پیش بینی شماره 2 - چشم انداز زمستان 94 (ماه های نیمه دوم آذر، دی ، بهمن و نیمه اول اسفند 94)

بررسی نقشه ها و الگوهای بلند مدت از مرکز آب و هوایی ژاپن نشان می دهد که طی زمستان سال 94 در غالب مناطق کشو ر میزان ریزش های فصل در مجموع نرمال تا 1 میلی متر بالاتر از سطح نرمال پیش بینی می شود که برای نواحی از شمال خلیج فارس، بخش هایی از زاگرس مرکزی ، نواحی مرکزی و هچنین بخش هایی از البرز غربی میزان ریزش ها نرمال تا 1 میلی متر زیر نرمال برآورد می گردد. این گرایش جزئی به کاهش بارش ها غالبا طی در برهه نیمه دوم آذر تا نیمه اول دی ماه 94 رخ خواهند داد. 

انتظار بر این ست بارش های فصل بتدریج از نیمه دوم دی ماه تدریجاً افزایش پیدا کرده و طی نیمه دوم بهمن ماه سطح بارش ها در غالب نواحی کشور نرمال تا 1 میلی متر بالاتر از سطح نرمال باشد. بطور کل وزن اصلی بارش های فصل زمستان 94 بر روی نیمه دوم آن واقع می گردد.

متوسط درجه حرارت فصلی در بیشتر مناطق کشور نرمال تا 1 درجه بالاتر از سطح نرمال خواهد بود. طی نیمه دوم آذر لغایت نیمه اول دی ماه رخداد سرمایش بر روی بخش های غربی کشور انتظار می رود. بتدریج طی بهمن ماه افزایش دمای هوا غالب تر می گردد بطوری که بر روی بخش های شرق، شمال شرق و دامنه های البرز شرقی  بینی 1 الی 2 درجه سلسیوس بالاتر از سطح نرمال دیده می شود.

بنظر می رسد طی زمستان  94  الگوی غالب سرمایشی و رخداد یخبندان های طولانی محتمل نبوده اما امکان رویدادهای سرمایش دوره ای در بخش هایی از کشور دور از انتظار نخواهد بود.

با توجه به غالب تر بودن الگوی مرطوب طی نیمه دوم بهمن لغایت نیمه اول اسفند 94 احتمال رخداد برخی پدیده های حدی اقلیمی در سطح کشور پیش بینی می شود.

 

طی ماه دسامبر 2015  (نیمه دوم آذر لغایت نیمه اول دی 94) با توجه به نقشه پیش یابی الگوی تراز میانی جو، بر روی حوزه ایسلند تا اسکاندیناوی ناهنجاری منفی ارتفاع تراز 500 هکتوپاسکال دیده می شود که فعالیت بالای کم فشار ایسلند را نشان داده  و متقابلا بر روی شمال غرب تا شمال آفریقا، شبه جزیره ایبری و دریا مدیترانه ناهنجاری مثبت ارتفاع تراز میانی جو نشاندهنده فعالیت فراتر از نرمال پرفشار آزور می باشد. بر روی ناحیه شمالگان وضعیت ارتفاع تراز 500 هکتوپاسکال و فشار سطح دریا به صورت ناهنجاری منفی تا نرمال بیانگر شرایط  فاز مثبت خفیف تا خنثی نوسان قطبی AO می باشد. 

با توجه به شرایط یاد شده فاز مثبت شاخص های NAO و AO منجر به افزایش شدت گردش پیرا قطبی شده در نتیجه مولف مداری جریانات حلقه باد غربی افزایش می یابد این شرایط در نهایت منجر به افزایش سرعت حرکت توده های آب و هوا از ناحیه معتدله و کاهش حرکت نصف النهاری آنها به عرض های پایین تر می گردد. 

