«گرمایش جهانی» تهدید بزرگی برای آینده دریاچه ارومیه است + نمودار و عکس

---

به جز حوادث آب و هوایی «گرمایش جهانی» تهدید بزرگی برای آینده دریاچه ارومیه است.

گرمایش جهانی و آینده دریاچه ارومیه

دریاچه ارومیه که از لحاظ وسعت دومین دریاچه آب شور جهان است خانه گونه های حیوانی مختلف مخصوصا میگوی آب شور است.

در طول 20 سال گذشته سطح آب، دریاچه ارومیه 80 درصد کاهش یافته و به کمترین میزان خود در طول 20 سال اخیر رسیده است. در نتیجه این اتفاق شوری دریاچه ارومیه افزایش یافته است و این آسیب هایی به اکوسیستم، کشاورزی، بهداشت منطقه و همچنین گردشگری می رساند. تخمین زده شده است مردمی که در 500 کیلومتر مربعی دریاچه ارومیه زندگی می کنند در خطر هستند.

28  سال گاه گذشت تغییرات سطح آب دریاچه ارومیه (برای نمایش Time Lapse بر روی تصویر کلیک نمائید)

این دریاچه به علت عوامل مختلفی در حال خشک شدن است؛ در طول 10 سال اخیر کشاورزی در منطقه اطراف دریاچه ارومیه 3 برابر شد و این منجر شد استفاده آب افزایش یابد در همین زمان میزان بارندگی مقدار قابل توجهی کاهش یافت و به جای آن میانگین دما افزایش یافت.

 

 

با توجه به قرارگیری دریاچه ارومیه در یک حوضه آبریز بسته، تنها عوامل بارش مستقیم و رواناب ورودی از آبراهه‌ها و رودخانه‌ها به عنوان منابع آب ورودی به دریاچه و تبخیر به عنوان خروجی از دریاچه به حساب می‌آید. لذا کاهش مستمر حجم آب دریاچه در اثر تبخیر و عدم ورود منابع آب کافی به دریاچه به‌منظور جبران و حفظ تعادل آبی آن به عنوان عامل اصلی خشکی دریاچه تلقی می‌گردد. اما مسئله اصلی این است که چه علل و عواملی منجر به عدم جریان آب کافی به دریاچه و همچنین افزایش میزان تبخیر از سطح آن گردیده و شرایط کنونی را برای دریاچه رقم زده است. بر اساس بررسی‌های صورت گرفته، سه عامل اصلی موثر در خشکی دریاچه ارومیه عبارتند از: 

• برداشت بیش از حد مجاز از منابع تجدیدپذیر حوضه
•  توسعه نامتوازن بخش کشاورزی در حوضه 
• تغییرات اقلیمی و استمرار خشکسالی

در واقع این مجموعه عوامل با اثرات تشدیدکنندگی بر روی یکدیگر، منجر به خشکی دریاچه ارومیه گردیده‌اند. البته عواملی مانند احداث میان‌گذر نیز می‌تواند در تشدید شرایط کنونی دریاچه نقش داشته است.

تغییرات اقلیمی و استمرار خشکسالی‌ها 

علاوه بر عوامل انسانی مورد اشاره در بخش‌های قبل، تغییر در پارامترهای اقلیمی به‌ویژه افزایش دما و کاهش بارش در سطح حوضه ناشی از تداوم خشکسالی و نوسانات اقلیمی در خشکی دریاچه ارومیه تاثیرگذار بوده است. گرچه، نتایج مطالعات صورت گرفته توسط موسسه پژوهش‌های اکولوژی و تنوع زیستی مدیترانه در فرانسه با همکاری پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی دانشگاه تهران و دانشگاه ایالتی کالیفرنیا در خصوص شواهد زمین‌شناختی خشک‌شدگی دریاچه ارومیه، دریاچه ارومیه در دویست هزار سال گذشته نوسان‌های بسیار زیادی داشته است، ولی به طور کلی هیدرولوژی آن با الگوی جهانی چرخه‌های آب و هوایی هماهنگ بوده است. بر اساس این مطالعات، دریاچه ارومیه هیچ‌ موقع در طول این دوران با خشک‌شدگی کاملی مواجه نبوده است و شرایط کنونی دریاچه بیشتر ناشی از عوامل انسانی تشدیدکننده می‌باشد. روند تغییرات دما در سطح حوضه طی 60 سال اخیر ارائه شده در نمودار شکل ذیل، نشان‌گر نوسانات دمایی در سطح حوضه و روند افزایشی آن می‌باشد:

روند تغییرات دمایی در سطح حوضه آبریز دریاچه ارومیه

لاوه بر افزایش دما، همانگونه که قبلا نیز اشاره گردید، میزان بارش در سطح حوضه نیز با کاهش قابل ملاحظه‌ای مواجه گردیده است:

روند کاهشی بارش در سطح حوضه آبریز دریاچه ارومیه

همانطور که در این شکل مشخص است، تعداد روزهای با بارش بیش از 10 میلی‌متر در حوضه آبریز دریاچه ارومیه کاهش یافته است. این خود می‌تواند یکی از دلایل کاهش رواناب در حوضه دریاچه ارومیه باشد. مقدار تجمعی کاهش تعداد روزهای با بارش بیش از 10 میلی‌متر در طی 45 سال برای ایستگاه‌های تبریز و ارومیه در حدود 5 روز بوده است.

تحقیقات جدید دانشگاه واخنیگن هلند و موسسه بین المللی تحلیل سیستمهای کاربردی اتریش که حدود دو هفته پیش در مجله علم کل محیط زیست منتشر شد نشان می دهد که تغییر اقلیم تهدیدی جدی برای آینده دریاچه ارومیه است و حتی در خوش بینانه ترین حالت و بدون در نظر گرفتن هیچ اتفاق دیگری، شرایط دریاچه خشک شده ارومیه بدتر می شود.

برای نجات دریاچه ارومیه برنامه مدیرت آب جدیدی مطرح شده است این برنامه شامل کاهش 40 درصدی استفاده از آب در آبیاری است. البته هیچ کدام از این نقشه ها تغییرات آب و هوایی و میزان آب را در آینده در نطر نمی گیرد.

تحقیقات نشان می دهد که نقشه مطرح شده در رابطه با آبیاری می تواند دریاچه ارومیه را نجات به این شرط که تغییرات اقلیم محدود شود.

سمیه شادکام از دانشگاه واخنیگن در این رابطه گفت: « این ها به این معنا است که اقدامات فوری برای نجات دریاچه لازم است صورت بگیرند. این اقدامات شامل اقدام های داخلی برای محدود کردن مصرف آب و اقدام های جهانی برای محدود کردن تولید گاز های گلخانه ای است.»

منابع:

- خبرگزاری خبر آنلاین به نشانی: 

http://www.khabaronline.ir/detail/531353/society/environment

- ستاد احیای دریاچه ارومیه به نشانی: 

http://ulrp.sharif.ir

- پژوهشکده مطالعات دریاچه ارومیه به نشانی: 

http://urmialake.urmia.ac.ir