پیش بینی آب و هوای کشور طی 90 روز آینده ( نیمه دوم بهمن 94 لغایت نیمه اول اردیبهشت 1395)

برونداد الگوی 7 گانه مولتی مدل آمریکای شمالی (NAMME) حکایت از آن دارد که طی سه ماهه آینده (12 بهمن 94 الی 11 اردیبهشت 95) به طور کل چشم انداز بارش ها در سطح کشور در اکثر مناطق، نرمال با تمایل به کمتر از نرمال پیش بینی می شود. نرخ بارش ها در بخش هایی از غرب، جنوب غرب و نواحی جنوبی کشور نسبت به سایر مناطق نابهنجاری منفی قوی تری را نشان می دهد. 

ریزش ها در این بازه زمانی در بخش های شمالی، به ویژه نوار شمالی کشور به سطح هنجار نزدیک تر خواهد بود.

از نظر شرایط دمای طی سه ماهه یاد شده به طور متوسط در سطح کشو ر میزان میانگین دما بین 0.5 الی 1.0 درجه سلسیوس بالاتر از سطح هنجار پیش بینی می شود. که این وضعیت منجر به افزایش میزان سطح تبخیر و ذوب شدن زودهنگام منابع پوشش برفی می گردد. از اینرو به لحاظ چشم انداز ذخایر آبی در این مدت جبران خشکسالی  سال های اخیر کمرنگ تر به نظر می رسد.

شکل 1. پیش بینی الگوهای 7 گانه   مولتی مدل آمریکای شمالی (NAMME)  از وضعیت نابهنجاری بارش آسیا مرکزی طی دورهه سه ماهه 12 بهمن 94 الی 11 اردیبهشت 95

در ادامه به تشریح وضعیت سینوتیکی و اقیانوسی آب و هوا پرداخته شده است.

 وضعیت سینوپتیک (Synoptic Conditions)

طی سه ماهه آینده بر روی حوزه دریا مدیترانه، جنوب اروپا و جنوب غرب آسیا میزان ارتفاع تراز فشار 500 hpa بین 10+ الی 60+ متر بالاتر از سطح هنجار پیش بینی می شود، این در حالی ست که بر روی گرینلند، ایسلند و بخش هایی از شبه جزیره اسکاندیناوی نرمال تا 10- متر کمتر از نرمال برآورد می گردد. این الگو بطور کل شرایط مناسب به لحاظ الگوی های تراز میانی جو به جهت ایجاد بارش های موثر در سطح کشور به شمار نمی رود. با توجه به نقشه ذیل این شرایط به ویژه در دوره نیمه دوم بهمن لغایت نیمه اول اسفند 94 و همچنین نیمه دوم فروردین لغایت نیمه اول اردیبهشت 95 به چشم می خورد.

در طی نیمه دوم اسفند لغایت نیمه اول فروردین 1395 با فراهم شدن نسبی شرایط الگوی تراز میانی جو به صورت گسترش رو به جنوب فرود موج بلند به شمال غرب خارومیانه (قفقاز) و همچنین الگوی اقیانوسی به شکل ایجاد و تقویت همگرایی جریانات تراز سطوح تحتانی تا میانی جو و فرارفت هوای گرم و مرطوب از دریا عرب به فلات ایران در بخش های جنوبی _ شرقی کشور و همچنین 1/2 شمالی باند غربی کشور نرخ بارش ها نرمال تا 1 میلی متر در روز بالاتر از سطح هنجار پیش بینی می گردد. 

شکل 2. نقشه های ناهنجاری الگوی تراز 500 hpa طی دوره های یک، دو و سه ماهه و میانگین کل دوره بر حسب متر.