الگوهای فشار سطح دریا نشان می دهد که طی این دوره میزان فشار سطح دریا بر روی ناحیه وسیعی از شمال آفریقا و حوزه دریا مدیترانه بالاتر از سطح نرمال می باشد که با افزایش قدرت جریانات ناهنجار واچرخندی بر روی مدیترانه همراه بوده و این گردش با جریانات شمالی بر روی شرق مدیترانه، غرب خاورمیانه و بخش های غربی ایران همراست و منجر به وقوع دماهای پایین تر طی ماه دسامبر 2015 در این مناطق می گردد. بر روی دریا سرخ ، شبه جزیره عربستان و فلات ایران میزان فشار سطح دریا متمایل به بالاتر از حد نرمال دیده می شود که شرایط نامطلوب سطح دریا را طی برهه یاد شده نشان می دهد.

نقشه های پیش یابی  پارامتر تابع جریان تراز 850 هکتوپاسکال طی دسامبر 2015 نشان می دهد که عمده ناحیه همگرایی حاره بر روی بخش مرکزی آرام حاره ای مستقر شده است، این در حالی ست که در ناحیه نینو 1/2 باد های آلیزه با جهت وزش غربسو تسلط یافته اند. در نتیجه این شرایط آب های گرم سطحی به سمت مرکز استوایی اقیانوس گرایش خواهد یافت و آب های سردتر در نینو 1/2 استقرار می یابند. این شرایط النینو هیبرید یا النینو با پایه شرقی _ مرکزی را نشان می دهد.

بر روی اقیانوس هند نیز شرایط مشابهی دیده می شود: جریانات بادهای مداری شرق سو از جانب حاره غربی اقیانوس و سواحل شرقی آفریقا به سمت ناحیه مرکزی حاره اقیانوس جریان خواهد داشت که با بادهای مداری غربسو از جانب شرق اقیانوس همگرایی را بر روی استوای مرکزی اقیانوس هند تقویت می کنند. این شرایط منجر خواهد شد که وقوع فاز گرم IOD از حالت کلاسیک خود فاصله گرفته و یا تضعیف گردد. در نتیجه این شرایط، محتوای رطوبتی در شرق آفریقا و حوزه دریا سرخ کاهش یافته و همگرایی دریای سرخ طی ماه دسامبر تضعیف را نشان می دهد.

بر روی جنوب غرب اروپا (ایبری) و حوزه دریا مدیترانه و بخش هایی از شمال آفریقا الگوی جریانات واچرخندی دیده می شود که محل همگرایی تراز فوقانی جو به مرکزیت شمال شرق آفریقا می باشد و جریانات نزولی و واگرا در این منطقه سلطه می یابد. در این وضعیت ریزش هوای شمالی بر روی دریای سرخ می تواند جریانات کم ارتفاع را بر روی جانب مرکزی تا جنوب دریای سرخ تسهیل کند که محل فعالیت ضعیف جریانات ناپایدار در این ناحیه به شمار رود. این جریانات می تواند بر روی غرب خاورمیانه یا جنوب ایران تاثیرات ناحیه ای داشته باشد.  بر روی میانه شمال اقیانوس اطلس جریانات شمال غربی  از عرض های جنب قطبی با جریانات جنوب غربی جنب حاره آزور همگرایی را نشان داده و بادهای غربی به شکل قوی نمایان می گردند این خط بادهای غربی محل عبور اصلی حرکت توده های آب و هوا و به اصطلاح Storm Track در عرض های شمالی در ناحیه معتدله می باشد. حاشیه جنوبی این جریان می تواند طی ماه دسامبر نوار شمالی ایران را تا حدی تحت تاثیر خود قرار دهد.

نقشه ناهنجاری مجموع بارش یکماهه وضعیت نرمال تا 1 میلی متر زیر نرمال را در اعظم مساحت فلات ایران طی دسامبر 2015 نشان می دهد. عبور جریانات بارشی از نوار شمال ایران شامل نواحی از شمال غرب، سواحل شمالی و سپس شمال شرق کشور وضعیت تا نرمال را در این ناحیه ترسیم  نموده است. خط بارش در حاره اقیانوس آرام بر طبق صحبت های مذکور بر روی مرکز استوای اقیانوس عمدتا بر روی مختصات خط روز گردان یا Date Line در مدار 180 درجه استقرار داشته و شدت ناهنجاری آن بر روی دو سوی غرب و شرق اقیانوس حاره آرام کمتر ست. بر روی مرکز اقیانوس هند نیز تقویت همرفت و بارش ها طی دسامبر 2015 دیده می شود.

