آژانس آب و هوای ایران
مرکز پیش بینی تخصصی آب و هوا
آژانس آب و هوای ایران
مرکز پیش بینی تخصصی آب و هوامی 2016 رتبه دوم گرمترین ماه می در داده های ماهواره ای دما جهانی
دکتر جان کریستی دانشمند آب و هوای UAH، بر اساس تحلیل داده های دانشگاه هانستویل آلاباما (UAH) ماه می 2016 رتبه دوم گرمترین ماه می در ثبت ماهواره ای دما بعد از می سال 1998 با 0.11+ درجه سلسیوس به خود اختصاص داد.
بر اساس آخرین داده های بررسی شده، آنومالی میانگین دمای سطح زمین برای ماه می 0.55 + درجه سلسیوس شده است. این در حالی است که مدل ها آنومالی 0.71+ درجه سلسیوس را پیشبینی کرده بودند که میزان دمای ثبت شده نسبت به پیشبینی ها 0.16+ درجه کاهش را نشان می دهند.
فرایند خنک شدن همزمان با تضعیف النینو در حال وقوع است و تا اواسط تابستان و یا اوایل پاییز بتدریج شاهد پدیده لانینا خواهیم بود. با شروع تضعیف رویداد گرمایشی النینو اقیانوس آرام، دمای اتمسفر جهانی از اوج ماه گذشته عبور کرد، اما همچنان می 2016 رتبه دوم گرمترین ماه می در مشاهدات ماهواره ای دمای جهانی بر اساس داده های تحلیل شده دانشگاه هانستویل آلاباما (UAH) محسوب می گردد.
نقشه نابهنجاری میانگین دما تروپوسفر پائینی را در طی ماه می 2016 نشان می دهد؛ نواحی خط چین ها قلمرو دمایی خنک تر از میانگین فصلی و نواحی خطوط ممتد قلمرو دمایی گرمتر از میانگین را نشان می دهند. منبع: UAH
متوسط نابهنجاری دمای جهانی - یا انحراف از میانگین بلند مدت - برای تروپوسفر پائینی طی می 2016 به میزان 0.55+ درجه سلسیوس ثبت شد که بسیار کمتر از مقادیر 0.72+ درجه سلسیوس گزارش شده در ماه آپریل و 0.73+ درجه سلسیوس در مارس می باشد. در مقایسه با نرمال های فصلی، بطور کل می 2016 رتبه هشتم گرمترین ماه را از آغاز ثبت داده های ماهواره ای دما در دسامبر 1978 از آن خود نمود.
افت دما جهانی از ماه آپریل نشان می دهد که النینو از اوج خود عبور کرده است.
وضعیت فعلی دریاچه ارومیه
سطح تراز آب دریاچه ارومیه در 15 خرداد ماه 1395 به 1271.08 متر بالاتر از سطح آب های آزاد رسید که همانطور انتظار می رفت با افزایش درجه حرارت، روند نزولی تراز دریاچه در خردادماه شروع شده است. البته، سطح تراز دریاچه نسبت به تاریخ مشابه در سال گذشته 49 سانتیمتر و نسبت به ابتدای سال آبی (اولمهر 1394) برابر با 100 سانتیمتر مثبت است.
مقایسه روند تغییرات تراز دریاچه ارومیه در 5 سال اخیر
بر اساس آمار منتشر شده توسط شرکت منابع آب ایران، میزان بارش از اول مهر تا 7 خرداد در سال آبی جاری نسبت به سال آبی گذشته 4 درصد کاهش و نسبت به متوسط 47 ساله 17 درصد افزایش یافته است. بر اساس بسیمتری موسسه تحقیقات آب وزارت نیرو در سال 1392 سطح خیس دریاچه نسبت به پایان شهریور سال گذشته نزدیک به دو برابر و از 1200 کیلومترمربع به 2400 کیلومتر مربع و حجم آن 1.7 میلیارد مترمکعب افزایش به 3.2 میلیارد مترمکعب رسیده است.
