تببین الگوهای دمای 14 روزه آینده کشور؛ الگوی امواج بلند آسیایی یا امواج غربی مدیترانه ای!؟

---

بر اساس مشاهدات صورت گرفته به نظر می رسد مرکز هوای سرد آسیای مرکزی طی 7 روز آینده در این منطقه فعال باشد و بدین ترتیب گسترش کم ارتفاع های مورب به سمت جنوب از مرکز توده هوا موجب گردد که عبور هوای سرد شمالی از فراز کشور طی 1 هفته آینده تداوم داشته باشد. باید به این نکته اشاره کرد، که الگوهای دمایی در هر منطقه به سبب آرایش ارتفاعی لایه میانی جو و همچنین توزیع فشاری در لایه های پایینی جو شکل خواهد گرفت. بر اساس بررسی های صورت گرفته نوع آرایش ارتفاعی لایه میانی جو (Z500) نشان می دهد که تا پایان آذر ماه 95 الگوی کم ارتفاع مورب آسیا به مرکزیت ناوه عمیق مستقر بر روی روسیه در سطح منطقه فعال می باشد که در طی این مدت آرایش فشار در لایه های پایینی جو (MSLP) بیانگر تاثیر گذاری زبانه های توده هوای پرفشار مهاجر از منطقه اروپا (اسکاندیناوی) به سمت کشور می باشد. ترکیب این دو عامل سبب می گردد که طی 7 روز آینده منتهی به روزهای آغازین دی ماه 95 الگوی سرمایشی در سطح کشور با محوریت آسیایی حاکم باشد.

از روزهای آغازین دی ماه 95 به سمت پایان دهه اول این ماه با جابجایی شرق سوی مرکزی واچرخندی (پشته ارتفاعی / پرفشار سطح زمین) حاکم بر روی اسکاندیناوی به سمت شرق و جانمایی آن بر روی روسیه غربی تضعیف و حرکت شرق سوی مرکز فعال ناوه روسی را به سمت نواحی شرقی تر آسیا و قطع تاثیر آن بر روی جنوب غرب آسیا را خواهیم داشت. اولین نشانه های این تغییر را می توان از اواخر ماه آذر بر روی الگوی های تراز میانی جو مشاهده نمود که مراکزی از کم ارتفاع های بسته بر روی حوالی جنوب اروپا و دریا مدیترانه را نشان می دهند.

 بنابر این کشور طی 14 روزه آینده هوای سردتر از نرمالی را به طور متناوب تجربه خواهد کرد.

 

همانطور که روزهاست الگوی واچرخندی بر روی اسکاندیناوی واجد جریانات شمال غربی بر روی غرب روسیه و حوضه دریا کاسپین و قفقاز بوده که با گسترش شمال شرقی توده هوای سرد از تراز های پایینی جو به سمت جنوب غرب آسیا و ایران همراه می باشد. این الگو سبب شده است که به طور کل طی روزهای اخیر هوای سردتر از نرمال بر روی کشور را شاهد باشیم. فراز و فرودهای دمایی ناشی از تراف های ثانویه یا مراکز نسبتا مستقل چرخندی ناشی از فرود بلند مرکز فعال ورتکس قطبی روسیه  اصلی ترین الگوی آب و هوایی در طی روزهای اخیر بوده است.

بنابر این بر هم کنش بین مرکز عمیق واچرخند / پرفشار مستقر بر روی اسکاندیناوی و مرکز فعال چرخندی / کمفشار مستقر بر روی سیبری روسیه منجر به یورش هوای شمالی سرد از عرض های شمالی به مختصات کشور بوده است که با گردش چرخندی متوالی مرکز فعال یاد شده آسیا موجب عبور متناوب توده های آب و هوای ناپایدار از بخش های غربی ـ شمالی گردید.

چشم اندازهایی که در مدل های آب و هوایی در جدیدترین بروز رسانی های خود داشته اند، بتدریج مرکز واچرخندی / پرفشار مستقر بر روی اسکاندیناوی با جابجایی شرق سوی خود بر روی سرتاسر غرب روسیه گسترش می یابد و سرتاسر نیمه نواحی غربی روسیه تحت حاکمیت پر ارتفاع و فشار زیاد واقع می گردد. این شرایط باعث می گردد امواج بزرگ مقیاس ناحیه فعال کم ارتفاع بر روی اطلس شمالی بروی غرب اروپا فعال تر شده و نواحی از کم ارتفاع هایی از ناحیه وسیع آن مشتق گردد. این امواج می توانند با کشیدگی خطوط هم ارتفاع تراز میانی بر روی عرض های جنوبی در دریا مدیترانه از حوضه آن عبور کرده و به منطقه خاورمیانه نزدیک شوند.

