سامانه های کم ارتفاع موجب اردیبهشت سرد و بارانی خواهند شد...

---

میانگین الگوی جو طی اردیبهشت ماه 98 بر روی اوراسیا متحمل پدیده بلاکینگ امگا بر روی اروپا می باشد که بازوی راست آن با تراف بلند از سیبری روسیه تا شرق دریا مدیترانه کشیده می شود، این بازوی کم ارتفاع ستون جو ایران را تحت تاثیر خود قرار داده و سبب عبور موج های پی در پی و عموماً توده هوای سرد در سطح کشور خواهد شد. الگوی نقشه های پیش یابی نشان می دهد که بطور میانگین طی اردیبهشت ماه 98 آنومالی ارتفاع تراز میان جو بر روی کشور بین 6 تا 30 متر کمتر از مقادیر نرمال بلند مدت می باشد که نشان دهنده تاثیر گذاری مناسب توده های آب و هوایی کم ارتفاع طی یکماهه مذکور می باشد. 

با تشدید توده هوای پر فشار / پر ارتفاع جو در عرض های شمالی، بر روی عرض جنب حاره استقرار کم ارتفاع جو سبب گسترش جریانات غربی بر روی حوزه مدیترانه تا خاورمیانه شده و ضمن عقب راندن جت استریم جنب حاره به عرض های جنوبی تر تشدید واچرخندی زبانه های توده هوای پر فشار جنب حاره را در پی خواهد داشت، جانمایی سلول پرارتفاع جنب حاره با جابجایی شرقسو به سمت دریا عرب و عمان، جریانات جنوبی را در راستای سامانه های ورودی به کشور مهیا می سازد.

با توجه به آنکه مسیر ورود  سامانه ها از سمت ترکیه و شرق مدیترانه به سمت شمال غرب  و غرب می باشد، بنابر این منطقه شمال غرب، غرب و بخش های شمالی کشور طی اردیبهشت 98 با بارش های بالاتر از حد نرمال مواجه خواهند شد و از آنجایی که این توده های آب و هوایی القا کننده جریانات جنوبی نیز هستند بنابر این سیمای بارندگی ها این ماه بر روی بخش های جنوب غربی و نواحی از مرکز کشور نیز نرمال و یا گرایش به بالاتر از حد نرمال بلند مدت را خواهد داشت. 

فاز مثبت شاخص AO و NAO طی دهه نخست اردیبهشت ماه توام با فاز قوی تر 2 و 3 شاخص MJO سبب بروز سرمایش قوی بر روی ایران خواهد شد، از نیمه دوم اردیبهشت شاخص AO و NAO به سمت فاز منفی خود تمایل پیدا کرده و یا در فاز مثبت خود تضعیف خواهند شد، این اتفاق سبب می گردد که ورتکس قطبی بیش از پیش تضعیف بیشتری یافته و الگوی نصف النهاری جو در عرض های بالاتر ضمن تشدید، حفظ و تداوم ریزش هوای سرد شمالی را بر روی منطقه و ایران موجب گردد. 

همانطور که ذکر شده طی دهه اول اردیبهشت ماه شاخص MJO قوی تر از سایر دوره زمانی اردیبهشت ماه ظاهر می گردد و در این مدت بین فاز های 2 و 3 خود واقع می گردد، در این فاز منطقه همرفت حاره بر روی اقیانوس هند متمرکز شده و بر روی آفریقا همگرایی سطوح فوقانی جو موجب فرونشست هوا می گردد. در عرصه مناطق فراحاره این فاز ها موجب القای پشته شمالی شده و به سرمایش منطقه و ایران منتج می گردد. با شروع دهه دوم اردیبهشت تا پایان ماه نوسان MJO در فاز Null خود (ضعیف) واقع ست. به نظر می رسد وارد شدن شاخص MJO طی هفته سوم اردیبهشت ماه 98 به فازهای 8 تا 1 توام با فازها منفی AO (و شاید NAO) الگوی بارشی در سطح منطقه مجددا فزونی و گسترده می گردد.  

در نقشه ذیل در سمت چپ الگوی همبستگی بین فاز 2 شاخص MJO ماه آپریل (دهه اول اردیبهشت) با آنومالی دما هوا و پیش بینی آنومالی دما هوا طی دهه نخست اردیبهشت 98 خروجی مدل ECMWF در سمت راست به نمایش درآمده ست. همانطور که دیده می شود بروز فاز دوم شاخص MJO در ماه آپریل با سرمایش هوا بر روی کشور مصادف هست که به دلیل بروز این فاز و توام شدن با فاز های مثبت NAO و AO و الگوی بلاکینگ جو بر روی اسکاندیناوی (فاز مثبت نوسان SCAN) سرمایش هوا در دهه اول ازدیبهشت 98 بر روی کشور فرین (شدید) می باشد. 

هفته اول اردیبهشت 98-  الگوی بلاکینگ بر روی عرض های بالای جغرافیایی موجب حاکمیت پشته پرفشار بر روی اسکاندیناوی و بخش وسیعی از اروپا حاکمیت داشته که آب و هوای گرم و خشکی را بر روی این نواحی به ارمغان می آورد. بازوی راست بندال مذکور به صورت تراف مورب آسیا تا منتهی الیه شرقی مدیترانه کشیده شده و آنومالی منفی ارتفاع جو بر روی کشور را به ارمغان می آورد. ریزش هوای سرد شمالی بر روی منطقه توام با کاهش ارتفاع جو موجب سرمایش فرین (شدید) هوا بر روی کشور خواهد شد.  

سیمای بارندگی در هفته نخست اردیبهشت ماه 98 به صورتی بی هنجاری مثبت (بالاتر از نرمال) بر روی شمال غرب، سواحل دریا مازندران، شمال شرق می باشد، هسته بارش در هفته اول اردیبهشت 98 بر روی کرانه دریا خزر بخصص استان گیلان با محدوده 5 الی 7 میلی متر در روز واقع می باشد. الگوی دما هوا نیز با بی هنجاری منفی (سردتر از نرمال) در سطح منطقه و کشور همراست. بطور میانگین بی هنجاری دما هوا بر روی بخش های غربی و شمالی کشور بین 4.5 تا 6.5 درجه، در بخش مرکزی بین 2.5 تا 4.5 درجه و در بخش های جنوبی کشور بین 0.5 تا 2.5 درجه سلسیوس کمتر از حالت نرمال بلند مدت دوره مشابه پیش بینی می شود. 

هفته دوم  اردیبهشت 98- در هفته دوم اردیبهشت ماه الگوی جو همانند هفته اول می باشد، با این تفاوت که ساختار بلاکینگ با حرکت به سمت شرق موجب محدود شدن سیکلون ورتکس قطبی بر روی سیبری روسیه شده و در نتیجه فرود مورب آسیا به شکل یک توده هوای کم ارتفاع بر روی آسیا میانه بسته می گردد، کاهش دسترسی تراف آسیا به پهنه آبی دریا مدیترانه موجب کاهش محدوده بارندگی ها بر روی سطح کشور می گردد، کما اینکه در  این زمان الگوی MJO در فازهای نامطلوب خوب واقع شده که همگرایی جریانات در سطوح فوقانی جو را موجب می گردد. 

کشیده شدن منطقه پشته اروپا به حوزه دریا سیاه موجب ایجاد الگوی شمال غربی بر روی پهنه فلات ایران می گردد که این الگو موجب سرمایش دما هوا بر روی بیشتر مناطق کشور توام با رکود بارندگی ها خواهد شد. (تضعیف همگرایی دریا سرخ)

الگوی بارندگی ها بر روی شمال غرب، شمال زاگرس، دامنه های البرز غربی و سواحل غربی دریا مازندران گرایش به بالاتر از حد هنجار بین 0.5 تا 2.5 میلی متر در روز را نشان می دهد. 

سرمایش هوا با شدت کمتر بر روی نیمه غربی و شمال غرب و تشدید آن بر روی باند شرقی کشور تداوم خواهد داشت. ناهنجاری متوسط دما طی هفته دوم  اردیبهشت ماه 98 بر روی شمال شرق و شرق کشور بین 2.5 تا 3.5 درجه، در جنوب شرق، پهنه مرکزی و شمال غرب کشور بین 1.5 تا 2.5 درجه و در جنوب غرب کشور 0.5 تا 1.5 درجه سلسیوس سردتر از نرمال پیش بینی می شود. 

اگر الگوهای فعلی تداوم یابند، محاسبات نشان می دهد که از هفته سوم اردیبهشت 98 امواج MJO بار دیگر به آفریقا باز می گردد که توده های هوا بستر بادهای غربی را تقویت می بخشد. (گرچه چشم انداز می گوید MJO  در فاز Null ست) الگو آنومالی تراز میانی جو در هفته سوم اردیبهشت ماه نشان می دهد که سماجت NAO در فاز مثبت گویا پایان خواهد پذیرفت و سرتاسر عرضهای جغرافیایی بالا بر روی اروپا و شمال اطلس با حاکمیت پشته پرفشار مواجه خواهد شد و در نقطه مقابل بر روی جنوب اروپا و حوزه مدیترانه حاکمیت کم ارتفاع جو و کشیدگی آن تا جنوب غرب آسیا مسیر Storm Track توده های آب و هوایی را در پی خواهد داشت (فاز منفی NAO) کاهش ارتفاع جو بر روی دریای مدیترانه سیکلون زائی پهنه آبی را رقم می زند که با گسترش این سیکلون ها تا منطقه خاورمیانه و ایران موجب افزایش میزان بارندگی ها در سطح کشور خواهد شد. 

پدیده بلاکینگ جو بر روی عرض های جغرافیایی بالا با تداوم پدیده همرفت سرد یا شمالی بر روی منطقه توام و در نتیجه آنومالی سرمایش هوا بر روی کشور برای هفته سوم اردیبهشت 98 تمدید می گردد.

مسیر بارندگی از ترکیه بر روی بخش غربی - شمالی کشور گسترش یافته و آنومالی مثبت بارش را به دنبال خواهد داشت. هسته های بارندگی بر روی بخش هایی از شمال غرب، غرب و نواحی از البرز میانی با محدوده 2.5 تا 3.5 میلی متر فراتر از نرمال بلند مدت قرار خواهد داشت و بر روی سایر مناطق غربی تا جنوب غرب کشور، استان های حاشیه البرز، سواحل دریا مازندران و شمال شرق بین 0.5 تا 2.5 میلی متر در روز آنومالی بارش بالاتر از حد نرمال بلند مدت دوره مشابه پیش بینی می شود. 

سرمایش هوا بر روی نیمه غربی و البرز میانی کشور بارزتر دیده می شود که محدوده ناهنجاری آن تا بیش از 1.8 - درجه سلسیوس پیش بینی می شود. بر روی سایر مناطق شمال شرق، شمال غرب، غرب و جنوب غرب بین 1 - تا 1.8- درجه سلسیوس و در جنوب شرق بین 0.2- تا 0.6- درجه سلسیوس پیش بینی می شود. 

در هفته انتهای اردیبهشت ماه 98 بر روی سرتاسر عرض جغرافیایی شمالگان و شمال اطلس بی هنجاری مثبت ارتفاع جو نشان دهنده تمایل شاخص های AO/NAO به فاز منفی خود را نشان می دهند. این شرایط توام با عامل زمینه ای (النینو مودوکی) موجب تشدید بلاکینگ جو بر روی حلقه بادهای غربی نیمکره شمالی می گردد، در نتیجه بر روی حوزه مدیترانه حاکمیت کم ارتفاع جو و گسترش آن بر روی منطقه مدیترانه تاثیر گذاری سامانه توده هوای ناپایدار جو را ممکن خواهد ساخت. 

الگوی جو نشان دهنده بسته شدن جریانات بر روی عرض جغرافیایی جنب حاره و ماندایی سامانه های ناپایدار بر روی این مناطق می باشد. 

همچنان منطقه شمال غرب - غرب و نوار شمال کشور سیمای بارندگی ها با بی هنجاری مثبت بارش همراه می باشد و الگوی دما هوا با بی هنجاری منفی بر روی غالب مناطق کشور مواجه خواهد بود. 

بر اساس پیش یابی مولتی مدل بطور کلی طی اردیبهشت 98 بارش ها از مناطق شمال غربی تا حوزه شمال خلیج فارس و نیمه شمالی کشور گرایش به بالاتر از حد نرمال را نشان می دهد، هسته بارندگی ها احتمالا بر روی کرانه های جنوب غربی دریا مازندران، البرز شرقی، نواحی از شمال شرق، شمال غرب، زاگرس شمالی و جنوب غربی متمرکز خواهد بود. 

اردیبهشت ماه 98 ماهی سرد در مقایسه با اردیبهشت ماه ها سال های قبل در بلند مدت خواهد بود. این سرمای هوا بر روی نواحی از شمال غرب، غرب، دامنه های البرز و شمال شرق نسبت به سایر مناطق بیشتر احساس خواهد شد که میزان آن بیش از 2.5- درجه سلسیوس می باشد. در سایر مناطق مناطق مرکزی تا 1.5- و در مناطق جنوبی بین 0.5- تا 1.5- درجه هوا سردتر از نرمال ست.

در جنوب شرق کشور به دلیل تسلط پرارتفاع جو و همراهی آن با جریانات جنوبی در لایه های تراز پائین، متوسط دما ماه اردیبهشت 98 نرمال تا 0.5 - درجه سلسیوس پیش بینی می شود. 

پیش یابی مدل ECMWF الگوی آنومالی میانگین ارتفاع تراز میانی جو طی اردیبهشت 98 نشان دهنده دو شاخه شدن جریانات غربی بر روی اوراسیا به دلیل رخداد پدیده بلاکینگ را نشان می دهد و بر روی سرتاسر عرض های جنب حاره گسترش جریانات کم ارتفاع جو تائید کننده سیمای ترسیم شده تو سط موتی مدل است که در بالا به مفصل بدان اشاره شد:

الگوی آنومالی بارش خروجی مدل اسمبل ECM طی اردیبهشت ماه 98 :

الگوی آنومالی میانگین دما هوا خروجی مدل اسمبل ECM طی اردیبهشت ماه 98 :