مقایسه میزان بارش از اول مهر تا 15 خرداد در حوضه دریاچه ارومیه
بارش های امسال مانند سال گذشته بود و تغییر چندانی نداشت، اما اتفاقی که از سال 94 توسط دستگاه های اجرایی صورت گرفت، اتصال رودخانه زرینه رود به سیمینه رود بود. با این اقدام آب هایی که در گذشته در منطقه پخش و تبخیر می شد، جمع آوری و به دریاچه ارومیه منتقل شد. از سوی دیگر، لایروبی رودخانه ها در شرق، غرب و جنوب دریاچه انجام شد. پیش از لایروبی، آب در داخل این رودخانه ها پخش می شد و به پیکره دریاچه نمی رسید.
همچنین از وزارت نیرو درخواست شد در فصلی که کشاورزی به آب نیاز ندارد، آب پشت سدها را به سمت دریاچه رها کند. سال گذشته دستگاه های اجرایی با این توجیه که کشاورزی منطقه به این آب نیاز دارد، فقط 8 درصد آب را رها کردند، ولی امسال 16 درصد مصوبه هیات وزیران بود که در اسفند گذشته و فروردین امسال روانه دریاچه شد. بر این اساس، به تراز قابل قبولی نسبت به سال های گذشته دست یافتیم.
تصاویر ماهواره Terra/MODIS از پهنه آبی دریاچه ارومیه
منبع: نشریه شماره 7 ستاد احیای دریاچه ارومیه - ویژه نامه روز جهانی محیط زیست خرداد 1395
تحلیل نقشه و نمودار مجموع بارش استان های کشور از ابتدای سال آبی جاری مورخ 1 مهر 1394 لغایت 14 خرداد 1395
تفسیر نقشه های مجموع بارش و انحراف نسبت به مقادیر نرمال بلند مدت دوره مشابه
بر طبق نقشه مجموع بارش از ابتدای سال آبی جاری مورخ 1 مهر 1394 لغایت 14 خرداد 1395 توزیع و پراکنش بارندگی در طی این مدت نشان می دهد که هسته اصلی ریزش ها بر روی نوار ساحلی خزر در شمال کشور و دامنه های غربی زاگرس میانی در غرب کشور متمرکز بوده ست. استان های گیلان، مازندران، گلستان، جنوب غرب استان آذربایجان غربی، غرب کردستان، کرمانشاه، جنوب استان همدان، ایلام، لرستان، نواحی مرتفع استان های خوزستان، چهارمحال و بختیاری و کهکیلویه وبویر احمد از جمله استان های دارای بالاترین میزان دریافت مجموع مقادیر بارش منتهی به 14 خرداد 1395 می باشند.
سایر نواحی در امتداد دامنه های البرز و زاگرس در سطوح بارشی بعدی واقع می گردند.
استان های واقع در فلات مرکزی ایران و جنوب شرق شامل استان های اصفهان، یزد، خراسان جنوبی، نواحی شمال و شرق استان کرمان، استان سیستان و بلوچستان و نواحی از استان هرمزگان از جمله مناطقی با کمترین میزان دریافت ریزش ها در طی این مدت محسوب می گردند.
استان های کرمانشاه، لرستان، ایلام، نواحی از گیلان، مازندران و گلستان دارای بالاترین میزان انحراف مثبت دریافت بارش ها نسبت به مقادیر بلند مدت دوره مشابه می باشند. نقاطی از استان های خراسان رضوی، گلستان، مازندران، البرز، تهران، آذربایجان غربی، کردستان، خوزستان، چهارمحال و بختیاری، کهکیلویه و بویر احمد، یزد و خراسان جنوبی دارای بالاترین انحراف منفی در دریافت مجموع ریزش ها نسبت به دوره مشابه بلند مدت مذکور واقع گردیده اند.
به طور کل نابهنجاری های منفی مجموع بارش ها در دامنه های زاگرس مرکزی در جنوب غرب ایران، ناحیه وسیع مرکزی کشور و نواحی از جنوب شرق ایران واقع شده اند.
تفسیر نمودار انحراف مجموع بارش از مقادیر نرمال های بلند مدت دوره مشابه
بر اساس آخرین آمار سازمان هواشناسی کشور از ابتدای سال آبی جاری مورخ 1 مهر 1394 لغایت 14 خرداد 1395بیشترین میانگین ارتفاع بارش استانی متعلق به استان گیلان با میزان 838.4 میلی متر می باشد و کمترین مقادیر میانگین بارش استانی از آن استان یزد با میانگین بارش 52.9 میلی متر به ثبت رسید.
از 31 استان کشور 18 استان دارای مجموع میانگین بارش استانی نرمال و فراتر از نرمال نسبت به مقادیر بلند مدت دوره مشابه مذکور بوده که این استان ها شامل: آذربایجان های غربی و شرقی، اردبیل، ایلام، خراسان شمالی، خوزستان، زنجان، قزوین، قم، کردستان، کرمانشاه، گلستان، گیلان، لرستان، مازندران، مرکزی، هرمزگان و همدان می باشند. بالاترین میزان میانگین بارش استانی نسبت به مقادیر بلند مدت در استان ایلام با 278 میلی متر فراتر از نرمال بوده که 63.1+ درصد بالاتر از سطح هنجار محسوب می گردد.استان های کرمانشاه، لرستان و همدان به ترتیب با مقادیر 46.5+، 43.3+ و 36.4+ درصد در رتبه های بعدی پربارش ترین استان ها نسبت به مقادیر بلند مدت خود از ابتدای سال آبی جاری تا 14 خرداد 1395 واقع گردیده اند.
استان های خراسان شمالی، هرمزگان، آذربایجان غربی، مازندران، خوزستان، قم . زنجان با مقادیر 1.5+ الی 8.4+ درصد نرمال وضعیت سفید بارشی را از آن خود نموده اند.
13 استان دارای میانگین بارش استانی کمتر از نرمال بلند مدت مشابه بوده که عبارتند از: استان خراسان رضوی، کرمان، تهران، سمنان، بوشهر، کهکیلویه و بویراحمد، چهارمحال و بختیاری، البرز، فارس، اصفهان، سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و یزد. بیشترین کاهش نسبت میانگین بارش استانی نسبت به دوره بلند مدت مشابه از آن استان یزد با 43.9- درصد می باشد. استان های خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان، اصفهان و فارس به ترتیب با مقادیر 34.3-، 33.4-، 26.1- و 22.3- درصد به ترتیب رتبه های استان های با کمترین میزان میانگین بارش استانی نسبت به مقادیر بلند مدت محسوب می گردد.
چشم انداز یک ماهه آب و هوا کشور (15 خرداد لغایت 11 تیر 1395)
تحلیل سینوپتیک
با توجه به الگوهای نقشه های پیش یابی طی یکماهه آینده (15 خرداد لغایت 11 تیر 1395) شکل گیری یک ناوه وسیع کم ارتفاع بر روی عرض های شمالی اوراسیا (غرب روسیه) خواهیم داشت که با گسترش تراف ثانویه ناشی از آن تا دریا سیاه و شرق مدیترانه موجب انحنای خطوط هم ارتفاع تراز 500 هکتوپاسکال بر روی غرب منطقه خاورمیانه می گردد. این وضعیت نشان می دهد که موج های کوتاه طی یکماهه آینده بر روی حومه دریا سیاه و شرق مدیترانه حرکت نموده و با گذر آن ها بر روی نوار شمالی کشور موجب رخداد ناپایداری های منجر به بارش می گردد. همچنین این موج ها موجب ایجاد نیروی محرکه لازم برای فراهم آوری شرایط برای تقویت همرفت های عصرگاهی بر روی نواحی مرتفع استان های مرکزی و جنوب شرق رشته کوه زاگرس خواهد شد.
