تحلیل و پیش بینی الگوی آب و هوایی کشور طی یکماهه آینده منتهی به دهه نخست آذر 1398

---

طی یکماهه آینده (منتهی به دهه نخست آذر 98) با توجه به در کنار هم قرار گرفتن پاره ای از شرایط در لایه های تراز میانی و سطحی (کشیدگی تاوه قطبی بر روی سیبری، ادغام و تقویت زبانه های پرفشار عرض شمالی، تشدید کمفشار جنوبی و ...) شرایط برای تداوم بارندگی ها در سطح کشور فراهم می باشد، در این مدت سیگنال های بارندگی  فرانرمال بر روی نیمه جنوبی، مناطقی از جنوب غرب، بخش های مرکزی و شرقی کشور فراهم می باشد. بارش ها در نیمه شمالی در بیشتر مناطق نرمال پیش بینی می شود. از نظر دمایی، با توجه به لغزش تاوه بر روی سیبری روسیه محدوده نفوذ توده هوای سرد و پرفشار بر روی آسیا میانه و شرق کاسپین گسترش یافته و به طور متناوب بر روی بسیاری از مناطق از جمله شمال شرق، دامنه های البرز، بخش های مرکزی و دامنه های جنوبی زاگرس سبب سیمای میانگین دما هوا سرد خواهد شد.

 الگوی آب و هوایی طی ماه نوامبر (منتهی به دهه نخست آذر ماه 98) سناریو بلاکینگ جو را بر روی اروپا نشان می دهد؛ پشته پرارتفاع بر فراز قاره جریانات را بر روی اسکاندیناوی تضعیف (فاز مثبت نوسان Scand) سبب لغزش ورتکس قطبی بر روی منطقه سیبری خواهدشد. ریزش جریانات بر روی شمال غرب آفریقا (بی هنجاری منفی ارتفاع جو) به مثابه فعالیت های سیکلونی قوی بر روی غرب دریا مدیترانه می باشد، این وضعیت با تضعیف نسبی جریانات بر روی مرکزدریا همراه شده که می تواند مستقل یا همسو با پشته پرارتفاع شمالی اروپا عمل نماید. در نهایت ریرش جریانات از منطقه پرفشار اروپا به روی کاسپین - آسیا میانه، تقویت مجدد جریانات از خاورمیانه به سمت آسیا میانه را به همراه خواهد داشت که عبور امواج کوتاه را در این محدوده نشان می دهد. میزان دستیابی این امواج کوتاه از تغذیه رطوبتی دریا مدیترانه و پتانسیل بالای همرفت بر روی دریا سرخ الگوی بارندگی بخش های شمالی کشور را تبیین می نماید.

در عرض های جنوبی ، بر روی حد فاصل شمال شرق آفریقا به سمت دریا سرخ ، جنوب ایران و شرق منطقه فعالیت بالای سامانه های کم فشار جنوبی را در محدوده مذکور نشان می دهد  این شرایط الگوی بارندگی را بر روی بخش های جنوبی کشور تبیین می نماید.  در عرض های شمالی اوراسیا، گسترش جنوبسوی سلول ورتکس قطبی بر روی منطقه سیبری روسیه با ریزش مداوم جریانات شمالی بر روی آسیا، شکلگیری و گسترش هوای سرد را بر روی منطقه وسیعی از آسیا در پی خواهد داشت:

الگوی فشار سطحی در این شرایط تقویت زبانه های پرفشار بر روی بخش وسیعی از اوراسیا را خواهد بود. همانطور که در نقشه ذیل مشاهده می شود، میزان متوسط فشار سطحی بر روی منطقه اسکاندیناوی افزایش قابل توجهی را نسبت به سطح هنجار نشان می دهد، این وضعیت با بی هنجاری مثبت فشار سطحی بر روی سرتاسر روسیه همراه ست. در نتیجه بنظر می رسد زبانه های تقویت یافته پرفشار آسیا در همسویی با پرفشار شمال اروپا (اسکاندیناوی) ادغام یافته و شاررش های سرد را بر روی اوراسیا رقم می زند. از سوی دیگر بر روی سرتاسر شمال آفریقا، دریا مدیترانه، دریا سرخ، عربستان و بخش هایی از ایران وضعیت فشار نرمال و کمتر از حد نرمال بلند مدت می باشد، ناهنجاری یاد شده فعالیت زبانه های توده هوای کمفشار را بر روی این مناطق نشان می دهد. ترکیب این دو شرایط در عرض های شمالی و جنوبی به صورت شارش های شمالی و فرارفت رطوبت جنوبی به فلات ایران، می تواند شرایط بارندگی مناسبی را در دوره یکماهه آینده (منتهی به دهه نخست آذر 98) به ارمغان آورد.

