه مشاهده می نمائید که مسیر عبور توده های آب و هوا از میانه اقیانوس اطلس به سوی شمال شرق راهی بریتانیا و ایسلند شده و با حرکت به سمت شرق طول شمال اروپا را طی می کند و به غرب روسیه رسیده در مواجه با فشار زیاد ناحیه سیبری روانه آسیا میانه می گردد. ارتفاع و فشار تراز 1000 میلی بار کمتر از نرمال بر روی ایسلند و فشار زیاد آزور بر روی شبه جزیره ایبری و منطقه آزور نشان از فاز مثبت NAO می باشد که روباد قطبی را بر روی شمال و شمال غرب اروپا قوی تر کرده و حالت مداری جریانات غلبه یافته است.

اریکه فشار زیاده آزور بر روی مدیترانه نشان از الگوی واچرخندی بسیار قوی بر روی پهنه آبی مدیترانه می باشد.وجود همین پر ارتفاع که با جریانات پیوسته ساعتگرد خود جریانات شمالی را بر روی شمال شرق آفریقا ، جنوب مدیترانه شرقی و شمال دریای سرخ به ارمغان می آورد سبب شکل گیری منطقه فعالیت مجزا دیگری به صورت کم ارتفاع شمال شرق آفریقا می نماید. این بار بر خلاف سامانه قبلی که به صورت 2 شاخه مستقل از هم فعالیت داشت، این موج به نوعی امتزاجی دریای سرخ _ مدیترانه می باشد چرا که در سطح زمین زبانه های کمفشار تراف معکوس دریای سرخ به صورت قله روبه شمال توسعه یافته ست و سرتاسر منطقه میزان فشار سطح دریا به حالت زیر نرم دیده می شود.

چگونگی مچ شدن این موج با واچرخند جنب حاره ای میزان شدت و ضعف فعالیت ناپایداری را به صورت میزان قدرت خط همگرایی دریا سرخ تعیین نماید. این خط بارشی از نیمه غربی ایران به سوی رشته کوه البرز و دریای خزر گسترش را نشان می دهد و در همین عرض جغرافیایی همتایی برای آن دیده نمی شود. 

تمامی این شرایط در وقوع النینو قوی بعنوان فاز گرم شاخص انسو بعنوان عامل پسزمینه ای و همچنین وقوع فاز مثبت IOD معرف شرایط گرمایش غرب استوایی اقیانوس هند که تقویت کننده بادهای مداری غربسو حامل رطوبت پهنه اقیانوس به سواحل شرقی آفریقا و جنوب دریا سرخ می باشد و شرایط سایر عوامل مهم مانند نوسان زیر فصلی MJO در تقویت الگوهای مطلوب همرفت در سطح منطقه به صورت نواحی واگرا و همگرا شونده در هدایت در تقویت رطوبت جنوبی و در نتیجه قوی تر ظاهر شدن خط بارش دریای سرخ نقش بی بدیلی از این حیث محسوب می گردد.