سخاوتمندی دیماه 97 در آخرین هفته خود؛ دو موج بارشزا کشور را در بر خواهد گرفت، رخت سپید بر تن بسیاری از شهرها ...

---

با توجه به الگوی نقشه های هواشناسی با رخداد پدیده گرمایش ناگهانی استراتوسفری (SSW) در طی اوایل دیمه 1397، وردتکس قطبی (Vortex) نیمکره شمالی دچار گسستگی گردید که نتیجه آن در ابتدا تغییرحالت و ساختار ورتکس بوده و در ادامه سرانجام به چندین سلول (Split) شد. یکی از سلول ها ورتکس بر روی اوراسیا و مشخصا اروپا فعال ست که مرکز کمفشار زیر قطبی آن بر روی حوزه اسکاندیناوی واقع می باشد. استقرار مرکز توده هوای پرفشار بر روی اطلس با گردش آنتی سیکلونی خود موجب تداوم ریزش هوای شمالی بر روی منطقه اروپا گردیده که این منطقه فعال ورتکس بر روی اروپا با الگوی گردش سیکلونی موجب ریزش هوای سرد شمالی بر روی این قاره گردیده است. 

برونداد مدل های هواشناسی موئید این مطلب می باشد گسترش مورب روباد جبهه قطبی بر روی مدیترانه که با کاهش میزان ارتفاع ستون جو بر روی این پهنه آبی همراه می باشد تقویت امواج غربی را بر روی آن در پی خواهد داشت این امواج غربی ایجاد شده بر روی مدیترانه طی نوسان متعدد ورتکس قطبی به صورت تراف (فرود) با دامنه و طول موج قابل توجه طی اواسط هفته چهارم دیماه 97 ادغام شده و با حرکت شرقسوی خود محدوده جنوبی - جنوب شرقی آن به جنوب غرب آسیا (خاورمیانه) نزدیک می گردد و پر ارتفاع جنب حاره واقع بر روی ایران را تدریجا به سمت شرق خواهد راند. بر همکنش بین این دو توده آب هوایی با ویژگی های متفاوت، با افزایش گرادیان فشار/ دما  بر روی منطقه بشکل جریانات جنوب غربی - شمال شرقی موجب فرارفت هوای گرم و مرطوب از حوزه دریا سرخ  به سمت فلات ایران خواهد شد. 

اثرات سه تیپ لانینا کلاسیک، هیبرید و مودوکی اقیانوس آرام حاره بر روی شاخص NAO (نوسان اطلس شمالی) طی زمستان نیمکره شمالی

---

نکات: 

1- هر سه نوع لانینا (کلاسیک، هیبرید و مودوکی) با تقویت پرفشار سیبری، تضعیف کمفشار آلئوسین همراه بوده و در نتیجه در طی فصل زمستان حامل الگوهای فرابار سیبری می باشند. 

2- لانینا کلاسیک القا کننده فاز منفی NAO بوده و در نتیجه با گسترش زبانه های توده هوای گرم و مرطوب در جانب عرض های جنب حاره همراه می باشد این وضعیت موجب بارش های فراتر از نرمال در بخش های غربی کشور می گردد. 

3- هر دو نوع لانینا هیبرید و مودوکی با القای فاز مثبت NAO همراه می باشند و در نتیجه الگوهای این فاز در جو فراحاره غالبیت پیدا خواهد نمود. در هر دوی این لانیناها الگوهای فرابار سیبری تقویت بیشتری نسبت به نوع کلاسیک را از خود نشان می دهند. در نتیجه بروز دماهای فرین پاین در طی این دو نوع لانینا از شدت و فراوانی بالاتری برخورد دار خواهد بود. 

4- تفاوت عمده بین دو نوع لانینا هیبرید و مودوکی در شدت همپیوندی آنتی سیکون های آزور و سیبری می باشد. بدین ترتیب در نوع هیبرید شدت همپیوندی بین زبانه های این دو فرابار افزایش یافته و بلاک حاصل موجب بروز سرما شدید و افت بارش ها در فلات ایران می گردد بالاترین میزان پاسخ های اقلیمی نیمه غربی ایران می باشد. اما در نوع لانینا مودوکی این همپیوندی موجب بلاک فلات ایران در تاثیر پذیری سامانه های بارشزای عرض معتدله نمی گردد در نتیجه وقوع دماهای پایین و سرما (با شدت کمتر) الگوی غالب زمستان ایران خواهد بود. 

