تحلیل وضعیت الگوها جریان، بارش و دمای مهر 1395

---

بر اساس نقشه های پیش یابی طی هفته اول مهر ماه 1395، برآیند الگوی جریان بر روی ناحیه قفقاز و دریا سیاه با استقرار ناوه عمیق، واجد گردش چرخندی بر روی جنوب شرق اروپا می باشد. در این شرایط نوار جنب حاره (STH) بر روی منطقه ضمن عقب نشینی در ضلع شمالی خود موجب جابجایی شرقسوی محور آن به سوی نواحی شرقی ایران و منطقه می باشد. لذا این شرایط موجب گسترش جریانات گرمایشی بر روی بخش های شرقی و شمال شرق طی نیمه اول مهر ماه می گردد. ضمن آنکه در طی این مدت با گذر امواج ناپایدار به همراه زبانه های توده هوای پر فشار سطح زمین ضمن ایجاد جریانات شمالی ( افت دما) موجب رخداد بارش بر روی نوار شمالی و سواحل دریا کاسپین می گردد.

در بخش های جنوب کشور، به دلیل حاکمیت جریانات حاره شرقی و جابجایی غربسوی تراف کم ارتفاع بر روی آب های دریا عرب ضمن ایجاد جریانات شمال سو (جنوبی) گرم و مرطوب حاره موجب فراهم شدن شرایط برای ایجاد شرایط همرفت بر روی جنوب شرق و دامنه های زاگرس جنوب شرقی می گردد.

در طی نیمه دوم ماه، با گسترش زبانه های توده هوای پرفشار عرض های بالا و تقویت آن بر روی بخش های شمالی و همچنین وجود زبانه های توده هوای کمفشار بر روی بخش های جنوبی و دریا عرب الگوی تقویت بارش ها در بخش های شمالی، شامل نوار شمالی و سواحل دریا خزر و همچنین جنوب شرق و دامنه های زاگرس جنوب غربی فراهم می آید.

در هفته چهارم مهر ماه 1395 ضمن تضعیف الگوی مذکور از شدت بارش و ناپایداری ها در بخش های تحت تاثیر کاسته می گردد. در این برهه هپیوندی بین جانب شمالی پشته پر ارتفاع جنب حاره در منطقه و فراز ناشی از واچرخندهای  الگوی اصلی مورد انتظار می باشد.

در نقشه دمای  تراز 2 متر، همانطور که ملاحظه می گردد بر روی عرض های قطب و پیرا قطبی هوای گرم تر از نرمالی طی هفته های اول و دوم (نیمه اول مهر 1395) حاکم می باشد. این هوای گرم به سبب وجود جریانات نزول شونده بر روی قطب ناشی می گردد. بر روی حوزه  مدیترانه، جنوب اروپا، شمال شرق آفریقا، شبه جزیره عربستان و غرب فلات ایران هوای خنک تر از نرمال در برهه های هفته اول و دوم  مهر 1395حاکم می باشد.

 

بر اساس بررسی های صورت گرفته شاخص نوسان قطبی AO طی مهر ماه در وضعیت گرایش به فاز منفی خود قرار خواهد داشت که بعد از مقادیر مثبت در برهه ابتدایی ماه مورد انتظار می باشد. همانطور که از میانگین اسمبل پیش یابی شاخص AO مشاهده می گردد این شاخص در غالب برهه مهرماه در وضعیت منفی خود قرار خواهد داشت. یک شرایط قوی تر فاز منفی شاخص در برهه اواخر ماه دیده می شود که می تواند شاخص را به فاز منفی متوسط خود سوق دهد. شاخص NAO طی غالب برهه مهر ماه در وضعیت گرایش به فاز مثبت خود قرار خواهد داشت. در برهه ابتدایی ماه شاخص درجاتی از گرایش به فاز منفی را نشان می دهد. عمدتا در میانه ماه شاخص در وضعیت نسبی مثبت خود واقع ست و برهه هایی از اواسط و انتهای ماه امکان گرایش به وضعیت خنثی ـ منفی خفیف دیده می شود.

