تحلیل وضعیت الگوی آب و هوا کشور طی آذر ماه 1397

---

بر اساس آخرین نقشه های هواشناسی طی آذر ماه 97 بر روی شمالگان آنومالی مثبت فشار / ارتفاع بیانگر حاکمیت الگوی فاز منفی شاخص قطبی AO می باشد. طی این شرایط ورتکس قطبی نسبت به وضعیت نرمال تضعیف شده و از حالت متقارن خود خارج می گردد. علاوه بر رخداد فاز منفی AO عوامل دیگری همچون رویداد گرمایش ناگهانی استراتوسفری SSW که در آن به سبب انتقال امواج گرمایی لایه تروپوسفر (بواسطه بلاکینگ ها یا عوامل توپوگرافی) دما در لایه استراتوسفر نسبت به نرمال گرمتر شده که میتواند سبب دِفرمه و گسست در ورتکس قطبی استراتوسفری گردد که قویا بر روی تروپوسفر تاثیر گذارست.  آنومالی مثبت ارتفاع و فشار بر فراز شمال اقیانوس اطلس مشخصا بر روی گرینلند و حاکمیت الگوی جریانات کم ارتفاع بر روی عرض میانه آن القا کننده فاز منفی شاخص NAO می باشد. بواسطه وجود پرفشار شمال اطلس  - اسکاندیناوی و تضعیف بادهای شرقی جنب قطبی گسترش هوای سرد بر روی منطقه سیبری طی آذر ماه 97 غالبیت می یابد به عبارت دیگر طی این ماه الگوی گردش سیکلونی (گردش پادساعتگرد) بر روی آسیا حاکمیت می یابد، این شرایط باعث می گردد که هوا سرد آسیا گسترش یافته و به نواحی غربی تر نفوذ یابد و در نتیجه الگوهای سرد بر روی بخش وسیعی از آسیا و نیمه غربی - شرقی اروپا در طی آذر ماه 97 حاکم خواهد شد. 

با توجه به تضعیف زبانه های توده هوای پرفشار سیبری طی آذر ماه 97 و گسترش الگوی کمفشار بر روی سرتاسر جنوب غرب آسیا و جنوب اروپا متوسط دما هوا بطور میانگین بین 1 + تا 2+ درجه سلسیوس گرمتر از حد نرمال بلند مدت پیش بینی می شود. 

همانطور که ذکر شد در طی آذر ماه 97 ورتکس قطبی نسبت به موقعیت نرمال خود ضعیف تر بوده و از تقارن نرمال خود خارج می گردد، با توجه به لغزش ورتکس قطبی به روی منطقه سیبری و الگوی جریان سیکونی قوی متوالیاً تراف های ناشی از آن به روی منطقه شرق بالکان، دریا سیاه، شرق مدیترانه و غرب خاورمیانه گسترش می یابد.  نتیجه این شرایط برقراری الگوی سیکلونی بر روی نواحی غربی منطقه و آنتی سیکلونی بر روی بخش های شرقی خواهد بود. الگوی میانگین  آرایش تراز میانی جو بر روی منطقه بصورت شیب جریانات جنوبغربی می باشد که الگوی مرطوب به شمار می رود. 

 بررسی پیش بینی های  شاخص MJO طی یکماهه آذر 97 نشان دهنده حرکت امواج MJO بر روی فاز های 2،1،8،7،6، 3 و 4 می باشد. طی دهه اول آذر ماه 97 الگوی فاز MJO بر روی فاز های 6 تا 1 واقع خواهد شد. فاز 6 که خشک ترین فاز محسوب می گردد بهمراه فاز 7 دوره کوتاهی را شامل می گردد. در هر دو فاز 6 و 7 بتدریج ناوه عمیق بر روی آسیا (سیبری) تشکیل و عمیق می گردد. در طی فاز 8 و 1 تراف ناشی از این ناوه به عرض های جنوبی تر و بر روی دریا سیاه، بخش شرقی مدیترانه گسیل شده و استقرار پشته پر ارتفاع بر روی شرق و جنوبشرق ایران حاکم می گردد که جریانات ناپایدار آن بر روی منطقه و بخش های از ایران تاثیر گذار خواهد بود. در طی دهه دوم آذر ماه شاخص MJO حالت پایدار و استیبل تری به خود گرفته فاز های ماندار 2 و 3 حاکمیت خواهد داشت. در طی فاز 2 جز مرطوب ترین الگو می باشد و فاز 3  با تقویت زبانه ها توده هوای پرفشار عرض های شمالی و همچنین گسترش تراف بلند بر روی کشور سبب رخداد شرایط سرمایشی بر منطقه  و ایران خواهد شد. باید توجه داشت از اواخر دهه دوم آذر ماه 97 با جابجایی محور تراف بلند به سمت شرق، همگرایی دریا سرخ روند تضعیف به خود گرفته و الگوهای سرمایشی غالبیت بیشتری خواهد داشت در نتیجه از میزان فرانرمال بارندگی ها بر روی بخش های غربی کشور نسبت به دوره نخست ماه کاسته خواهد شد. 