5- نکته جالب الگوی متفاوت سواحل جنوب غربی خزر (گیلان) با سایر بخش های ایران (بویژه نیمه غربی) در طی نوع لانینا هیبرید می باشد بدین ترتیب بالاترین میزان نابهنجاری مثبت بارش در سواحل جنوب غربی خزر طی لانینا هیبرید حاصل شده این در حالی ست که بالاترن پاسخ های نابهنجاری منفی بارش در غرب ایران بارز می گردد. 

6- لانینا کلاسیک ممکن است توجیه کننده  فرانرمال های دمایی در غرب ایران طی فصل زمستان محسوب گردد.

7- خشک و سردترین زمستان از نظر نوع تیپ لانینا حاکم متعلق به نوع هیبرید می باشد.

امواج ال نینو جنوبی (ENSO) نشان­دهنده یک نابهنجاری دوره ­ای (Periodic Fluctuation) بین شرایط گرم (ال نینو) و سرد (لانینا) در دمای سطح دریا (SST)،  از مرکز تا شرق اقیانوس آرام استوایی می­ باشد. به عنوان یکی از مهم ترین پدیده های سطح اقیانوس، ENSO توجه عمومی گسترده به دلیل اثرات عمیق جهانی بر آب و هوا را دارا می باشد. در حال حاضر، ارتباط بین ENSO و آب و هوا در اقیانوس آرام شمالی و شمال امریکا به خوبی شناخته شده است و معمولا اشاره به پیوند از دور "اقیانوس آرام آمریکای شمالی" (PNA) دارد.

طی بررسی های صورت گرفته دو نوع لانینا بر اساس توزیع نوسان دمای سطح دریا (SST) شناسایی شده است. در مقابل رویداد لانینا اقیانوس آرام شرقی (EP) ، نوع جدیدی از لانینا - اقیانوس آرام مرکزی و یا لانینا اقیانوس مرکزی (CP) توسط مرکز سرمایش SST بر روی CP نمایان شده است. این دو نوع از لانینا یک تفاوت اساسی را در تکامل نوسان ­های SST نشان می­دهد: 

لانینا EP یک ویژگی انتشار به سمت غرب را نشان می ­دهد در حالی که لانینا CP یک ویژگی حاکم بر CP را نشان می ­دهد.

ترکیبات نوسانات SST (رنگها و خطوط بر حسب درجه سلسیوس) در طول پاییز (SON)؛ a برای یک لانینا EP ، و b لا نینا CP. نوسانات SST که در سطح 95٪ معنی دار نبود،  نشان داده نشد. فواصل میزان منحنی  0.5 درجه سانتی گراد و خطوط صفر حذف شده است. 

دو نوع از لانینا می تواند اثر پیوند از دور بسیار متفاوت را در سراسر جهان سبب شود. همچنین به عنوان یک پاسخ به لانینا EP، منطقه اطلس شمالی (NA)- اروپای غربی (WE) الگوی خاص نوسان جوی را تجربه می­ کند که در طی آن یک الگوی منفی نوسان اطلس شمالی (NAO) همراه با جریان جت استریم اطلس تضعیف نمایان می گردد که سبب می گردد زمستان سردتر و خشک تر از نرمال در غرب اروپا شکل بگیرد. با این حال، لانینا CP تاثیر تقریبا مخالف بر روی آب و هوا NA-WE دارد. نوسان آب و هوای NAO مثبت با یک جریان جت استریم تقویت شده اطلس مشاهده شده و به نظر می ­رسد هوای گرمتر و مرطوبتر برای زمستان غرب اروپا ارمغان آورد. 

آزمایش های مدل­سازی نشان می ­دهد که نوسانات جوی متضاد بالا عمدتا منسوب به الگوهای سرمایشی مختلف SST دو نوع از لانینا می ­باشد. از آنجا که نوسان SST مربوط به لا­نینیا در حال شکل گیری به وضوح در طول پاییز مشاهده می گردد، نوسانات آب و هوایی زمستان در سراسر اروپا غربی می تواند یک فصل پیش­رو را پیش بینی کند.