کمپلکس بلاکینگ پرفشار جنب حاره - پرفشار مهاجر عامل اصلی موج گرمای نیمه غربی و شمال غربی کشور

---

 بتدریج طی 5 روز آینده با تضعیف حد شرقی حجره پرفشار جنب حاره محور پرارتفاع به سمت غرب و شمالغرب کشور متمایل شده و از حد غربی خود با کمفشار بالکان برهمکنش قویتر را برقرار می کند. حد شمالی پرارتفاع با یک پرفشار مهاجر بر روی غرب روسیه همپیوند شده و بدین ترتیب پربندهای بسیار گرم 585 ژئوپتانسیل دکامتر تا عرض 60 درجه شمالی گسترش می یابد.

 ساختار بلاکینگ لایه تراز میانی از یکسو سبب فرارفت گرم در مناطق غربی و از سوی دیگر سبب فرارفت سرد (در راستای فرورد آسیا) در بخش های شرقی کشور می شود که در سطح زمین نیز زبان های پرفشار مهاجر نیز شارش های شمالی را به دنبال دارد.

ریزش های شمالی از جانب آسیا بر روی نیمه شرقی و فرارفت جنوبی بر روی نیمه غربی کشور طی روزهای آینده بکرات تا اواسط هفته آینده ... 

پیش بینی وضعیت بارندگی و دما هوا کشور طی خرداد ماه 1397

---

بررسی نقشه های هواشناسی نشان می دهد که طی خرداد ماه میزان ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال بر روی کشور بین 20 تا 30 متر بالاتر از حد نرمال می باشد. بر روی شرق دریا عرب و جنوب شبه جزیره عربستان استقرار مرکز کم ارتفاع با آنومالی تا 10 متر کمتر از نرمال بیانگر الگوی گردش سیکلونی (چرخندی) می باشد. در لایه تراز 200 هکتوپاسکال بر روی سرتاسر منطقه جنوب غرب آسیا آنومالی منفی پتانسیل سرعت در تراز 200 هکتوپاسکال حاکمیت داشته و بر روی بخش وسیعی از آب های دریا عرب، اقیانوس هند غربی _ مرکزی الگوی واگرایی بالا دیده می شود. 

آنومالی های مرتبط با وضعیت فشار سطح دریا (MSLP) بیانگر گسترش زبانه های توده هوای کمفشار بر روی بخش وسیعی از مناطق ازجمله دریا مدیترانه، ترکیه، جنوب دریا کاسپین و مرکز - شرق دریا عرب با آنومالی 1 الی 2 هکتوپاسکال کمتر از نرمال و بر روی سایر مناطق شامل عربستان، مناطق شمالی و غربی ایران و اقیانوس هند تا 1 هکتوپاسکال کمتر از حد نرمال بلند مدت پیش بینی می شود. 

چنین وضعیتی سبب می گردد که شرایط لایه های جو بر روی منطقه بسبب بروز ناپایداری ها و اغتشاشات جو فراهم گردد از جمله: عبور امواج ناپایدار غربی بر فراز منطقه با پاسخ های مناسبی در لایه های پایینی جو مواجه خواهد شد، نتیجتاً  نرخ بارندگی در تمامی بخش های واقع در غرب منطقه از جمله شرق مدیترانه، ترکیه، عراق، سوریه، اردن، عربستان تا 1 میلی متر در روز بالاتر از حد نرمال بلند مدت واقع گردد. 

بواسطه شرایط ذکر شده در خصوص ترسیم الگو لایه های تراز جو بروی دریا عرب و شمال اقیانوس هند و حاکمیت الگوی چرخندی در لایه تراز 850 که با تقویت نسبی بادهای جنوب غربی (جت سومالی) بطرف شبه قاره هند همراه ست به نظر می رسد بارندگی ها  موسمی در بدو آغاز از  اواخر ماه می و ماه ژوئن نرمال تا بالاتر از حد نرمال بلند مدت واقع گردد که این وضعیت می تواند سبب شود که نرخ بارندگی ها بر روی سواحل استان سیستان و بلوچستان و بخش هایی از هرمزگان  واقع در جنوب شرق کشور متمایل به بالاتر از حد نرمال بلند مدت باشد. همچنین شرایط مساعد برای وقوع ناپایداری جو بر روی دریا عرب و آب های نسبتا گرم این پهنه وضعیت برای شکلگیری توفان های حاره در این پهنه را مساعد می نماید. 
 

