تهدید احتمالی جدید برای لایه اوزون زمین؛ پای دی کلرومتان ها در میان ست !

---

جمعه 9 تیر 96 / http://research.noaa.gov

ترجمه: مهرداد شهبازی

پروتکل مونترال برای کنترل مواد شیمیایی مبتنی بر کلرین مورد استقبال قرار گرفت که یک حفره گسترده در لایه اوزون در سراسر قطب جنوب ایجاد کرده است. اما تحقیقات جدید توسط دانشمندان بریتانیایی و آمریکایی نشان می دهد که یک ماده شیمیایی که توسط معاهده بین المللی تحت کنترل نیست، خطرات بالقوه ای را برای حفاظت لایه محافظ ازن زمین بشمار می رود. 

این ماده شیمیایی، dichloromethane است - یک حلال صنعتی بر پایه کلر است که در دهه گذشته میزان غلظت آن در جو زمین به سرعت افزایش یافته است. در یک مطالعه منتشر شده در 27 ژوئن در مجله Nature Communications، دانشمندان گزارش دادند که اگر غلظت دی کرومتان همچنان افزایش یابد، می تواند برخی از دستاوردهای بدست آمده از پروتکل مونترال را تحت تاثیر قرار داده و در بهبود لایه اوزون تاخیر ایجاد نماید.

STEVE MONTZKA، دانشمند NOAA، یکی از نویسندگان این مقاله، گفت: "افزایش مشاهده شده دی کرومتان از اندازه گیری های ما چشمگیر و غیر منتظره است." "در اواخر دهه 1990 غلظت ها به آرامی کاهش یافت، اما روند معکوس شد و از همان ابتدا دهه 2000 دو برابر شده است." 

کاهش 7 درصدی بارش ها در سطح کشور/ عدم توزیع مناسب مکانی و زمانی بارندگی ها

---

با توجه به آخرین اطلاعات دریافتی از مرکز ملی خشکسالی، از ابتدای سال آبی جاری تا مورخ 4 تیر 96 مقادیر بارندگی ها در سطح کشور در حدود 7 درصد نسبت به نرمال بلند مدت دوره مشابه کاهش را نشان می دهد که با عدم توزیع مناسب مکانی و زمانی بارش ها در طی 8 ماهه اخیر مواجه بوده ست.

از 31 استان کشور، 19 استان به درجات مختلف با کاهش میزان بارندگی ها در دوره مذکور مواجه بوند، بیشترین میزان کاهش بارش ها در جنوب غرب کشور برای استان های خوزستان و چهارمحال و بختیاری با 40.8- و 33.7- درصد متمرکز بوده ست. بیشتر استان های واقع در غرب کشور (به استثنای همدان و مرکزی) با مقادیری از افت بارندگی هادر طی 8 ماهه اخیر مواجه بودند. 

6 استان در محدوده نرمال (کران های مثبت یا منفی) قرار داشته اند، استان های لرستان، سیستان و بلوچستان و قزوین در محدوده نرمال با تمایل به کاهش بارش ها مواجه بوده اند و استان های تهران، گیلان و بوشهر در محدوده نرمال با تمایل به افزایش بارندگی ها قرار دارند. 

در نهایت 6 استان با افزایش میزان بارش ها در طی 8 ماهه اخیر مواجه بوده که بیشترین میزان بارش ها از آن استان هرمزگان با 34.1 درصد بوده ست.

با توجه به نمودار مذکور به نظر می رسد توزیع مکانی بارش ها در سطح کشور از همگنی نرمالی برخوردار نبوده و نواحی خشکسالی و ترسالی از بی نظمی مکانی برخوردار می باشد. همچنین توزیع زمانی بارش ها نشان دهنده عدم پراکنش مناسب بارندگی در طی 8 ماهه گذشته بوده ست.