با توجه به نقشه های سطح زمین به طور کل طی 3 ماهه آینده میزان متوسط فشار سطح دریا (MSLP) بر روی حوزه دریای مدیترانه و جنوب اروپا به میزان 1 الی 2 هکتوپاسکال بالاتر از سطح نرمال پیش بینی شده است. این شرایط بیانگر آنست که ایجاد و عبور سامانه های دینامیک که با کمفشار سطح زمین همراهی می گردند بر روی حریم دریا مدیترانه از فراوانی و شدت کمتری برخوردار و در نتیجه سیکلون زائی زیر سطح نرمال خواهد بود. بر روی سایر نواحی جنوب غرب آسیا، شامل دریا سرخ، شبه جزیره عربستان و ایران نیز متوسط فشار سطح دریا نرمال تا 1+ هکتوپاسکال بالاتر از سطح هنجار پیش بینی شده است.

این در حالی ست که بر روی شمال غرب اروپا، شمال اقیانوس اطلس و بخش هایی از عرض های شمالی اوراسیا میزان متوسط فشار سطح دریا غالباً از 1- الی 2- هکتوپاسکال و در برخی نواحی بیش از این میزان کمتر از نرمال می باشد.

بالاتر از سطح نرمال بودن میزان متوسط فشار سطح دریا بر روی شمال غرب اقیانوس آرام نشانه ضعیف تر از نرمال بودن مونسون زمستانه با شمال شرقی می باشد (افت جریانات شمال شرقی آسیا مرکزی)، همچنین کمفشار آلئوت به موقعیتی جنوب شرقی تر از پوزیشن نرمال خود پیش بینی می گردد.

در طی دوره نیمه دوم اسفند لغایت نیمه اول فروردین 1395 با گسترش زبانه های توده هوای کمفشار اوراسیا به جنوب غرب آسیا و کاهش میزان فشار بر روی بخش هایی از فلات ایران شرایط نسبی بارش بر روی نواحی باد شده جنوب _ شرق و برخی نواحی غربی ایران فراهم می آید. 

شکل 3. نقشه های ناهنجاری الگوی فشار متوسط دریا (MSLP) طی دوره های یک، دو و سه ماهه و میانگین کل دوره بر حسب hpa.

این الگو بیانگر 2 قطب متضاد کمفشار عرض های شمالی و پرفشار عرض های جنب حاره را نشان می دهد و بیانگر آن ست که مسیر عبور سامانه های آب و هوایی عموما در محدوده عرض های معتدله به صورت تقریبا مداری به سمت شرق می باشد. 

 وضعیت اقیانوسی (Oceanic Conditions)

طی یک ماهه آینده (نیمه دوم بهمن لغایت نیمه اول اسفند 94)؛ با توجه به نقشه های معرف تابع جریان _ باد تراز 850 hpa و همچنین پتانسیل تراز 200 هکتوپاسکال بر روی فلات ایران وضعیت نرمال تا 1 واحد بالاتر از سطح هنجار تابع جریان 850 hpa دیده می شود که شرایط سیکلونی قوی به شمار نمی رود. همچنین بر روی حوزه غربی دریا مدیترانه و شبه جزیره ایبری  به سبب قوی تر از نرمال بودن پرفشار آزرو (Azores High) الگوی گردش واچرخندسبب حاکمیت جریانات سرد بر روی منتهی الیه شرق مدیترانه، ترکیه و نواحی واقع در نزدیکی شمال دریا سرخ خواهد شد.

با توجه به ضعیف و محدود شدن جریانات واچرخند بر روی جنوب شرق آسیا تا خلیج بنگال، جریانات همگرایی بر روی حاره اقیانوس هند ضعیف تر پیش بینی می شود در نتیجه جریانات مداری شرقی (غربسو) در این بخش نمی تواند به طور موثر در جهت تقویت همگرایی جریانات به سوی فلات ایران مشارکت نماید. 

پتانسیل سرعت تراز 200 هکتوپاسکال در سرتاسر اقیانوس هند بین 1 الی 3 واحد بالاتر از میزان نرمال بوده که قطب آن با 3+ الی 4+ واحد فراتر از نرمال بر روی بخش هایی از شرق آفریقای جنوب واقع خواهد شد این شرایط که با وضعیت تمایل به همگرایی تراز بالا در سطح منطقه همراه می باشد، الگوی مناسب شاخص MJO به شمار نمی رود.