بنابر این ممکن ست توده های آب و هوایی غربی با محتوای سرد خود سرمایش 8 الی 14 روز آینده را تا پایان دهه اول دی 95 تبیین نماید. شایان ذکر می باشد این سرماها از بخش های غربی به کشور نفوذ کرده و بتدریج با حرکت به سمت شرق به سبب سازوکارهایی که در امواج جو آسیا میانه وجود دارد در بخش های شرقی تر تعمیق می شوند.

همانطور که در نقشه های نابهنجاری میانگین دمای 7 روزه آینده منتهی به 3 دی ماه 95 مشاهده می نمائید، مرکز هوای سرد جنب قطبی بر روی منطقه سیبری روسیه حاکمیت دارد که تحت الگوهای آۤب و هوایی که پیش تر بدان اشاره شد محور گسترش هوای سرد به صورت مورب تا شرق دریا سیاه، ترکیه، منطقه قفقاز می باشد. بنابر این طی این مدت هسته اصلی هوای سرد همچنان بر روی منطقه شمال غرب کشور واقع خواهد بود.

بطور کل استان های واقع بر روی شمال غرب کشور، دامنه های غربی البرز و شمال رشته کوه زاگرس طی 7 روز آینده بیش از نواحی دیگر اوقات سردتر از نرمالی را به نسبت مقادیر نرمال های خود بر اساس آمارهای بلند مدت موقعیت فعلی سال تجربه خواهند نمود. استان هایی همچون آذربایجان غربی ، شرقی، اردبیل، کردستان، زنجان، ارتفاعات جنوبی گیلان و مازندران مناطقی هستند که متوسط دمای هوا 7 روزه در آنها بین 6 الی 10 درجه سلسیوس کمتر از مقادیر نرمال های بلند مدت دوره مشابه قرار خواهند داشت که در برخی از نواحی شمالی استان زنجان، جنوب شرقی استان آذربایجان شرقی و جنوب استان اردبیل این رقم تا 11 درجه کمتر از نرمال نیز بالغ می گردد.

بطور کل در نیمه شمالی - غربی کشور هوای سردتر ازنرمال های بلند مدت را طی 7 روزه آینده منتهی به 3 دی ماه 95 در پیش خواهیم داشت. وزن و عمق نفوذ سرمایش در طی این مدت بر روی بخش های غربی کشور می باشد و با حرکت به سمت شرق از شدت و نفوذ سرمای هوا کاسته خواهد شد.

نواحی همچون جنوب شرق، نیمه جنوبی باند شرقی، میانه جنوب کشور از جمله مناطقی هستند که طی 7 روز آینده غالبا از هوای گرمتر از نرمالی را تجربه خواهد کرد. استان هایی همچون سیستان و بلوچستان، هرمزگان، کرمان، جنوب خراسان جنوبی و شرق استان فارس استان هایی هستند که طی 7 روز آینده به طور میانگین دارای دمای هوا بین 0.5 تا 2 درجه سلسیوس فراتر از نرمال های بلند مدت خواهند بود.

طی 8 الی 14 روز آینده  منتهی به 10 دی 95 با گسترش توده هوای گرم بر روی سرتاسر غرب روسیه، به موازات آن هوای سرد قطبی به سمت شرق جابجا و محدود خواهد شد و بدین ترتیب هوای سرد مورب آسیایی از منطقه جنوب غرب آسیا کاهش می یابد. با باز شدن نسبی عرصه برای سامانه های مهاجر غربی به بخش های جنوبی اروپا و حرکت آنها به سمت شرق سرمنشا سرماهای موثر بر روی کشور به نظر می رسد به صورت سیستماتیک و از قبل ماهیت این توده های آب و هوای غربی باشد.

همچنان هوای سردتر از نرمال به صورت گسترده در منطقه بین عرض های 38 الی 55 درجه شمالی در آسیا میانه، حوضه دریا کاسپین، جنوب غرب روسیه، قفقاز، ترکیه، دریا سیاه و جنوب شرق اروپا حضور خواهد داشت. بدین ترتیب با تغییر الگوهای آب و هوایی و خارج شدن محور هوای سرد آسیا از منطقه قفقاز به نظر می رسد بر روی این نواحی کاهش شدت و عمق نفوذ سرمای هوا را در پیش داشته باشیم. لذا شدت سرمای هوا در منطقه شمال غرب ایران طی 8 الی 14 روزه آینده منتهی به 10 دی 95 کاسته خواهد شد. با این حال شدت سرماها همچنان از مناطقی از شمال غرب و دامنه های غربی البرز خواهد بود. همانطور که دیده می شود توازن هوای سردتر از نرمال در طی بازه زمانی 8 الی 14 روزه منتهی به 10 دی 95 بیشتر از دوره 7 روزه آینده دیده می شود به عبارت دیگر عمق هوای سرد در نیمه شرقی در طی بازه زمانی 8 الی 14 روزه آینده بیشتر بوده و هوای گرمتر از نرمال با شدت کمتر ازدوره 7 روزه آینده درسرتاسر نیمه جنوبی کشور توزیع خواهد شد.