پیش بینی فصلی آب و هوای کشور طی پاییز 98 - آپدیت دوم بررسی الگوی سال های آنالوگ مشابه (شاخص QBO)

---

در این بخش به بررسی الگوی سال های آنالوگ مشابه با وضعیت فصل پاییز 98 پرداختیم.

بخش اول - نخست سال هایی را دنبال کردیم که در پیش بینی فصلی تابستان 98 با بالاترین ضریب تشابه با فصل تابستان قرار داشته اند این سال ها عبارتند از: 1914، 1989، 1990 و 1995.

زمانی که این سال ها در کنار هم قرار میگیرند طی ماه سپتامبر بر روی اروپا مرکز کم ارتفاع با الگوی آنومالی سیکلونی سبب خواهد شد که در حوزه دریا مازندران الگوی ناهنجار آنتی سیکلونی حاکمیت یابد که بر روی نواحی نیمه شمالی تا مرکزی کشور شرایط هوای گرمتر از نرمال و  بارش ها در غالب مناطق تقریبا در محدوده هنجار واقع گردد، بخش های جنوبی تر با گرایش به هوای خنکتر از نرمال و بارش های محدوده هنجار به چشم می خورد.

در طی ماه اکتبر حاکمیت پشته پر ارتفاع به همراه الگوی آنومالی آنتی سیکلونی بر روی آسیا سبب استقرار کم ارتفاع با الگوی گردش سیکلونی می گردد، بر روی مدیترانه حاکم شدن توده هوای کم ارتفاع سبب جابجایی توده هوای مرطوب به سمت غرب شده و در برخی از نواحی دامنه های زاگرس سیمای بارش بشکل فراتر از نرمال دیده می شود. 

طی ماه نوامبر با تقویت تاوه قطبی گسترش فرود کم ارتفاع تا مرکز دریا مدیترانه - شمال آفریقا سبب می گردد که بر روی سرتاسر عرض های جنوب آسیا مرکزی تا خاورمیانه الگوی نرمال تا فراتر از نرمال ارتفاع جو استقرار یابد در نتیجه با جابجایی سامانه های آب و هوایی از روی مدیترانه تا ترکیه بر روی نواحی از شمال غرب تا غرب الگوی بارشی فراتر از نرمال انتظار می رود این در حالی ست که در نواحی از سواحل دریا مازندران، دامنه های البرز مقادیر بارش گرایش به کاهش را نشان دهد.

 به طور کل طی سه ماهه سپتامبر تا نوامبر سال های مذکور تاوه قطبی تمایل به قوی تر از حد نرمال بلند مدت را داشته در نتیجه ورتکس از شدت ناهنجاری برخوردار بوده است، این وضعیت با گسترش ناوه سیکلونی بر روی اروپا و کشیدگی تراف بلند آن تا حوزه بالکان شرایط را برای ایجاد الگوی سیکلونی بر روی پهنه دریا مدیترانه فراهم کرده است، جابجایی امواج کوتاه بر روی منطقه، شرایط بهنجار تا فرانرمال بارشی را بر روی مناطقی از شمال غرب و بخش هایی از غرب کشور فراهم آورده است، این در حالی ست که فرود بلند یاد شده با ایجاد الگوی آنتی سیکلونی بر روی جنوب آسیا میانه با افزایش میزان ارتفاع جو بر روی این منطقه شرایط بارشی نرمال تا گرایش به کمی کمتر از نرمال را در پی داشته است، همین شرایط عامل اصلی بروز آنومالی مثبت متوسط دما هوا بر روی نیمه شمالی - مرکزی کشور و آنومالی منفی بر روی بخش های جنوبی بوده است.

