پیش بینی یکماهه آب و هوا بر اساس چشم انداز ژانویه 2017 (10 دی لغالیت 10 بهمن 1395)

---

طبق خروجی 3 مدل آب و هوایی JMA، ECMWF و CFS به نظر می رسد، بطور کل ارتفاع لایه تراز میانی جو (500 هکتوپاسکال) در بخش وسیعی از عرض های جنوب آسیا و از جمله ایران بین 30-15 متر فراتر از نرمال را نشان می دهد. این در حالی ست که در عرض های شمالی اوراسیا نابهنجاری منفی ارتفاع تراز میانی جو را خواهیم داشت. چنین شرایطی نشاندهنده میانگین الگوهای مداری بر روی سرتاسر فلات ایران می باشد. بدین ترتیب به نظر می رسد با برقراری شرایط پر ارتفاع و مداری بر روی کشور  پراکنش بارش ها ناهمگنی شدیدی را نشان دهد، و جریان بارندگی های اصلی  بر روی غرب ، شمال شرق و سواحل خزر باشد.

بطور کل متوسط دمای هوا طی یکماهه آینده در طول ماه ژانویه 2017 در غالب نواحی کشور فراتر از نرمال های بلند مدت بوده اما با توجه به الگوهای حاکم بر روی عرض های شمالی امکان عبور جبهه های هوای سرد از سطح کشور انتظار می رود که سبب خواهد شد این فرانرمال دمایی تا حدودی در پاره ای از مواقع شکسته شود. از اینرو برای بخش های نیمه جنوبی و مرکز کشور متوسط دما ماه ژانویه 2017 بین 0.5 تا 1 درجه سلسیوس بوده که برای جنوب شرق کشور تا 1.5 درجه گرم تر از نرمال نیز فراتر خواهد بود. در نوار شمالی کشور به طور کل وضعیت دمایی نرمال تا بالاتر از نرمال در محدوده رنج 0.5+ الی 0.5 - درجه پیش بینی می شود.

 

الف- نوسان دور پیوندی: با توجه به اطلاعات بدست آمده در آخرین بررسی های صورت گرفته، SST در حاره اقیانوس آرام کمتر از نرمال های بلند مدت قرار داشته، اما به آستانه تعریف فاز سرد ENSO نمی رسد. لذا این شرایط بیانگر برقراری فاز خنثی (لانادا = La Nada) شاخص النینو - نوسان جنوبی (ENSO) طی ماه های آینده خواهد بود. از این رو بنظر می رسد شاخص نوسان ENSO بطور کل تاثیر عمیقی بر روی آب و هوای کشور طی چشم انداز ماه ژانویه در بر نداشته باشد. نوسان شبه دو سالانه QBO که الگوی نوسان بادهای استوایی استراتوسفر را تببین می نماید، هم اکنون در فاز غربی (مثبت) خود قرار گرفته است. طی فاز غربی شاخص QBO گرایش به سوی ورتکس قطبی استراتوسفری (SPV) قوی تر وجود دارد که منجر به افزایش احتمال برقراری شرایط فاز مثبت شاخص اطلس شمالی (NAO) و در نتیجه تقویت شرایط الگوی مداری بر روی عرض های معتدله می گردد.

با این وجود، بر اساس نمودارهای پیابی شاخص ao و nao طی ژانویه 2017 از یک فاز مثبت خود به وضعیت خنثی و سپس منفی سقوط مینمایند !!! این سقوط شاخص ها تا اواسط این ماه به نظر می رسد به تداوم درجاتی از فاز منفی شاخص های ao/nao بیانجامد، pna نیز در طی فاز معنادار منفی خود قرار دارد و طی ماه ژانویه 2017 در فاز منفی pna خود قرار خواهد داشت.

بنابر این دو الگوی ao/nao منفی و ao/nao مثبت طی فاز مداوم pna سکان دار الگوهای آب و هوایی نیمکره شمالی طی ژانویه 2017 خواهد بود:

همبستگی بین فاز های شاخص های مذکور با بارش و دمای ژانویه در نقشه های ذیل به نمایش گذاشته شده است:

چشم انداز 30 روزه شاخص نوسان MJO نشان می دهد که این شاخص در طی ژانویه 2017 در وضعیت ضعیف خود قرار داشته و تغییرات فازهای آن بگونه ای ست که ناحیه همرفت حاره از اقیانوس هند تا غرب اقیانوس آرام تمرکز بالاتری را نشان می دهد:

با توجه به شاخص نوسان MJO در طی 30 روز آینده، الگوهای تابع جریان تراز 200 هکتوپاسکال (CHI 200) و تابع جریان تراز 850 هکتوپاسکال (PSI 850) به شرح نقشه های ذیل می باشد:

در این نقشه می بینیم که در طی ژانویه 2017 بر روی سرتاسر اوراسیا، جنوب آسیا، اقیانوس هند شمالی، قاره دریایی، خاور دور و  غرب  اقیانوس آرام شمالی و مرکزی دارای نابهنجاری منفی پتانسیل سرعت تراز 200 هکوپاسکال بوده و مرکز بسته هم سرعت پتانسیل تراز 200 هکتوپاسکال بر روی قاره دریایی واقع می باشد. تابع جریان نیز بر روی شرق خاورمیانه، بخش وسیعی از اوراسیا، اقیانوس هند شمالی، آفریقای مرکزی و جنوبی و حوضه قاره دریایی نابهنجاری منفی را نشان می دهد. این الگو برای نواحی شرقی خاورمیانه، شامل افغانستان، شمال شرق، بخش هایی از شرق ایران و آسیا میانه شرایط همگرایی لایه های جو را نشان می دهد که می تواند بخشی از بارش های با نرخ مثبت (فراتر از نرمال) طی ژانویه 2017 را تبیین نماید.

بر روی سرتاسر حوضه دریای مدیترانه شرایط نرمال تا فراتر از نرمال تابع جریان تراز 850 هکتوپاسکال نشان دهنده تقویت زبانه های توده هوای پرفشار بر روی این حوضه آبی می باشد.این در حالی ست که نابهنجاری منفی آن بر روی اوراسیا (غرب) روسیه بیانگر جریانات سیکلونی قوی بر روی عرض های بالاتر از موقعیت کشور بر روی نوار معتدله اوراسیا می باشد.

الگوهای معرف متوسط و نابهنجاری ارتفاع تراز میانی جو (Z500) و فشار سطح دریا (MSLP) نشان دهنده برآیند الگوهای مداری (افقی) بر روی سطح فلات ایران می باشد که ناشی از کاهش گرادیان فشاری در لایه های جوی منطقه می باشد. در سرتاسر عرض های میانی و شمالی اوراسیا نابهنجاری منفی فشار و ارتفاع نشان دهنده شرایط سیکلونی قوی در این نواحی و عبور متناوب ناوه های مهاجر در سرتاسر عرض میانه می باشد. بر روی حوضه دریا مدیترانه به طور کل شرایط نرمال تا فراتر از نرمال ارتفاع و فشار برقرار می باشد.

همچنان که بر روی سطح فلات ایران شرایط مداری در لایه های میانی جو بطور میانگین طی ژانویه 2017 برقرار می باشد، بر روی سرتاسر اروپا الگوهای شمال غربی نشان دهنده عبور موج های کوتاه از شمال غرب اروپا به سمت جنوب غرب روسیه و حوضه دریا سیاه، قفقاز، خزر  و آسیا مرکزی می باشد.در نتیجه جریان هوای سرد بر روی نواحی میانه مرکزی اروپا می تواند تسلط داشته و شرایط زمستانی را بر روی این منطقه ایجاد نماید. این شرایط با گسترش زبانه های تضعیف شد پرفشار آسیا و همپیوندی آن با پرفشار غربی از سمت دریا مدیترانه در برهه هایی تبیین کننده عبور موج های سرد از سطح منطقه و کشور می تواند باشد.

بر روی بخش های جنوبی به طور نسبی فعالیت واچرخندی فراتر از نرمالی به سبب تقویت نسبی پرفشار جنب حاره ای دیده می شود.

الگوهای متوسط و نابهنجاری تراز 500، دمای تراز 850 و فشار سطح دریا طی ماه ژانویه 2017 در نقشه های ذیل مشاهده می شود:

حلقه بادهای غربی دور تا دور نیمکره شمالی شامل 3 فرود اصلی می باشد که یکی از آنها در طی ژانویه 2017 بر روی غرب روسیه تا دریا خزر گسترش می یابد. این فرود بزرگ مولفه اصلی الگوهای جریانات بر روی سرتاسر اوراسیا می باشد که محل عبور موج های کوتاه در پهنه وسیعی از اوراسیا در عرض های معتدله می باشد. این موج ها با حرکت به سمت شرق به عرض های پایین تر جابجا شده و در حد فاصل دریا خزر تا آسیا میانه محل تعمیق این موج ها می باشد، که این ناحیه محل حداکثر تاوایی مثبت و شاخص چرخندگی مثبت بوده و در نتیجه همگرایی جریانات در آن قوی تر می باشد.

هوای سرد در سرتاسر مرکز تا غرب روسیه، حوضه دریا خزر، قفقاز، ترکیه، مدیترانه و شمال آفریقا گسترش هوای سرد در تراز لایه 850 دیده می شود.

برونداد نابهنجاری مجموع بارش ماه ژانویه 2017 بر حسب میلی متر (سمت راست) اسمبل 1 روزه و (سمت چپ) اسمبل 10 روزه، نشاندهنده بروز نابهنجاری های منفی بارش بر روی سواحل غربی خزر، بخش هایی از شمال غرب، جنوب غرب و جنوب شرق ایران می باشد. این در حالی که بر روی شمال شرق، بخش هایی از شرق و جنوب کشور به صوت وضعیت نرمال تا فراتر از نرمال های بلندمی باشد.

به طور کل وضعیت دمایی بر روی کشور به صورت بی هنجاری مثبت می باشد. استان های واقع در جنوب و مرکز کشور دارای متوسط دمای هوا بین 1 تا 2 درجه سلسیوس فراتر از نرمال های بلند مدت می باشد. بر روی نوار شمالی کشور و سواحل دریا خزر دما هوا متمایل به وضعیت نرمال و کمتر از نرمال تا حدود 0.5 درجه سلسیوس را نشان می دهد. چشم انداز نابهنجاری منفی هوا بر روی دریا خزر نشان دهنده متمرکز و عبور موج های سرمایشی از فراز عرض های شمالی و تاثیر گذاری آن بر بخش های های شمالی بویژه نوار شمالی کشور می باشد.

بر اساس خروجی EPS؛ اسمبل مدل ECMWF مولفه کنترل، طی ژانویه 2017،  3 ناحیه بارشی در سطح کشور به چشم می خورد:

1. سواحل دریا خزر
2. جنوب غرب کشور
3. شمال شرق کشور

بر اساس مدل های آنالوگ سال های مشابه خروجی مدل مرکز اداره کل هواشناسی کرمانشاه در اغلب نواحی کشور در طی ماه ژانویه 2017 با بارش های نرمال و فراتر از نرمال مواجه خواهیم بود؛ سواحل دریا خزر، نواحی از استان خوزستان، فارس، کرمان و سیستان وبلوچستان از جمله استان هایی هستند که در طی ژانویه 2017 با بارش های فرانرمالی بین 24 الی 83 میلی متر در ماه مواجه هستند. سایر بخش ها از جمله شمال رشته کوه زاگرس، نواحی از غرب، دامنه های البرز مرکزی، غالب نواحی نیمه شرقی کشور درجاتی از فرانرمال بارشی تا 11 میلی متر در ماه را نشان می دهند.

در بخش هایی از جنوب غرب کشور برای غرب استان اصفهان، چهارمحال و بختیاری، کهکیلویه و بویراحمد، شمال و مرکز استان فارس، شرق خوزستان و نواحی منفرد از استان گلستان و کردستان با سطوحی از کاهش بارش های ماه ژانویه مواجه خواهند بود.

بر اساس اطلاعات این اداره کل وزن بارش ماه ژانویه 2017  بر روی غرب، مرکز و سواحل جنوبی دریا خزر خواهد بود.