گسترش تراف ثانویه ناوه مذکور بر روی شرق مدیترانه موجب عقب نشینی نسبی کمربند پرفشار جنب حاره در این نواحی برای برهه های از بازه یکماهه خواهد شد که نتیجه ی شرایط میتواند در فراهم آوری فعالیت چشمه های تولید گرد و خاک در صحاری غرب منطقه همچون سوریه، عراق و شمال عربستان گردد.
از نظر وضعیت سطح زمین در سرتاسر فلات ایران میزان متوسط فشار سطح دریا نرمال تا 2 هکتوپاسکال فراتر از نرمال پیش بینی می گردد در نتیجه این وضعیت تضعیف کمفشار فصلی در سطح زمین مورد انتظار ست.
بارش
نقشه توزیع بارش یکماهه نشان می دهد که عمده بارش ها در این مدت بر روی نوار شمالی کشور متمرکز خواهد بود. استان های آذربایجان غربی، شرقی، اردبیل، گیلان، مازندران و گلستان بیشترین میزان بارش ها را به خود اختصاص خواهند داد. استان گیلان در سواحل جنوب غربی خزر با محدوده بارش 200 الی 215 میلی متر / 30 روز بالاترین میزان بارش ها را از آن خود خواهد داشت.
استان های واقع در امتداد رشته کوه البرز مانند استان زنجان، قزوین، البرز، تهران ، خراسان شمالی و رضوی در محدوده بارشی دوم واقع خواهند بود.
نواحی از استان های کردستان، همدان، نواحی شمالی استان کرمانشاه، لرستان، مرکزی، قم، نواحی جنوبی سمنان، اصفهان، یزد، خراسان جنوبی، کرمان، هرمزگان و سیستان بلوچستان از جمله مناطقی هستند که طی یکماهه آینده در آنها وقوع بارش های همرفتی دور از انتظار نخواهد بود.
نرخ مجموع بارش های یکماهه آینده بر روی نوار شمالی کشور، استان های واقع در امتداد دامنه های البرز، مرکز و مناطقی از زاگرس مرکزی در جنوب غرب کشور دارای نرخ بارش نرمال تا 2 میلی متر در روز فراتر از نرمال پیش بینی می شود.
دما
بر اساس نقشه های مرکز پیش یابی TCC به طور میانگین طی یکماهه آینده بر روی غالب نواحی کشور متوسط دمای هوا بین 1 الی 2 درجه سلسیوس فراتر از نرمال قرار خواهد داشت. این فرانرمال دمایی به سبب الگوهای پر ارتفاع لایه تراز میانی بر روی فلات ایران و در نتیجه حاکمیت شرایط افزایش دما ایجاد خواهد شد. نوار جنوبی کشور به دلیل وجود جریانات خنک نسبی دارای دمای نزدیک به هنجار و در برهه های خاص در برخی نواحی با کاهش نسبت به میانگن بلند مدت مواجه خواهند بود.
استان هایی که در طی یکماهه آینده دارای بالاترین میزان گرمایش دمای هوا نسبت به نرمال هستند عبارتند از استان های واقع در امتداد دامنه های شرقی زاگرس، مرکز و شرق کشور که شامل استان های کرمانشاه، کردستان، همدان، لرستان، مرکزی، قم، اصفهان، چهارمحال و بختیاری، اصفهان، شمال و غرب استان فارس، جنوب استان خراسان رضوی، خراسان جنوبی، یزد، شمال هرمزگان، کرمان و سیستان وبلوچستان می باشد.
بالاترین سطح نابهنجاری گرمایش هوا در طی یکماهه آینده از آن استان های اصفهان، یزد، کرمان و سیستان وبلوچستان خواهد بود که در مناطقی از این استان ها سطح نابهنجاری متوسط دمای هوا تا 5.5+ درجه سلسیوس بالغ می گردد.