با توجه به الگوی بیهنجاری فشار سطحی و آرایش لایه تراز میانی جو، شرایط برای رخنه متناوب توده هوای سرد  از سمت شمال شرق به کشور فراهم می باشد، بطوری که انتظار داریم میانگین دما هوا در بسیاری از مناطق کشور منهای نیمه غربی - شمال غربی کشور سردتر از شرایط بلند مدت دوره مشابه باشد:

همانطور که مشاهده می شود، طی نوامبر 2019 هوای بسیار سردی بر روی روسیه استقرار داشته که دامنه آن به سمت آسیا میانه و شرق کاسپین کشیده می شود. این هوای سرد تحت ساز و کار های سامانه های تاثیر گذار بر روی منطقه و همچنین جبهه های متعاقب آنها در سطح زمین، از سمت شمال شرق به کشور نفوذ خواهند کرد و میانگین دما هوا را بر روی بسیاری از مناطق کشور سردتر از مقادیر بلند مدت قرار خواهد داد. همانطور که مشاهده می شود بخش هایی از شمال شرق، نواحی شرق تا مرکز سواحل شمالی، دامنه های البرز، بخش های مرکزی و دامنه های زاگرس جنوبی به طور واضح هوای سردتر را نسبت به مقادیر نرمال در پیش خواهند داشت. 

با تمرکز بر روی کشور، به نظر می رسد باید در طی یکماهه آینده (منتهی به دهه نخست آذر 98) بر روی استان های خراسان رضوی بین 1.5- تا 2- درجه سلسیوس بی هنجاری سردتر از نرمال را انتظار داشته باشیم، بر روی خراسان شمالی، گلستان،شرق مازندران، شمال خراسان جنوبی، جنوب اصفهان، یزد، کرمان و غرب سیستان و بلوچستان بین 1- تا 1.5- درجه به طور متوسط هوا سردتر خواهد بود. در سایر مناطق از جمله استان های حاشیه البرز جنوبی شامل استان های قزوین، البرز، تهران، سمنان، بخش های مرکزی ، زاگرس جنوب غربی و مناطقی از جنوب کشور 0.5- تا 1- درجه سلسیوس دما هوا بطور میانگین سردتر از نرمال بلند مدت پیش بینی می شود.

در سایر مناطق کشور شامل شمال غرب، نیمه غربی و جنوب غرب دریا مازندران دما هوا در محدوده هنجار بوده که امکان رخداد بیهنجاری مثبت تا 0.5+ درجه در برخی از مناطق واقع در شمال غرب کشور از جمله آذربایجان غربی دور از انتظار نیست.

طی یک ماهه آینده (منتهی به دهه نخست آذر 98) بارندگی ها در سطح کشور تداوم و در بسیاری از مناطق کشور نسبت به هنجار بلند مدت بسیار افزایش خواهد یافت. عمده بیهنجاری مثبت بارش بر روی 1/2 جنوبی کشور واقع خواهد شد. استان های خوزستان، بوشهر، فارس، هرمزگان، کرمان، سیستان و بلوچستان افزایش قابل توجهی در بارندگی ها را تجربه خواهند کرد. این شرایط در دامنه های میانی زاگرس در غرب کشورشامل استان های کرمانشاه، ایلام، لرستان، چهارمحال و بختیاری، کهکیلویه و بویراحمد، به سمت مناطق مرکزی کشور در جنوب اصفهان و یزد و همینطور مناطق شرق درخراسان جنوبی نیز با شدت کمتر بارش ها بالاتر از حد نرمال پیش بینی می شود. 

بارندگی ها بر روی بخش نیمه شمالی کشور عمدتاً در حد هنجار بلند مدت می باشد، کرانه های غربی تا مرکزی دریا مازندران، اردبیل، نیمه شرقی آذربایجان شرقی، سمنان، خراسان شمالی و رضوی بارندگی ها نرمال با گرایش جزئی به بیش از نرمال سوق می یابد.