پیش بینی وضعیت جوی کشور طی تابستان 1397 (بخش اول: بررسی شاخص ها و عوامل اقلیمی موثر)

---

1- شاخص النینو _ نوسان جنوبی (ENSO)؛ 

شاخص نینو اقیانوسی (ONI) طی سه ماهه فوریه - آپریل 2018 به 0.6- درجه سلسیوس رسید.طی زمستان 96 بر روی آب های حاره اقیانوس آرام رویداد لانینا (مقادیر ONI معادل 0.5- یا سردتر برای 5 ماه متوالی) گزارش شد که کمترین میزان ONI  معادل 1- درجه سلسیوس بوده که بیانگر شدت لانینا با درجه متوسط می باشد. 

بر اساس پیش بینی های صورت گرفته در مرکز پیش بینی اقلیمی (CPC)  گذار وضعیت لانینا به وضعیت خنثی (ENSO-Neutral) صورت خواهد گرفت و وضعیت خنثی تا پاییز 97 تداوم خواهد داشت. با توجه به اینکه سطح دما آب های زیر سطحی در ناحیه شرق - مرکزی و شرق حاره اقیانوس آرام نرمال تا زیر نرمال می باشد. به نظر می رسد که احتمال رو به افزایشی برای رخداد فاز گرم ENSO (النینو) طی زمستان 97 وجود داشته باشد.  

تحلیل تخصصی الگوی آب و هوایی طی هفته چهارم دی و هفته اول بهمن 96

---

الگوی تراز لایه میانی جو طی هفته چهارم دیماه بیانگر حاکمیت پرارتفاع مانع بر روی غرب روسیه می باشد که به صورت میانگین خطوط هم ارتفاع گسترش یافته بسوی قطب شمال می باشد. در دو سوی این منطقه پر ارتفاع، مراکز منطقه ناوه (کم ارتفاع) بروی آسیا و اروپای غربی _ مرکزی واقع خواهند بود. به موازت مرکز پر ارتفاع مانع بر روی غرب روسیه در منطقه خاورمیانه، قلمرو پر ارتفاع جنب حاره استقرار خواهد داشت که با افزایش میزان ارتفاع تراز لایه میانی جو تا 90+ متر در سراسر دریا سرخ، شبه جزیره عربستان و ایران مواجه بوده و در سایر مناطق تا 60+ متر ارتفاع لایه مذکر بالاتر از حد نرمال میانگین هفتگی در بلند مدت خواهد بود. 

بدین ترتیب با توجه به ساختار اشاره شده در مورد الگوی موج های بلند اوراسیاه، امواج کوتاه از جنوب عرض معتدله تا شمال کمربند جنب حاره به سوی شرق جابجا خواهند شد، عبور این امواج سبب می گردد، منطقه شمالغرب، شمال زاگرس، سواحل دریا خزر و نوار شمالی کشور تحت تاثیر این امواج طی هفته آخر دیماه از بارندگی برخوردار شده و نفوذ زبانه های توده هوای پرفشار باعث خواهد شد، طی اواسط هفته پیشرو، پس از فرارفت هوای گرم جنوبیِ اوایل هفته، با افت متوسط دما هوا در سطح کشور مواجه شویم. 

به دلیل تسلط پشته پر ارتفاع جنب حاره و نوسان غربسو آن نسبت به شدت و موقعیت نرمال بلند مدت  بر روی منطقه و از جمله فلات ایران، بخش وسیعی از کشور از جمله مناطق نیمه جنوبی، جنوبغرب، مرکز و شرق کشور از بارش های سامانه های شمالی بی بهره خواهند بود و شرایط خشک همچنان تا واپسین روزهای دیماه 96 در این مناطق تداوم می یابد. 

در طی هفته اول بهن ماه 96، ساختار پرارتفاع مانع در عرض های شمالی واقع در غرب روسیه موازی با پشته پر ارتفاع جنب حاره به سمت مناطقی شرقی تر جابجا می گردد، با این اتفاق حدود جنوبی و شرقی منطقه امواج بلند ناوه فعال بر روی اروپا نیز به سمت مناطق شرقی منتقل می گردد، لذا خطوط هم ارتفاع تراز میانی بر روی شرق مدیترانه و خاورمیانه نسبت به هفته آخر دی ماه پائین سویی به سمت عرض های جنوبی تر را نشان می دهد، گرچه در منطقه خاورمیانه بطور میانگین لایه تراز میانی جو نسبت به نرمال بلند مدت تا حدود 60+ متر بالاتر از حد نرمال ست، اما به هر حال با شرقسویی مرکز پر ارتفاع جنب حاره و تمایل نسبی خطوط میانگین ارتفاع تراز میانی از حالت مداری هفته آخر دی ماه به راستای جنوب غربی هفته اول بهمن 96، می توان به این نکته اشاره کرد که احتمالاً کشور در برهه اوایل بهمن مامن عبور امواج کوتاهِ کم دامنه به مناطق داخلی و احتمالاً جنوبی نیز خواهد بود.

در الگوی تراز سطح دریا نیز زبانه های پرفشار عقب نشینی به سمت عرض های شمالی و شرقی ترِ روسیه را نشان خواهد داد و زبانه های توده هوای کمفشار در سطح منطقه با آنومالی نرمال تا 1- هکتوپاسکال کمتر از نرمال گسترش می یابد.

تقویت پرفشار جنب حاره و افزایش دما هوا در غرب و شمال غرب کشور/پدیده شرجی و گرما در خوزستان/ تشدید باد 120 روزه سیستان

---

بررسی روند 6 روز آینده الگوی تراز میانی جو در منطقه نشان دهنده تقویت توده هوای پرفشار جنب حاره بر روی نواحی غربی می باشد، این تقویت پرارتفاع لایه میانی به همراه تشدید کمفشار فصلی سطح زمین موجب روند افزایشی دمای هوا بر روی نیمه غربی و شمال غرب کشور طی روزهای آینده خواهد شد. متوسط میزان افزایش دما بر روی نواحی غربی کشور تا 4+ و در شمال غرب کشور بین 4+ تا 6+ درجه سلسیوس تا روزهای پایانی مرداد 96 پیش بینی می شود.

همچنان فرود مورب آسیا که ناشی از فعالیت پرخندی ناوه لایه تراز میانی در منطقه آسیا میانه می باشد، به همراه فعالیت زبانه های توده هوای پرفشار سطح زمین، موجب استقرار هوای خنکتر آسیایی بر جانب شمال شرق منطقه شده که با جریانات سوی شمال _ شمال شرقی خود را نشان می دهد. سطح دما ها تا پایان مرداد ماه 96 بر روی شمال شرق کشور تفاوت ملموسی را نشان نداده اما بطور کل در باند شرقی به طور نسبی روند کاهشی انتظار می رود.

با توجه به حاکمیت توده هوای پرفشار شمالی بر روی آسیا میانه و تقویت زبانه های کمفشار جنوبی بر روی جنوب پاکستان به نظر می رسد در روزهای باقی مانده از مرداد ماه 96 روند تشدید شیب فشاری در نیمه شرقی کشور را داشته باشیم که پیامد آن چیزی نیست چون افزایش میزان سرعت وزش بادهای فصلی 120 روزه در نوار شرقی و بخصوص شمال سیستان و بلوچستان که ضمن کاهش نسبی دما هوا موجبات ایجاد طوفان گرد و خاک را فراهم می آورد، لذا با توجه به این چشم انداز، توصیه می شود نسبت به اندیشیدن تمهیدات لازم در مواجه با این مخاطره آب و هوا و به کمتر رساندن اسباب زحمت مردم منطقه اقدام گردد.

بطور کل بر روی نوار ساحلی خزر تا پایان مرداد 96 روند نسبی افزایش دما هوا پیشرو خواهد بوده و به طور نسبی هوا گرمتر خواهد شد.

همانطور که ذکر شد بر روی بخش های غربی و جنوب غرب کشور ترکیب تشدید دو عامل ارتفاع لایه تراز میانی و کمفشار فصلی سطح زمین موجب افزایش ضخامت لایه جو در این بخش از کشور بخصوص جنوب غرب کشور خواهد شد، که نتیجه آن افزایش دما هوا به شکل بی هنجار و همچنین استمرار پدیده شرجی در استان خوزستان تا روزهای پایانی مرداد 96 خواهد شد.

در جنوب غرب کشور برای استان خوزستان تا 4 روز آینده گرمای اکستریم (حدی) را پیش بینی می کنیم، این گرمای هوا با توجه به تشدید زبانه های توده هوای کمفشار فصلی بر روی آب های خلیج فارس موجب انتقال رطوبت به بخش های جنوبی و مرکزی استان شده و پدیده شرجی بسیار محتمل می باشد، لذا شاخص آسایش در مناطق یاد شده استان خوزستان روند کاهشی را در پی خواهد داشت.