از اواخر دهه دوم و طی دهه سوم آذر ماه فازهای 3 و 4 شاخص الگوی سیکلونی قوی بر روی شمال دریا خزر و غرب روسیه حاکمیت داشته که تراف آن بر روی منطقه موجبات بروز ناپایداری را بر روی فلات ایران می گردد.

الگوی میانگین تابع سرعت تراز 200 هکتوپاسکال طی آذر ماه 97 نشان می دهد که منطقه همگرایی بالا بر روی حوزه  مجمع الجزایر جنوب شرق آسیا و غرب آرام حاکمیت خواهد داشت و بالعکس بر روی غرب اقیانوس هند و بخش های شرقی آفریقا واگرایی تراز فوقانی جو عامل تقویت همرفت و صعود دینامیک جو را فراهم می آورد. نتیجه این شرایط را در الگوی بارندگی آذر ماه 97 می توان مشاهده نمود. بر اساس این الگو بر روی جنوب شرق آسیا و غرب آرام کاهش بارندگی و بر روی بخش های غرب اقیانوس هند و شرق آفریقا افزایش بارندگی ها به چشم می خورد. این وضعیت در شرایط تقویت همگرایی دریا سرخ و گسیل رطوبت به سمت فلات بسیار موثر می باشد. بارندگی ها بر روی بیشتر مناطق خاورمیانه و ایران نرمال و بالاتر از حد نرمال پیش بینی شده که بر روی شمال خلیج فارس و جنوب غرب ایران آنومالی مثبت بارش ها نشان دهنده استقرار هسته بارش آذر ماه  کشور در این خطه می باشد. 

مقادیر بارندگی های بالاتر از نرمال در محدوده خط روزگردان (180 درجه) تا بخش های مرکزی اقیانوس آرام استوایی القا کننده فاز النینو مرکزی می باشد.

الگوی مجموع بارندگی طی آذر ماه 97 خروجی مدل EPS - ECMWF نشان دهنده استقرار هسته بارندگی آذر ماه 97 بر روی جنوبغرب ایران و شمال خلیج فارس می باشد. الگوی آنومالی بارش بروی جنوب شرق کشور کاهش ریزش ها را نسبت به نرمال بلند مدت نشان می دهد. 

آنومالی دما هوا (سلسیوس) طی آذر ماه گسترش بی هنجاری های گرمایشی را نسبت به حدود نرمال بلند مدت نشان می دهد. این گرمایش بر روی نیمه شرقی - جنوبشرق کشور بیشتر می باشد. متوسط دما هوا بر روی این مناطق بین 1+ الی 2+ درجه سلسیوس گرمتر از حد نرمال می باشد. این در حالی ست که در نیمه شرقی کشور میانگین دما ماه آذر 97 به حد هنجار نزدیک تر می باشد. به دلیل گسترش جبهه های بارشی بر روی جنوب غرب کشور در سرتاسر بخش های غربی، جنوب غرب و نیمه غربی جنوب کشور  دما هوا در حد نرمال پیش بینی می شود. که در برخی از مناطق جنوب غربی کشور نرمال تا 0.5 درجه سلسیوس سردتر از حد نرمال بلند مدت پیش بینی می شود.