طی ماه ژانویه 2016  (نیمه دوم دی  لغایت نیمه اول بهمن دی 94)

مهمترین تغییراتی که در الگوی این ماه نسبت به دسامبر 2015 دیده می شود عبارست از:

1. میزان ارتفاع تراز میانی جو بر روی غرب و شمال غرب اروپا افزایش نسبی را نشان می دهد بطوری که خطوط هم ارتفاع تراز 500 هکتوپاسکال بر روی این بخش ها بالاسویی را نسبت به ماه گذشته نشان می دهد. هنچنین میزان فشار سطح دریا بر روی شمال غرب اروپا (ایسلند) افزایش نسبی را پیش بینی می نماید. این شرایط تضعیف شرایط مثبت NAO و گرایش بیشتر به سوی خنثی _ منفی ضعیف را نشان می دهد.
2. میزان ارتفاع تراز میانی جو و فشار سطح دریا بر روی شمالگان افزایش نابهنجاری را نشان می دهد که شرایط مشابهی را برای نوسان قطبی AO رقم خواهد زد.
3. میزان ارتفاع تراز میانی و فشار سطح دریا بر روی جانب شمال شرق آرام شمالی و غرب ایالات متحده کاهش را نسبت به ماه قبل پیش بینی کرده است که شرایط تقویت کم فشار آلئوت را القا می نماید. این کمفشار با وضعیت شاخص PDO در ارتباط می باشد، بطوری که با وقوع فازهای مثبت قوی این شاخص میزان فشار مرکزی کمفشار یاد شده تقویت می گردد. (قوی تر بودن کم فشار آلئوت)
4. استقرار جریانات واچرخند بر روی پهنه آبی مدیترانه با مرکزیت شبه جزیره بالکان دیده می شود این وضعیت نشان می دهد که فراوانی و احتمال تیپ الگوی کلاسیک کمفشار مدیترانه ای طی برهه زمانی یاد شده کم می باشد.  از سوی دیگر ناحیه ای با ارتفاع کمتر بر روی حوزه دریای سرخ _ عربستان تا خلیج فارس بعنوان مرکز فعالیت مرطوب دیده می شود. 
5. حاکمیت پشته پر ارتفاع به مرکزیت شبه قاره هند از جنوب تا مرکز آسیا و غلبه جریانات جنوب غربی بر روی شرق ایران _ شرق خاورمیانه دیده می شود.

الگو های ناهنجاری پتانسیل سرعت تراز 200 هکتوپاسکال طی ماه ژانویه 2016 نشان دهنده حاکمیت همگرایی تراز فوقانی بر روی آفریقا شرقی، اقیانوس هند و سواحل جنوب شرق آسیا بوده از طرفی بر روی سرتاسر حاره اقیانوس آرام، آمریکای شمالی و غرب آفریقا و ضعیف تر بر روی اروپا و مدیترانه حاکمیت واگرایی تراز فوقانی جو و در نتیجه سرعت پتاسیل منفی الگو خواهند بود. لذا منطقه واگرایی تراز فوانی جو در نیمکره غربی و همگرایی آن در نیمکره شرقی غلبه خواهد داشت. 

با توجه به فاز 8 گانه نوسان MJO که هر کدام معرف یک الگوی خاص حاکمیت منطقه فعال همرفت حاره می باشد، شبیه ترین فاز نوسان MJO به وضعیت ترسیم شده، فاز 7 ام این نوسان می باشد و انتظار بر این می باشد که فاز 7 نوسان MJO در طی ژانویه 2016 از فراوانی بالایی برخوردار باشد.