در مقابل استان های واقع در نوار شمالی کشور شامل نواحی از استان های آذربایجان غربی، شرقی، اردبیل مازندران، گلستان و خراسان شمالی و همچنین استان های واقع در نوار جنوبی کشور شامل استان های بوشهر، نوار ساحلی استان هرمزگان و سواحل استان سیستان و بلوچستان دارای دمای هوای نرمال تا 1 درجه سلسیوس کمتر از نرمال های بلند مدت می باشند که در برخی از نواحی این استان ها (مانند استان بوشهر) این کاهش متوسط دما هوا نسبت به نرمال تا 2.5- درجه سلسیوس بالغ می گردد.
تحلیل جامع سینوپتیک اردیبهشت ماه 1395؛ مینودشت استان گلستان با 95.2 میلی متر بالاترین میزان بارش / خشکسالی ها تداوم دارند.
نقشه های معرف نابهنجاری ارتفاع تراز 500 هکتوپاسکال نشانگر وجود ارتفاع بالاتر از سطح نرمال بر روی غالب نواحی کشور می باشد، بطوری که بر روی نیمه شمالی و مرکز کشور این نابهنجاری تا 40+ ژئوپتانسیل متر بالغ می گردد. بر روی شرق شبه جزیره عربستان و جنوب خلیج فارس مرکز الگوی گردش نابهنجار چرخندی دیده می شود. بطوری که در نواحی شرق شبه جزیره، خلیج فارس، عمان و شمال دریا عرب محدوده نابهنجاری ارتفاع تراز 500 هکتوپاسکال رنج (1± ژئوپتانسیل متر) استقرار داشته ست.
از نظر وضعیت الگوی سطح زمین به طور کل در سطح کشور متوسط فشار سطح دریا رنج (1± هکتوپاسکال) را نشان می دهد.
الگوی نابهنجاری مثبت ارتفاع تراز 500 هکتوپاسکال و نرمال متوسط فشار سطح دریا نشان دهنده وضعیت نرمال و کمتر از نرمال فعالیت سامانه های بارش زا در سطح کشور طی اریبهشت ماه 1395 محسوب می گردد.
بررسی ها نشان می دهد که بارش اردیبهشت ماه سال جاری درکل کشور پایین تر از حد طبیعی (میانگین بلند مد ت این ماه) بوده، بطوریکه بارش کل کشور به 64 درصد میانگین بلندمدت آن در این ماه رسید و به عبارتی با 36 درصد کاهش همراه بود. در بین ایستگا ه های پایش بارندگی، ایستگاه مینودشت (سازمان هواشناسی) در استان گلستان با ثبت 95.2 میلی متر بارش، بیشترین مجموع بارندگی این ماه را داشته است.این درحالیست که همه استانهای کشور با کمبود بارش نسبت به بلندمدت خود روبرو بوده اند و نوار جنوبی کشور هیچ بارشی دریافت نکرده است.
همچنین در اردیبهشت ماه سال جاری افزایش دما نسبت به حالت طبیعی در کل کشور دیده می شود که بر این اساس به طور میانگین، کشور دمایی حدود 1.6 درجه گرمتر از دوره مشابه در بلند مدت را تجربه نموده است.
بررسی خشکسالی های کوتا ه مدت حکایت از گسترش نسبی خشکسالی خفیف تا متوسط در کل کشور دارد. این درحالیست که بررسی این پدیده در بازه های زمانی بلند مدت منتهی به پایان اردیبهشت 1395 مؤید تداوم خشکسالی های انباشته بعضاً با شدت بیشتردر بیش از نیمی از مناطق کشور می باشد.
رخداد پدیده گرد و خاک در اردیبهشت ما ه 95 خوشبختانه حکایت از کاهش تعداد روز و وسعت این پدیده در استان های کشوردر مقایسه با مدت مشابه در سال گذشته و کاهش شدت و گستره ی آن نسبت به بلند مدت دارد.
برای دریافت فایل کامل ماهنامه مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران اینجا را کلیک نمائید.