بررسی الگوهای مرتبط با ارتفاع تراز 500 هکتوپاسکال و سطح زمین طی هفته اول تیر 96

---

بررسی الگوهای مرتبط با ارتفاع تراز 500 هکتوپاسکال و سطح زمین طی هفته اول تیر 96 :

طی  یک هفته آینده میزان شدت فشار زیاد جنب حاره روند تقویت نسبی را در پیش خواهد گرفت که این تغییر به دنبال توسعه نصف النهاری این واچرخند به سوی شمال صورت خواهد گرفت. علاوه بر نوسانات نیمروزان، با گذر زمان به سمت اواسط دهه اول تیر ماه 96 مرکز سلول واچرخند جنب حاره نوسان مداری - غربسوی را در پیش گرفته، بدین ترتیب حداکثر تاوایی منفی ناشی از فرونشست هوا بر روی نواحی غرب خاورمیانه حاکمیت خواهد یافت. 

همانطور که در نقشه ذیل مشاهده می نمائید، خط مشکی پر رنگ شده پربند 585 ژئوپتانسیل دکامتر بعنوان مرکز بیرونی پرفشار جنب حاره ای را نشان می دهد، بر این اساس مشاهده می شود که طی حرکت به سمت اوسط و نیمه دوم هفته اول تیر ماه 96، توسعه نیمروزان (نصف النهاری) در کمربند پر ارتفاع جنب حاره ای اتفاق می افتد و کشور تقریبا ( بجز بخش کوچکی از آذربایجان) بطور کامل تحت استیلای پر ارتفاع جنب حاره قرار خواهد گرفت و بطور نسبی بر میزان ضخامت جو بر روی کشور افزوده می شود. در طی این شرایط موج های کوتاه حدود جنوبی حلقه بادهای غربی از فراز شمال دریا کاسپین به سمت غرب در حال جابجایی می باشند.

همانطور که در طی این زمان کمربند پر فشار جنب حاره توسعه شمالی را نشان می دهد مرکز اصلی سلول واچرخند نیز بر روی جنوب ایران به آرامی نوسان مداری - غربسو در پیش خواهد گرفت. این اتفاق نیز با تشدید (کاهش فشار) کمفشار فصلی بر روی جنوب پاکستان و عمان همراه هست. بنابر این همچنان تا نیمه هفته اول تیر 96 منطقه گرمایش اصلی منطقه بر روی جنوب و جنوب شرق ایران قرار خواهد داشت.  از اینرو تا اوسط هفته آینده بطور میانگین بر میزان دمای هوا در سطح کشور افزوده خوهد شد.

پرارتفاع عربستان (Saudi Arabia High Pressure) یکی از مراکز مهم فشار

---

اقلیم هر منطقه تحت تأثیر الگوهای گردشی گوناگونی است. هر سیستم سینوپتیک، مانند سیکلون (Cyclone)، آنتی سیکلون (Anti-cyclone)، یا جبهه های هوا (Front Air)، ابعاد گسترده ای دارد که هوا در اطراف آن و در جهات خاص جریان دارد. همچنین، این سیستم ها اولاً در همه جای سطح زمین جریان ندارند؛ ثانیاً در یک زمان معیّنی مستقیماً منطقه ای را تحت پوش قرار می دهند؛ در نتیجه، سرزمین های مجاور تحت تأثیر جریان های ناشی از این سیستم ها قرار دارند. بنابراین، یکی از موضوعات مورد مطالعه اقلیم شناسان بررسی فراوانی زمانی مکانی این الگوهای جریان است. 