بخش دوم - در بخش بعدی به وضعیت شاخص نوسان شبه دو سالانه (QBO) پرداختیم. همانطور که شاهد هستیم این شاخص از نوامبر سال 2018 به فاز منفی (شرقی) خود خاتمه داد و به فاز مثبت (غربی) ورود کرد. در این شاخص بادهای مداری غربی در لایه 30 هکتوپاسکال بر فراز استوا قرار می گیرند. بتدریج شاخص غربی QBO طی گذشت زمان به سوی اوج فاز غربی خود قرار گرفت و هم اکنون در وضعیت تثبیت شده فاز غربی واقع است. بنابر این ما باید به دنبال سال هایی باشیم که اولا شاخص QBO در فاز غربی باشد و در ثانی از تابستان به سمت پاییز روند تضعیف شاخص غربی برقرار باشد. در این بین 12 سال را یافتیم: 1959، 1969، 1973، 1978، 1980، 1985، 1990، 1995، 1997، 1999، 2002 و 2004.

طی ماه سپتامبر این سال ها ورتکس قطبی از حالت تقارن خارج شده و مرکز سیکلون ناوه ای بر روی غرب روسیه نشان می دهد که سامانه های آب و هوایی از اسکاندیناویی تا غرب روسیه به فراوانی عبور می کنند دامنه عبور این سامانه ها تا دریا سیاه و ترکیه نیز گسترش یافته است. این شرایط باعث می گردد سیمای کلی بارندگی بر روی بیشتر مناطق تقریبا در محدوده نرمال بلند مدت واقع باشد گرچه وضعیت دما در بیشتر مناطق نرمال تا نیم درجه سلسیوس بیش از نرمال بلند مدت به چشم  می خورد.

طی ماه اکتبر با تقویت پشته پرفشار شمال اطلس و ریزش جریانات شمالی بر روی غرب روسیه استقرار مرکز ناوه کم ارتفاع بر روی غرب روسیه و الگوی آنومالی منفی ارتفاع در سرتاسر غربی باعث می گردد، سامانه های مهاجر بادهای غربی  بر روی کشور فعالیت نموده و در بخش های از نیمه شمالی با آنومالی نرمال تا کمی فراتر از نرمال بلند مدت بارندگی ها را به ارمغان آورد. با افزایش فراوانی عبور سامانه های آب وهوایی از فراز منطقه تقویت پشته القایی منجر به بالا رفتن ناهنجار متوسط دما هوا طی اکتبر این سال ها شده است.

در ماه نوامبر با گسترش پشته پرارتفاع آزور بر روی شرق مدیترانه پیشروی آن تا دریا سیاه باعث ایجاد الگوی شمال غربی بر روی پهنه فلات ایران می گردد. جریانات شمالی بر روی فلات اولاً سبب افت بارش های منطقه غرب (به دلیل سرکوب همرفت دریا سرخ) و ثانیا سبب ایجاد الگوی سیکلونی کم ارتفاع بر روی مرکز فلات می گردد این الگوی چرخندی به همراه رطوبت جنوبی بارندگی های فراتر از نرمالی را بر روی نیمه مرکزی تا شرقی به ارمغان می آورد و این جریات متوسط دما هوا نوامبر را نسبت به حد نرمال کاهش می دهد.

روی هم رفته طی سه ماهه سپتامبر تا نوامبر این سال ها استقرار ناوه سیکلونی بر روی غرب آسیا با فرود مورب منتج به مرکز سیکلونی بر رو مرکز دریا مدیترانه خواهد شد. چنین الگویی نشان می دهد که عبور سامانه های آب و هوایی بر روی منطقه تقریبا در حد نرمال بوده است. آنومالی دما هوا بر روی بیشتر مناطق کشور نرمال بوده که در برخی از مناطق شمالی کشور بر روی حوزه شمال شرق و غرب دریا مازندران گرایش به بالاتر از حد نرمال بلند مدت را داشته ست. بارندگی ها بر روی مناطق غربی نرمال با گرایش به کمتر از نرمال بوده و در بسیاری از مناطق در حد نرمال بلند مدت به استثنای نواحی از نیمه شرقی که بارش ها نرمال با گرایش جزئی به بیشتر از حد نرمال بلند مدت را نشان می دهد.