چشم اندازهای شاخص نوسان MJO بیانگر پر رنگ بودن الگوهای فاز 5 شاخص طی مهر ماه 1395 می باشد.  نقشه های سری زمانی ده روزه از 30 شهریور الی 28 مهر 1395، الگوهای نابهنجاری پتانسیل سرعت تراز 200 هکتوپاسکال (سمت راست) و پتانسیل سرعت تراز 850 هکتوپاسکال (سمت چپ) نمایش می دهند. همانطور که ملاحظه می گردد در طی مهر ماه 1395 بر روی حاره شرق آفریقا الگوی نابهنجاری منفی پتانسیل سرعت تراز 200 هکتوپاسکال واجد همگرایی لایه های بالایی جو به همراه واگرایی پائینی در همین منطقه حاکم بوده و بر روی قاره دریایی و جنوب شرق آسیا الگوی معکوس به صورت واگرایی تراز فوقانی و همگرایی تراز پایینی جو برقرار می باشد. این الگو نشان دهنده تقویت همرفت حاره بر روی حوزه قاره دریایی در شرق اقیانوس هند و سرکوب آن در حاره غرب اقیانوس و شرق آفریقا می باشد.

بر اساس نقشه های پیش یابی CFS به نظر می رسد که شاخص نوسان MJO در برهه اواسط مهرماه قدری قوی تر ظاهر گردد، بدین ترتیب نواحی سرکوب و تقویت همرفت تشدید می یابند.

به دلیل ساز وکارهای حاره و تاثیر عوامل فراحاره نظیر اثر امواج راسبی بر روی موج های حاره بخش هایی از جنوب شرق و دامنه های زاگرس جنوب شرقی  طی هفته های اول و دوم مهر ماه شاهد رخداد همرفت هایی پاییز و وقوع رگبارهایی باشند. این چشم انداز بر روی شاخص OLR مهر ماه به خوبی قابل تشخیص می باشد. همانطور که ملاحظه می گردد، شاخص بازتابش تشعشات با طول موج بالا بر روی بخش هایی از جنوب شرق، تنگه هرمز و ارتفاعات زاگرس جنوب شرقی مقادیر منفی را طی هفته اول مهر 1395 نشان می دهد.

بر اساس نقش های پیش یابی مدل ECMWF EPS نمایه Control طی هفته های اول تا سوم مهر ماه 95 عمده بارش های بر روی نوار شمالی و مشخصا سواحل دریا کاسپین شامل استان های گیلان، مازندران و گلستان خواهد بود. همچنین بر روی بخش هایی از شمال غرب، ارتفاعات رشته کوه البرز و بخش هایی از شمال شرق نیز وقوع بارش نیز دیده می شود.

بر روی پهنه جنوب شرق و ارتفاعات زاگرس جنوب شرقی نواحی جنوبی استان سیستان  و بلوچستان، هرمزگان و کرمان به سبب جریانات مناسب رطوبت حاره، تشکیل ناپایداری همرفتی پیش بینی شده، وقوع بارش های رگباری در طی هفته های اول تا سوم دیده می شود.

به نظر می رسد سطح ریزش های نواحی تحت تاثیر در هفته اواخر ماه و هفته چهارم کاسته شده و الگوها به سمت شرایط کم بارش تر در این برهه سوق خواهد یافت.

بر اساس نقشه های پیش یابی دمای هوا سطح 2 متر در برهه ابتدایی ماه بر روی بخش های شمال غرب و غربی کشور به دلیل نفوذ شارش های شمالی، دمای هوا متمایل به کمتر از نرمال بوده و در بخش هایی از مرکز و نیمه شرقی دمای هوا در سطح بالاتر از نرمال های بلند مدت واقع شده و هوای به نسبت گرمتری تجربه خواهند کرد.

بنابر این در نیمه اول مهرماه در بخش های غربی، شمال غرب و نواحی از شمال، دمای هوای متمایل به کمتر از نرمال و در بخش های شرقی دماهای فرانرمالی برقرار می باشد.

در اواسط ماه هوای خنک تر از نرمال در سطح پهنه فلات ایران حاکمیت داشته و اکثر نواحی دماهای کمتر از نرمال را تجربه خواهند کرد.

در برهه انتهای ماه ضمن حاکمیت جریانات خنک تر از نرمال در اکثر نواحی کشور تمرکز آن بیشتر بر روی بخش های شرقی تر بوده و در نوار غربی دماها تمایلی را به شکل نرمال و حتی فراتر از نرمال نشان می دهند.