از دو ماهه آینده (نیمه دوم اسفند لغایت نیمه اول فروردین 95)؛ بر روی فلات ایران . جنوب غرب آسیا نابهنجاری تا میان نرمال الی 1- واحد کمتر از نرمال تابع جریان جریان تراز 850 hpa پیش بینی شده که موجب ایجاد گردش سیکلونی بر روی فلات ایران می گردد.  در سرتاسر جنوب شرق آسیا تا خلیج بنگال الگوی گردش آنتی سیکلون قوی تر از دوره گذشته به چشم می خورد، به طوری که میزان ناهنجاری تابع جریان تراز 850 hpa در این بخش تا 3+ واحد بالاتر از هنجار پیش بینی شده ست. بر هم کنش بین این 2 قطب سیکلون و آنتی سیکلون موجب تقویت همگرایی جریانات جو بر روی شمال اقیانوس هند، دریا عرب و عمان شده و فرارفت جریات جنوبی به سوی جنوب _ شرق ایران تسهیل و تقویت می گردد.

با توجه به شرایط اخیر، مولفه باد مداری شرقی (غربسو) حاره اقیانوس هند به سمت غرب دریا قوی تر از دوره گذشته مورد انتظار می باشد.

از نظر پتانسیل سرعت 200 هکتوپاسکال گسترش نابهنجاری منفی از سمت دریا مدیترانه  به جنوب غرب آسیا و ایران و حاکمیت ناهنجاری مثبت پارامتر بروی شرق، جنوب شرق آسیا و غرب اقیانوس آرام موجبات بهبود شرایط و فاز مطلوب شاخص MJO را در این دوره نشان می دهد.

از سه ماهه آینده (نیمه دوم فروردین لغایت نیمه اول اردیبهشت 95)؛ با توجه به نقشه تابع جریان تراز 850 hpa در دوره سوم پنجره زمانی سه ماهه پیش بینی، بر روی نیمه شرقی مدیترانه، شمال دریا سرخ و غرب خاورمیانه استقرار جریانات واچرخند موجب می گردد که جریانات حلقه بادهای غربی از منطقه اروپا با حرکت به سمت شرق به عرض های بالاتر منحرف گردند، در نتیجه دامنه عملکرد چیره بادهای غربی در این دوره در موقعیت شمالی تر نسبت به جنوب غرب آسیا و ایران واقع خواهد شد. پیامد دیگر این شرایط برقراری جریانات شمال تا شمال غربی بر روی پهنه فلات ایران می باشد که می تواند وقوع برهه هایی سرمایش را در برخی نقاط شرق خاورمیانه، آسیا میانه و شمال شرق و شرق ایران را توجیه نماید.

شرایط از منظر پتانسیل سرعت تراز 200 هکتوپاسکال به صورت نابهنجاری مثبت به میزان 1 الی 2 واحد بالاتر از هنجار در بخش هایی از غرب خاورمیانه شامل شرق دریا مدیترانه، شبه جزیره عربستان، فلات ایران و همچنین غرب آفریقا موجب همگرایی تراز فوقانی و نامساعد بودن شرایط جهت بارش های موثر در این مدت می باشد.

شکل 4. نقشه های ناهنجاری الگوی تابع جریان و باد تراز 850 hpa طی دوره های یک، دو و سه ماهه و میانگین کل دوره بر حسب 5x1.0E6m²/s

ترسیم الگوی نابهجاری بارش طی 3 ماهه یاد شده از برونداد مدل CFS v2 توسط نقشه ذیل به تصویر کشیده شده ست:

شکل 5. نقشه ناهنجاری بارش جهانی طی سه ماهه (12 بهمن 94 الی 11 اردیبهشت 95) برونداد مدل CFS v2.