شاخص تابع جریان 850 هکتوپاسکال بیانگر آن ست که بر روی پهنه حاره اقیانوس هند مولفه باد شرقی (غربسو) از شرق اقیانوس غلبه خواهد داشت و تا مرکز اقیانوس تداوم دارد. بر روی فلات ایران الگو تابهنجار چرخند دیده می شود. این الگو مرهون جریانات شمالی _ شمالی شرقی در ضلع شرقی واچرخند مدیترانه می باشد که بر روی بخش هایی از شمال آفریقا ، دریای سرخ _ شبه جزیره عربستان و ایران تسلط پیدا خواهد نمود. الگوی همگرایی از جنوب دریا سرخ به سمت خلیج فارس، نیمه جنوبی _ شرقی ایران تمرکز داشته و امتداد آن تا شرق خاورمیانه گسترش می یابد. 

مرکز ناهنجار واچرخند بر روی میانه اطلس شمالی و چرخندی شمال اطلس منجر به تداوم گرادیان فشاری و در نتیجه قوی تر بودن مولفه مداری باد غربی بر روی سرتاسر شمال اروپا می باشد. الگوی باد غربی می تواند حد فاصل شرق دریا سیاه به سمت خزر و آسیای میانه را تحت تاثیر خود قرار دهد. 

خط همگرایی حاره اقیانوس آرام نسبت به ماه گذشته تقویت را نشان می دهد، اما بر روی ضلع شرقی اقیانوس آرام حاره همچنان وجود مولفه باد غربسو (شرقی) نشان دهنده تداوم النینو با پایه شرق _ مرکزی و یا گرایش به نوع مودوکی دیده می شود. 

بارش ها در بخش های جنوبی، مرکزی و نیمه شرقی ایران نرمال تا 1 میلی متر بالای نرمال دیده می شود، همچنین این وضعیت در مناطقی از شمال غرب ایران، ناحیه قفقاز و شمال زاگرس دیده می شود. در جنوب غرب کشور، زاگرس مرکزی و سواحل جنوب غربی خزر بارش ها نرمال تا 1 میلی متر در روز زیر نرمال دیده می شود.

متوسط سطح دمای ماهیانه در غالب مناطق کشور نرمال تا 1 درجه سلسیوس بالای نرمال دیده می شود.

طی ماه فوریه 2016  (نیمه دوم  بهمن  لغایت نیمه اول اسفند 94)

الگوهای تراز میانی جو دگرگونی های قابل توجهی را نسبت به ماه های دیگر نشان می دهند:

1.  بر روی حوزه ایسلند و شمال غرب اروپا الگوی نابهنجار مثبت ارتفاع تراز میانی و فشار سطح دریا درجاتی از رخداد فاز منفی NAO را نشان می دهد. همچنین میانگین خطوط هم ارتفاع تراز 500 هکتوپاسکال الگوی پشته را بر روی غرب اروپا نشان می دهد. بر روی میانه شمال اطلس نابهنجاری منفی ارتفاع و بر روی گرینلند _ ایسلند افزایش ناهنجار ارتفاع و فشار  سطح دریا منجر به معکوس شدن قطب فشار و در نتیجه کاهش گرادیان فشاری می گردد. این شرایط منجر به افزایش مولفه نصف النهاری جریانات غربی می شوند. (ضعیف تر شدن کم فشار ایسلند)
2. میزان ارتفاع تراز میانی و فشار سطح دریا بر روی حوزه دریا مدیترانه کاهش قابل توجهی را نسبت به ماه های قبل نشان می دهد. مرکز فشار زیاد آزور بر روی شمال غرب آفریقا استقرار پیدا کرده ست. 
3. حد فاصل شمال خزر تا دریا سیاه مرکز ناهنجاری منفی ارتفاع نشان دهنده گسترش فرود موج بلند بر روی اوراسیا (غرب روسیه) می باشد که جهت جریانات بر روی جنوب غرب آسیا و ایران به صورت الگوهای مرطوب جنوب غربی تغییر می یابند که به پشته فشار زیاد بر روی شرق خاورمیانه ختم می شود.
4. میزان ارتفاع تراز میانی جو و فشار سطح دریا بر روی شمالگان افزایش قابل توجه نابهنجاری را نشان می دهد که بیانگر فاز منفی AO می باشد. حالت حلقوی شکل شمالی (NAM) بر روی کلاهک قطب شمال به صورت الگوی 2 سلوله می باشد، این شرایط می تواند نشان دهنده احتمال وقوع گرمایش ناگهانی استراتوسفر SSW باشد. 
5. مرکز کمفشار آلئوت روند تقویت خود را تداوم داده و قوی تر از سطح نرمال به صورت ناهنجاری منفی ارتفاع تراز میانی و فشار سطح دریا بر روی شمال شرق آرام شمالی نشان می دهد. این وضعیت شرایط فاز مثبت شاخص PDO می باشد. (قوی تر شدن کمفشار آلئوت)
6. میزان فشار سطح دریا بر روی حوزه دریا مدیترانه و جنوب اروپا نرمال تا 2 هکتوپاسکال زیر نرمال بوده، بر روی شبه جزیره عربستان، فلات ایران نرمال تا 1 هکتوپاسکال زیر نرمال و بر روی دریا سیاه، خزر و آسیا میانه تا 2 هکتوپاسکال زیر نرمال دیده می شود.بر روی شبه قاره هند، دریا عرب و شمال اقیانوس هند نرمال تا 1 هکتوپاسکال پیش بینی می شود که الگوی مناسب فشار سطح دریا را نشان می دهد.

بر روی حاره اقیانوس آرام، آمریکای شمالی، اقیانوس اطلس و اروپا ناهنجاری منفی پتانسیل سرعت و واگرایی تراز 200 هکتوپاسکال حاکمیت داشته ست. متقابلا در نیمکره شرقی بر روی جنوب شرق آسیا و شرق آفریقا ناهنجاری مثبت سرعت پتانسیل و همگرایی تراز 200 هکتوپاسکال دیده می شود. 

بر روی سرتاسر اوراسیا گردش بزرگ مقیاس نابهنجار چرخند دیده می شود. خط همگرایی بر روی جنوب دریا سرخ، دریا عرب، جنوب ، شرق و شمال شرق ایران قابل توجه بوده و عبور جریانات جنوب غربی از قلب پارس شرایط ایده آلی را در این ماه نشان می دهد. 

مولفه باد مداری شرقی (غربسو) بر روی حاره اقیانوس هند و ناهنجاری گردش واچرخندی بر روی شبه قاره هند و اقیانوس هند شمالی تقویت قابل توجهی را نسبت به ماه گذشته نشان می دهد که شرایط مناسبی را در نقش تغذیه رطوبتی سامانه های مهاجر ایفا خواهد نمود.

بر روی قاره دریایی در جنوب شرق آسیا، غرب اقیانوس آرام واگرایی تراز پائینی و افزایش میزان فشار سطح دریا انتظار می رود. همگرایی حاره بر روی مرکز اقیانوس آرام همچنان قوی دیده می شود اما در شرق اقیانوس وضعیت همگرایی کمرنگ می باشد. 

میران ریزش های در سرتاسر فلات ایران نرمال تا 1 میلی متر در روز بالاتر از سطح نرمال دیده می شود. همچنین میزان دمای متوسط بر روی بخش های شرق تا مرکز ایران بین 1 الی 2 درجه سلسیوس بالاتر از سطح نرمال هست.

وضعیت شاخص های NAO/AO و PNA:

بطور کل وضعیت نوسانات AO /NAO در ابتدای فصل زمستان غالبا در وضعیت مثبت خود قرار داشته بتدریج از وضعیت خود تضعیف شده و طی غالب برهه اواسط فصل و نیمه دوم آن در وضعیت منفی خود بسر خواهند برد. این شرایط برای شاخص PNA به صورت ورود به وضعیت شرایط مثبت طی دوران فصل زمستان دیده می شود: