پیش بینی فصلی تابستان 95: بررسی سال های آنالوگ بر اساس بلاکینگ ماه آپریل 2016 (فروردین 1395) قسمت دوم (شماره 4)

همانطور که در بخش های قبلی بدان اشاره شد، طی ماه آپریل سال جاری بر روی نواحی از گرینلند و بخش هایی از قطب شمال با افزایش میزان ارتفاع تراز 500 هکتوپاسکال مواجه بودیم که موجب ایجاد یک بلاکینگ قوی بر روی عرض های شمالی در این مناطق گردید. بدین ترتیب ماه آپریل 2016 یکی از قوی ترین بلاکینگ های  دوره های اخیر را تجربه نمود. 

بر اساس الگو بلاکینگ ماه آپریل، تمرکز خود را بر روی آمارهای بلند مدت معطوف نمودیم، در نهایت 17 سال که در همگی آنها با بلاکینگ ماه آپریل مواجه بودند شناسایی و تفکیک شدند. با ترسیم پلات نقشه های مربوط به ارتفاع و میزان فشار لایه های زیرین و میانی جو مشخص گردید در برآیند کلی این 17 سال، در تراز 500 هکتوپاسکال طی سه ماهه ژوئن تا اوت بر روی غرب روسیه - شمال خزر مرکز پشته پر ارتفاع تراز میانی استقرار داشته و تا شبه جزیره بالکان گرایش را نشان می دهد. همچنین در سرتاسر کمربند جنب حاره بر روی جنوب غرب آٍسیا تا شمال آفریقا نابهنجاری منفی ارتفاع تراز 500 hpa به معنای تضعیف شدت پشته پر ارتفاع جنب حاره تابستانه در این مناطق بشمار می رود.

در نوشتارهای قبلی بر اساس شرایط اقیانوس آرام که در حال حاضر در وضعیت گذار از النینو به لانینا می باشد، بر روی سال های گذشته مطالعه داشتیم و در نهایت 8 سال بعنوان سال های مشابه در این خصوص که همگی دارای شرایط گذر از النینو به لانینا در طی فصل تابستان بوده اند شناسایی نمودیم. در نقشه برآیند این سال ها در هر 2 لایه تراز سطح دریا و لایه میانی جو نابهنجاری منفی دیده شد. همچنین بر روی حوالی غرب روسیه تا شمال خزر مرکز پشته پر ارتفاع تراز 500 hpa‌ استقرار داشته ست. 

 

در این بخش با تمرکز بر روی آمار بارش و دمای شهر تهران بر اساس 17 سال آنالوگ مذکور موارد قابل مهم ذکر می گردد:

1- با مقایسه میانگین بارش سه ماهه ژوئن - اوت 17 سال آنالوگ با میانگین بلند مدت 64 ساله در می یابیم که به طور کل در طی 17 ساله مذکور بارش های فصل تابستان گرایشی به سمت کاهش را نشان داده ست. میزان ناهنجاری میانگین بارش ها در طی این ساله ها برای ماه ژوئن 0.2-، ژوئیه 0.1- و اوت 0.6- میلی متر نسبت به نرمال بلند مدت بوده است. 

2-در طی 17 سال آنالوگ در طی ماه ژوئن 7 سال، ژوئیه 6 سال و ماه اوت 8 سال بدون مقادیر بارش ( بارش< 0.1 میلی متر) به ثبت رسیده ست. بنابر این گرایش به سمت شرایط خشک در ماه اوت (شهریور) بیشتر از 2 ماهه دیگر تابستان دیده می شود. 

3- در طی این سال ها 6 سال از 17 سال دارای بارش (بارش> 0.1 میلی متر) در هر 3 ماهه تابستان بوده ست. 

4- بررسی وضعیت دمایی طی 17 سال آنالوگ مشابه نشان می دهد که در طی ماه ژوئن گرایش به ناهنجاری مثبت یا منفی میانگین دما در حد تقریبا یکسانی دیده می شود. 8 سال با میزان ناهنجاری میانگین دمای فراتر از نرمال (0.5+<T)  و 7 سال با ناهنجاری کمتر از نرمال (T<-0.5)  دیده می شود. میانگین دمای ماه ژوئن 17 سال آنالوگ تفاوتی با میانگین بلند مدت 64 ساله نشان نمی دهد.