ایران در محدوده بین 25 تا 40 درجه عرض شمالی و 44  تا 66 درجه طول شرقی واقع شده است. حدود یک سوم آن، که شامل بخش جنوبی است، در منطقه حاره و دو سوم دیگر در برون حاره قرار دارد. این موقعیت جغرافیایی همراه موقعیت طبیعی منحصربه فردی که دارد، مانند تنوع ناهمواری ها، پراکندگی و جهت گیری و ارتفاع آن ها، قرارگیری بین دو توده آب در بخش شمالی و جنوبی و همچنین توده های هوایی مختلفی که در زمان ها و مکان های مختلف وارد ایران می شوند، به تنوع و تغییرات چشم گیر آب وهوایی آن منجر شده است. این تنوع اقلیمی باعث تفاوت پارامترهای اقلیمی در مکان های مختلف می شود، از جمله این پارامترها عنصر بارش است که دست خوش تنوع و تغییر زمانی و مکانی درخور توجهی است و موجب توزیع نایکنواخت منابع آب ایران شده است؛ یکی از دلایل مهم آن ناهمگونی در انتقال و تزریق رطوبت به سامانه های باران زای ایران است. انتقال بخار آب در جو وابستگی مستقیم به شرایط گردش جو دارد و با تغییرات گردش جو در طی سال میزان و مسیر انتقال رطوبت نیز تغییر می کند.

مراکز پُرفشار یکی از مؤلفه های گردش جوی مؤثر در انتقال رطوبت است؛ نکته بسیار مهم محل قرارگیری آن ها بر سطح آب است. افزایش یا کاهش رطوبت در یک ناحیه به انتقال رطوبت به داخل یا خارج از آن ناحیه به وسیله جریان های اتمسفری و گردش هوا به اشکال گاز یا مایع وابسته است. به همین سبب، الگوهای چگونگی شار رطوبت به طور فزاینده ای با گردش جو به خصوص الگوهای پُرفشار همخوانی دارد.

تحلیل جامع بر خشکسالی های ایران در نیم قرن اخیر (2010-1961)

---

خشکسالی یکی از پدیده های مخرب اقلیمی ست که هر از چندگاهی در برخی از مناطق جهان و در همه نوع آب و هوا می تواند بروز یابد که مسبب وارد آمدن خسارت های سنگینی در بعد کشاورزی، منابع آبی، زیست محیطی و انسانی وارد سازد. از اینرو هر گونه پژوهش در مورد رفتار الگوهای زمانی و مکانی این پدیده مخرب می تواند بشر را در جهت اخذ برنامه ریزی های صحیح و به موقع و آمادگی لازم برای مقالبه با آن فراهم آورد.

در پژوهشی که به تازگی در این زمینه صورت گرفته و مشروح آن در نشریه پژوهش های اقلیمی شناسی آمده؛ تحلیل جامعی بر خشکسالی های ایران در نیم قرن اخیر صورت گرفته ست. در این تحقیق داده های بارش ماهانه در یک دوره 50 ساله از 2010 - 1961 ایستگاه های سینوپتیک ایران به منظور شناسایی چگونگی خشکسالی های بلند مدت در مقیاس زمانی 24 ماهه مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه از روش استاندارد بارش، تحلیل مولفه اصلی و خوشه بندی برای تعیین خشکسالی ها و نواحی همگن خشکسالی در ایران استفاده شد. نتایج این واکاوی نشان داد که خشکسالی ایران از یک رفتار منظم فضایی و منطقی در دراز مدت تبعیت می نماید. چنانکه این روند شمال غربی - جنوب شرقی بوده و در برگیرنده 7 ناحیه همگن خشکسالی بلند مدت است.

شکل 1. نواحی همگن فضایی خشکسالی بلند مدت به همراه مسیر  عبور سیکلون ها به منطقه خاورمیانه و ایران

ناحیه 1 (شمال و شمال غربی): تبریز - خوی - گرگان

ناحیه 2 (خزر غربی): رامسر - رشت - بندر انزلی

ناحیه 3 (غرب): قزوین، سقز - کرمانشاه - همدان - سنندج - ارومیه - تهران - زنجان - بابلسر

ناحیه 4 (شرق زاگرس): خرم آباد - اراک - اصفهان

ناحیه 5 (شمال شرقی): مهشد - سبزاور - شاهرود - تربت حیدریه - بیرجند - بندر عباس

ناحیه 6 (جنوب غربی): آبادان - بوشهر - اهواز - شیراز

ناحیه 7 (جنوب شرقی): کرمان - بم - زاهدان