5- در طی ماه های ژوئیه و اوت گرایش کلی میانگین دمای ماهیانه به سمت فراتر از نرمال را نشان می دهد. ماه ژوئیه 17 و ماه اوت 15 سال از 17 سال مورد نظر بالاتر از سطح هنجار های بلند مدت 64 ساله (0.5+<T) را نشان داده اند. میانگین دمای ماه های ژوئیه و اوت 17 سال آنالوگ نسبت به میانگین بلند مدت 64 ساله در میزان 0.1 درجه سلسیوس  بالاتر از نرمال بوده ست.

6- بنابر این گرایش کلی فصل تابستان بر اساس این سال ها به سوی گرمایش و فرانرمال دمایی دیده می شود. 

مقادیر میانگین ماهیانه شاخص AO و NAO  طی 17 سال آنالوگ نشان می دهد که طی ماه ژوئن هر دو به وضعیت مثبت خود گرایش را نشان می دهند این شرایط بعد از فاز منفی غالب در طی ماه آپریل پدید آمده ست.

در طی ماه های ژوئیه و اوت روند کلی شاخص ها گرایش بیشتری به سمت مقادیر منفی را نشان می دهند. شاخص AO‌ در ماه های ژوئیه و اوت این 17 سال، سه و پنج مورد مقادیر مثبت را بترتیب نشان داده ست. در مورد شاخص NAO نیز چهار و شش مورد نتایج مثبت در این ماه ها را داشته ست. 

حال با استفاده از میزان مقادیر شاخص ONI (میانگین متحرک سه ماهه متوالی ناهنجاری NINO 3.4) به بررسی وضعیت حاکم بر شاخص ENSO‌ طی 17 سال مذکور می پردازیم. همانطور که مشاهده می گردد در طی این سال ها 5 سال وضعیت گذار از النینو به لانینا که تابستان امسال نیز احتمالا در آن رخ خواهد داد را شاهد بوده ایم. این سال ها عبارتند از: 1973، 1988، 1995، 1998 و 2010 که 4 سال آن (به غیر از 1995) شرایط مطلق لانینا حاکم بوده است. 

نقشه های نابهنجاری ارتفاع تراز 500 hpa، بارش و دما بر اساس سال های 5 ساله آنالوگ که در آنها در ماه آپریل شرایط بلاکینگ نواحی گرینلند و قطبی  رخ داده و در آنها طی تابستان شرایط گذر از النینو به لانینا صورت گرفته بدین شرح است:

الف- نابهنجاری ارتفاع تراز 500 hpa

ب- نابهنجاری بارش

ج- نابهنجاری دما

بر اساس بررسی های صورت گرفته در مورد سایر عوامل و شاخص های دیگر نزدیک ترین سال به شرایط حاضر عبارت ست از: 1903، 1924 و 1942 می باشد. نقشه پارامترهای مختلف را بر اساس این سال ها در ذیل مشاهده می نماید:

جمع بندی

بر اساس الگوهای سال های آنالوگ متعدد مورد بررسی شده، برای میزان نرخ بارش های تابستان 1395، انحراف قابل توجهی نسبت به حد نرمال های بلند مدت در غالب مناطق کشور انتظار نمی رود و متوسط بارش ها در محدوده نرمال واقع می باشند. به سبب الگوهای حاکم بر روی عرض های جغرافیایی عرص های میانه به نظر می رسد به طور کل نرخ بارش ها تابستانه بر روی ناحیه شمال غرب کشور و بخش هایی از استان گیلان نرمال با گرایش به فراتر از نرمال های بلند مدت دوره مشابه واقع گردد. 

بررسی الگوها مرتبط با میزان فعالیت موسمی شبه قاره هند طی تابستان مبین این مطلب می باشد که فعالیت سامانه آب و هوایی مونسون می تواند در طی ماه ژوئیه فراتر از نرمال بر روی بخش های غربی شبه قاره و آب های دریا عرب ظاهر گردد و این افزایش نابهنجار فعالیت می تواند بر روی الگوهای بارش در بخش های جنوب و جنوب شرق کشور تاثیرات مثبتی را داشته باشد.

از نظر دمایی به نظر می رسد در طی تابستان پیشرو از نظر توزیع نابهنجاری دمایی همگنی را در کل کشور شاهد نباشیم، به عبارت دیگر بر روی بخش های جنوب شرق، دامنه های زاگرس جنوبی و برخی از مناطق شرقی دمای هوا نرمال با تمایل به کمتر از نرمال را نشان می دهد. این در حالی ست که بر روی نوار شمالی کشور، برخی از مناطق سواحل خزر و غرب کشور دمای هوا نرمال با تمایل به فراتر از نرمال دمایی را نشان می دهد.